سکته در‌ کمین قهرمانان

برخی قربانیان سکته قلبی خوش‌شانس بودند و دوباره به زندگی برگشتند؛ همانند فابریس موآمبا که پس از یک حمله قلبی در بیمارستان احیا شد، اما برخی دیگر همانند دنیل خارکه، کاپیتان جوان اسپانیول یا هادی نوروزی اصلا خوش‌شانس نبودند. در سال‌های اخیر حداقل هفت بازیکن دیگر قربانی حمله قلبی شده‌اند. این مشکل فقط به فوتبالیست‌ها اختصاص ندارد، چندی پیش یک دونده دوی ماراتن نیز جان خود را به دلیل ایست قلبی از دست داد. داستان‌هایی از این دست که چرا یک جوان 30 ساله دچار ایست قلبی می‌شود ما را شوکه می‌کند. آن هم برای ورزشکاری حرفه‌ای که در اوج آمادگی بدنی خود به سر می‌برد، اما با مرگ ناگهان همه چیز متوقف می‌شود. اکنون مهم نیست چه کسی قربانی حمله قلبی شده است. مهم این است که چرا این مشکل تلخ و غم‌انگیز پیش می‌آید. لزوما ورزشکاران حرفه‌ای، قربانی این مشکل نیستند. چه‌بسا ورزشکاران غیرحرفه‌ای که در حین تمرین جان خود را به دلیل ایست قلبی از دست داده‌اند.

یک آمار تکان‌دهنده

چرا ایست قلبی؟ این اتفاق وقتی عجیب‌تر و غیرقابل‌باورتر می‌شود که بدانیم ورزشکارانی که مبتلا به آن شدند در اوج آمادگی بودند و به خوبی تمرین می‌کردند. اریک لاروس، متخصص قلب بیمارستان قلب کبک کانادا در این ارتباط می‌گوید: بیشتر زنان و مردان ـ بخصوص مردان ـ به دلایلی می‌میرند که دلیل این اتفاق بسیار واضح و روشن است.

براساس ادعای این پزشک کانادایی، اگر قربانیان حمله قلبی نسبت به فاکتورهای خطرزا و علائم هشدار‌دهنده ایست قلبی آگاهی داشتند هرگز به ایست قلبی دچار نمی‌شدند.

گرچه ایست قلبی واقعه‌ای بسیار تلخ در ورزش تلقی می‌شود، اما بسیار مشکل است که تمام ورزشکاران ـ اعم از حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای ـ مورد دقیق‌ترین آزمایش‌های قلبی قرار بگیرند. مطالعات دقیق حاکی از حقیقت تکان‌دهنده دیگری است. براساس تحقیقاتی که در یک مجله پزشکی انگلیسی به چاپ رسیده از ابتدای سال 2000 تا 2012 از 9/10 میلیون دونده‌ای که در رقابت‌های رسمی و نیمه‌حرفه‌ای شرکت کرده‌اند از هر صد هزار شرکت‌کننده 59/0 درصد آنها مبتلا به نارسایی‌های مختلف قلبی هستند، بدون این که خود بدانند و بیشتر مبتلایان به نارسایی‌های قلبی مرد بودند.

نمی‌توان ابتلای ایست قلبی ورزشکاران را با همان نرخ و میزان به جامعه هم تعمیم داد. دکتر لاروس نیز در این ارتباط می‌گوید: برای بررسی دلایل ایست قلبی، هرگز ورزشکاران را از جامعه غربال نمی‌کنیم. این یک مساله عمومی است.

دلیل فقط نادیده گرفتن بسیاری از ورزشکاران و نگرفتن تست‌های قلبی از آنهاست؟ البته ابتدا باید این موضوع بسیار مهم را در نظر گرفت که ایست قلبی با نقص‌های مادرزادی تا حدودی تفاوت دارد. دکتر کریس سیمپسون، رئیس بخش قلب بیمارستان کوئین کانادا نیز دراین باره می‌گوید: حمله قلبی یک مشکل عروقی است. افزایش کلسترول و مشکلات مربوط به عضلات قلب در این مورد بسیار دخیل است.

