مکالمه با چاشنی احترام و علاقه

میان مهارت‌های مختلفی که در زندگی زیر یک سقف، دل آدم‌ها را به هم نزدیک می‌کند‌، مهارت گفت‌وگوی موثر، از آن فوت‌و فن‌هایی است که با این که ساده به نظر می‌رسد، اما رعایتش کار هرکسی نیست. فوت و فنی که به گفته کارشناسان حوزه خانواده یکی از راز و رمزهای اصلی موفقیت و دوام زندگی مشترک است. رازی که باعث می‌شود شیرینی کیک برخی زندگی‌ها هم تا سال‌ها در کام خیلی‌ها بماند.

راز کوچکی که باعث می‌شود بعضی‌ها از عهده حل کوچک‌ترین مسائل زندگی‌شان هم برنیایند. مسائلی آن قدر کوچک و سطحی که در فاصله کوتاهی به کلافی سردرگم از مشکلات تبدیل می‌شوند. سررشته این کلاف سردرگم را اگر بگیریم به یک جمله ساده می‌رسیم؛ ناتوانی در ایجاد یک گفت‌وگوی موثر میان زن و مرد. زن و مردی که برای ادامه مسیرشان احتیاج به همصحبتی دارند و دقیقا مشکلاتشان از همین جا شروع می‌شود. از این که نمی‌توانند درست با همدیگر حرف بزنند. این نظر دکتر محسن ایمانی است. کارشناس تحکیم خانواده و استاد دانشگاه تربیت مدرس معتقد است: گفت‌وگو فقط یک مهارت نیست، بلکه یک عامل است، عاملی برای تضمین یک ارتباط موثر و موفق. درحقیقت گفت‌وگو مثل یک تیغ دولبه، هم می‌تواند مشکلات را حل کند و هم خودش مشکل‌ساز باشد.

پاسخگویی به نیازها

این کارشناس تحکیم خانواده در ادامه به جام‌جم می‌گوید: وقتی بین زن و مرد گفت‌وگو شکل می‌گیرد، به چند نیاز اساسی آنها پاسخ داده می‌شود. یکی از این نیازها، نیاز به همصحبت شدن است و نیاز به شنیده شدن. اینجاست که زن و شوهر با یک گفت‌وگوی موثر به همدیگر پیام می‌دهند که برای هم مهم هستند. این مهم بودن، احساس ارزشمندی را در آنها به وجود می‌آورد، احساس رضایت از خود و البته رضایت از شریک زندگی.

نکته بعدی از نگاه دکتر ایمانی، تبادل افکار و احساسات در حین گفت‌وگو ست. به این ترتیب زن و شوهر از حال همدیگر باخبر می‌شوند، از شادی‌ها و ناراحتی‌ها، استرس‌ها، نگرانی‌ها و... و همین مساله تاثیر زیادی بر کیفیت رابطه آنها می‌گذارد. چراکه زن و شوهری که از احساسات هم باخبر باشند، می‌توانند رابطه را به سمت صحیحی هدایت کنند و این هدایت صحیح موجب دوام زندگی آنها می‌شود.

ابهام، آفت گفت‌وگوی موثر

به عقیده این کارشناس تحکیم خانواده، در این میان نباید از آفت گفت‌وگو‌ها هم غافل شد؛ آفتی که می‌تواند یک گفت‌وگوی سالم و موثر را از مسیر اصلی‌اش خارج کند و به هدف نرساند. دکتر ایمانی با اشاره به این موضوع می‌گوید: لفافه‌گویی معضلی است که بیشترین ضربه را به یک گفت‌وگوی موثر و سازنده می‌زند. زن و شوهر باید سعی کنند وقتی همدیگر را خطاب قرار می‌دهند از کلی‌گویی، در لفافه حرف زدن و ابهام دوری کنند. این اتفاق درحقیقت آفتی است که به جان گفت‌وگو می‌افتد و رابطه‌های زیادی را خراب می‌کند.

وجه تمایز 2 سبک زندگی

نقش گفت‌وگوی موثر در موفقیت زندگی زناشویی، موضوع با اهمیتی است که از منظر دین هم بارها مورد توجه قرار گرفته است؛ مهارتی که بسادگی می‌تواند دستمایه رضایت و سازگاری در زندگی زناشویی شود و نبودش بحران‌های بزرگی را به وجود بیاورد.

از این نظر حجت‌الاسلام عباس پسندیده؛ عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و رئیس پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی اسلامی معتقد است: برقراری ارتباط موثر با یک گفت‌وگوی موفق رازی است که می‌تواند وجه تمایز دو خانواده باشد. خانواده‌ای که در آن زن و شوهر با رعایت احترام همدیگر، در مورد موضوعات مختلف با هم صحبت می‌کنند، تبادل‌نظر دارند و به عقیده‌های هم احترام می‌گذارند و به عبارتی دوست همدیگرند و مثل یک گوش شنوا بدون قضاوت، آماده شنیدن هستند. از آن طرف خانواده‌هایی هم وجود دارند که هیچ درکی نسبت به صحبت‌های همدیگر ندارند یا اصلا با هم صحبت نمی‌کنند یا اگر صحبت کنند به اختلاف و دعوا می‌رسند.

فرهنگ دینی برپایه گفت‌وگو

تنش، سوءتفاهم و درگیری‌! اینها تجربه‌های مشترکی هستند که در بین خانواده‌های ناموفق زیاد دیده می‌شود. این موضوع وقتی اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم فرهنگ اسلام، فرهنگی است که برپایه گفت‌وگو شکل گرفته است. کاربرد بسیاری از کلمه‌هایی مانند قل، بگو به تعداد 315 مرتبه و قال، گفتند به تعداد 501 بار در کتاب آسمانی ما، شاهدی است بر این ادعا. موضوعی که پایه‌های یک ارتباط موثر و بادوام را می‌گذارد. ارتباطی که وقتی زیر یک سقف شکل می‌گیرد، به یک زندگی سراسر آرامش منتهی می‌شود.

همان‌طور که در آیه 21 سوره الروم آمده است: و از نشانه های او این که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در میانتان مودت و رحمت قرار داد. در این نشانه‌هایی است برای گروهی که تفکر می کنند.

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به اهمیت برقراری ارتباط موثر از طریق گفت‌وگو بین همسران می‌گوید: یکی از دستاوردهای این اتفاق که آثارش خیلی زود در فضای خانه دیده می‌شود، پذیرش و حمایت همسران از همدیگر است. این پذیرش و حمایت وقتی اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم زن و مرد با وجود اختلاف سلیقه‌ها، تفاوت‌ها و... همدیگر را پذیرفته و حامی هم هستند. حتی وقتی درباره موضوعی نظر مخالفی دارند، به همدیگر اجازه بحث و گفت‌وگو می‌دهند.

موقعیت گفت‌وگو را بساز

این بحث و گفت‌وگو البته زمانی موثر است که در فضا و موقعیتی مناسبت هم اتفاق بیفتد. به عبارتی فضای گفت‌وگو نباید فضایی سرد و پر از دلزدگی باشد. از این نظر بهتر است زوجین بعد از تجربه‌های مشترک خوب با همدیگر به گفت‌وگو بنشینند؛ برای مثال بعداز تماشای یک فیلم خوب یا یادآوری یک خاطره شیرین. درحقیقت سعی کنند در اوقاتی باهمدیگر صحبت کنند که حال هردوطرف گفت‌وگو خوب است. حالِ خوبی که می‌تواند گفت‌وگو بین زن و شوهر را هم به مسیری درست بکشاند و آرامش را به زندگی آنها به ارمغان بیاورد.

سامان گودرزی