تجزیه عراق، رویای نامقدس اردوغان

آن طور که شبکه خبری سی‌.ان.‌ان از قول منابع امنیتی گفته، 150 نیروی ارتش ترکیه برای به اصطلاح «آموزش نیروهای پیشمرگه کرد» به منطقه «بعشیقه» در موصل عراق وارد شده‌اند. منابع ترکیه ابتدا تعداد نیروهای اعزامی را 1200 نفر اعلام کرده بودند ولی دقایقی بعد، عدد 130 را به عنوان اصلاحیه روی تلکس‌های خبری بردند. این اولین تجربه سربازان ارتش ترکیه در شمال عراق نیست، پیش از این هم بارها ارتش ترکیه برای مبارزه با شاخه نظامی حزب کارگران کردستان، وارد این منطقه شده بود.

خبرگزاری آمریکایی رویترز نیز به نقل از منبع امنیتی ترکیه گزارش داد چند صد سرباز ترکیه برای آموزش نیروهای عراقی به منطقه «بعشیقه» در نزدیکی شهر موصل در شمال عراق اعزام شده‌اند. این مقام آگاه افزود: این نیروها با همراهی خودروهای زرهی وارد کردستان عراق شده اند و کشورهای ائتلاف غربی مشغول جنگ با داعش نیز از این اقدام آگاه شده‌اند.

هشدار العبادی

جدا از بررسی انگیزه ترکیه از اعزام نیرو و استقرار تجهیزات در شمال عراق، مسأله ورود نظامیان به عراق از جنبه حقوق بین‌الملل نقض حاکمیت عراق محسوب می‌شود و به همین دلیل است که حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق و دیگر مقامات این کشور از ترکیه خواسته‌اند به سرعت نظامیان را از خاک عراق خارج کنند.

العبادی با بیان این که عراق در شرایط کنونی به هیچ نیروی زمینی بیگانه نیازی ندارد، افزود: بار دیگر تاکید می‌کنم عراق از قدرت کافی برای مقابله با تروریست‌ها برخوردار است و ما همواره خواستار حمایت جامعه جهانی و ائتلاف بین‌المللی از دولت بغداد در مبارزه با داعش در زمینه‌های تسلیح و آموزش بوده و هستیم، اما با اعزام نیروی زمینی بیگانه کاملا مخالفیم.

واکنش‌ها

هیثم الجبوری نماینده مجلس عراق و رئیس «جمعیت صلاحیت مجلس» نیز روز گذشته از دولت عراق خواست به نیروهای ترکیه 24 ساعت برای عقب نشینی مهلت دهد، در غیر این صورت توسط ارتش عراق بمباران خواهند شد.

الجبوری افزود: افرادی که در ورود نیروهای ترکیه به خاک عراق کمک کردند به اشد مجازات خواهند رسید. از سوی دیگر دو مقام مسئول در وزارت دفاع آمریکا که خواستند نامشان فاش نشود، گفتند: آمریکا از اعزام صدها سرباز ترکیه به شمال عراق آگاه بود؛ اما این اقدام در چارچوب فعالیت‌های ائتلاف علیه داعش که ایالات متحده هدایت آن را به عهده دارد نیست، بلکه این نیروها برای آموزش پیشمرگه به شمال عراق اعزام شده‌اند.

حاکم الزاملی، رئیس کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان ملی عراق نیز اعلام کرد حضور گروهی از نظامیان ترکیه در شمال عراق زمینه‌ساز ورود تعداد بیشتری از نظامیان ترک و همچنین نیروهای نظامی عربستان سعودی به کشور عراق است.

کارشناسان عراقی اقدام بدون مجوز ترکیه در اعزام نیرو به داخل اراضی عراق را خطرناک توصیف کرده و آن را باعث پیچیده‌تر شدن مساله آزادسازی موصل و پایان بخشیدن به موضوع تروریسم در عراق دانستند. براساس این تحلیل، ورود نیروهای ترکیه بیش از این که به منظور مبارزه با تروریسم و آزادسازی موصل باشد، همسو با سیاست‌های تجزیه‌طلبانه عراق و سوریه و تضعیف دولت‌های مرکزی بغداد و دمشق صورت گرفته است.

در همین رابطه سیامک کاکایی، کارشناس مسائل ترکیه و عراق به جام‌جم می‌گوید: تحرکات نظامی ترکیه در مناطق پیرامون، بی‌ارتباط با متشنج شدن شرایط در روابط روسیه و ترکیه و اتهام‌ها مبنی بر فروش نفت داعش به ترکیه و حمل و نقل کاروان‌های نفتی به سوی ترکیه نیست. به نظر می‌رسد کشمکش و چالش‌هایی که درخصوص نوع رابطه ترکیه با داعش و شرایطی که اکنون در سوریه پدیدار شده، سیاست خارجی دولت عدالت و توسعه را با کشمکش بیشتری مواجه کرده است.

با این حال تحرکات نظامی ترکیه در خطوط مرزی عراق و سوریه و ورود نیروهای این کشور به خاک عراق به هر بهانه‌ای که باشد، نقض حاکمیت عراق محسوب می‌شود و انتقادها نسبت به حضور نظامی محدود ترکیه در شمال عراق در این چارچوب قابل ارزیابی است؛ اما با این حال پیش‌بینی می‌شود که در هفته‌های آینده تحرکات مرزی ترکیه درخطوط مرزی سوریه و عراق با توجه به نوع چالشی که در روابط ترکیه و روسیه پیش آمده است، افزایش یابد. ضمن آن که کشمکش‌های ترکیه با پ.ک.ک و مسائل سوریه همچنان باقی است.

اخبار ضد و نقیض درباره خروج نظامیان

همزمان با انتشار گزارش‌ها درباره ورود نظامیان ترکیه به عراق به بهانه «آموزش نیروهای پیشمرگه کرد» برای مقابله با گروه تروریستی داعش، برخی اخبار نیز حکایت از خروج این نظامیان از استان نینوا در پی هشدار العبادی دارد. در همین رابطه یک منبع بلندپایه که خواست نامش فاش نشود، به شبکه خبری المیادین گفت: احتمالا نظامیان ترکیه که وارد خاک عراق شده بودند، از استان نینوا خارج شده‌اند.این خبر پس از آن منتشر شد که نخست‌وزیر عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد: نیروهای مسلح ترکیه در نزدیکی موصل، بدون اجازه به عراق حمله کرده‌اند و باید سریع‌تر خاک کشور را ترک کنند.

معصومه زارع