اما بیشتر اوقات این مشکل بسیار بزرگ نادیده گرفته می‌شود؛ یعنی درست زمانی که ورزشکار نیاز دارد معالجه شود تمرینات سخت و پرفشاری را آغاز می‌کند که به هم خوردن توازن سلامت او را به دنبال دارد. سخت‌ترین واکنشی که بدن در ارتباط با این شرایط می‌تواند نشان بدهد ایست قلبی است. اصولا یک فرد میانسال یا پا به سن گذاشته بنا بر شرایط فیزیکی و جسمانی خود به سراغ تمرینات آماده‌سازی نمی‌رود، اما یک جوان ورزشکار که بدون اطلاع از شرایط جسمانی خود مبنی بر این که مشکلات قلبی دارد، خود را در معرض سخت‌ترین تمرینات قرار می‌دهد و نتیجه اش این می‌شود که به طور مثال یک دونده 23 ساله در حین یک مسابقه دچار ایست قلبی شود و جان خود را از دست بدهد.

این سه علامت را جدی بگیرید

زنگ خطر گاهی اوقات به واضح ترین شکل ممکن برای ورزشکاران به صدا درمی‌آید. سه هشدار کلیدی در این ارتباط وجود دارد که شاید قربانیان قبلی ایست قلبی از جمله هادی نوروزی آن را نادیده گرفتند. نخست این که در طول تمرینات بدون هیچ دلیلی دچار سرگیجه و از حال رفتگی شود. این مشکل حاکی از این است که قلب شما ریتم منظمی ندارد و به همین دلیل به سرعت باید خود را به پزشک تیم برسانید.

دومین زنگ خطر وقتی است که فرد صدای مهیبی در ذهن خود می‌شنود و از جا می‌پرد. دلایل این اتفاق هنوز به طور کامل شناخته نشده، اما به هر حال یکی از علائم ایست قلبی است.

سومین زنگ خطر که البته طبیعی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین علامت است به سابقه خانوادگی فرد در ابتلا به بیماری‌های قلبی برمی‌گردد.

البته فقط پای این سه علامت در میان نیست. گاهی اوقات تغییراتی در سیستم بدنی به وجود می‌آید که جز پزشک متخصص، فرد دیگری نمی‌تواند آنها را تشخیص بدهد. طبیعی است یک فرد با مشاهده علائمی همچون سابقه بیماری‌های قلبی والدین، غش و ضعف کردن، دردهای قفسه سینه و نارسایی‌های قلبی به پزشک مراجعه کند، اما برخی علائم بسیار نامرئی است که همان‌ها گاهی به قیمت جان ورزشکاران تمام می‌شود.

متاسفانه برخلاف آنچه تصور می‌شود ورزشکاران حرفه‌ای آنچنان که باید از سوی باشگاه‌ها و نهادهایی که تابع آن هستند مورد آزمایشات دقیق قلبی قرار نمی‌گیرند و این یکی از مهم‌ترین دلایل ایست قلبی ورزشکاران است.

ای کاش جدی‌تر بگیرید

85 درصد موارد ایست قلبی اگر از قبل شناسایی می‌شد هرگز پیش نمی‌آمد. البته اشتباه نکنید. هیچ تست قلبی‌ای کامل نیست. هرگز نمی‌شود به جواب یک آزمایش به طور صددرصد صحیح باشد و به اصطلاح مو لای درزش نرود.

این که بر اساس یک آزمایش، قلب شما سالم است هرگز نمی‌تواند تضمینی بر این باشد که در آینده هیچ مشکلی نخواهید داشت. در مورد ورزشکاران اوضاع جدی‌تر است. آنها در معرض سخت‌ترین تمرینات قرار دارند، بنابراین باید به سرعت و به طور مرتب تحت معاینه باشند. علائم ایست قلبی باید خیلی بیشتر از اینها جدی گرفته شود.

خیلی ساده است. اگر شما به عنوان یک ورزشکار احساس می‌کنید قلبتان بیش از اندازه تند می‌زند، نفس‌هایتان تندتر و کوتاه‌تر شده است یا احساس می‌کنید در حال بیهوش شدن هستید خیلی راحت دست از تمرین بکشید. اگر نزد پزشک بروید بهترین کار ممکن را کرده‌اید، اما اگر این کار را انجام ندادید و این علائم را نادیده گرفتید، بدانید گام در مسیری گذاشته‌اید که انتهایش ایست قلبی است.

هیلدا حسینی‌خواه

ورزش