محکومیت‌های جهانی عربستان درفاجعه منا

شانه خالی کردن سعودی‌ها

از نخستین پیام‌های منتشر شده توسط سعودی‌ها مشخص بود آنها به دنبال توجیه این حادثه هستند. به گزارش شبکه دولتی عربستان، ملک سلمان در جمع فرماندهان بلندپایه امنیتی ضمن تسلیت این حادثه به خانواده قربانیان، گفت: این حادثه سبب نمی‌شود از ارزش کار شما کاسته شود؛ شما به زائران خانه خدا خدمت می‌کنید و دارای ارج و قرب بالایی هستید. پادشاه عربستان ادامه داد: امیدوارم کمیته‌ای که به دستور ولیعهد تشکیل شده است، هرچه زودتر تحقیقات خود را آغاز و گزارش نهایی را به من ارائه کند. در این عید مبارک باید از فرزندان و جوانانی که در جبهه یمن در حال جنگ هستند یاد کنیم و بگوییم کشور و ملت به آنها افتخار می‌کنند. در همین حال رویترز اعلام کرد پادشاه عربستان دستور داد در طرح‌های برگزاری مراسم سالانه حج بازنگری شود.

از سوی دیگر، ژنرال منصور الترکی سخنگوی وزارت کشور عربستان در نشستی خبری به تشریح ابعاد حادثه منا پرداخت و از نقش قضا و قدر در بروز حوادثی از این دست سخن گفت. وی همچنین گرمای هوا و خستگی را عامل اصلی حادثه دانست و اعلام کرد مسئولان عربستانی هیچ تقصیری در این امر نداشته‌اند.

همچنین خالد الفالح، وزیر بهداشت عربستان بی‌نظمی زائران خانه خدا را باعث وقوع حادثه مرگبار روز پنجشنبه در رمی جمرات در منا دانست. در این رابطه اما پایگاه خبری النشره اعلام کرد پادشاه عربستان به دنبال این حادثه دستور برکناری وزرای حج و امور شهرها و روستاها را صادر کرده است.

واکنش کشورها و نهادهای بین‌المللی

به دنبال این حادثه استفان دوجاریک، سخنگوی بان‌کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل نیز در کنفرانس خبری عنوان کرد: بان‌کی‌مون به دلیل این حادثه به‌شدت احساس ناراحتی می‌کند و به خانواده‌های قربانیان تسلیت می‌گوید.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز روز پنجشنبه طی بیانیه‌ای ضمن ابراز همدردی عمیق با خانواده‌های قربانیان اعلام کرد آمریکا در کنار خانواده‌های این افراد خواهد بود.

برخی رهبران اروپایی هم با انتشار پیام‌هایی با حادثه‌دیدگان ابراز همدردی کردند. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه درپیامی با خانواده قربانیان فاجعه منا در مراسم حج امسال ابراز همدردی و برای مجروحان آرزوی سلامت و بهبود کرد. فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور فرانسه نیز وقوع حادثه مرگبار در مراسم رمی جمرات در منا را به خانواده قربانیان تسلیت گفت. مارتین شولتز رئیس پارلمان اروپایی، فرانک والتر اشتاین مایر وزیر خارجه آلمان، دیوید کامرون نخست‌وزیر انگلیس و دونالد توسک رئیس شورای اروپا دیگر مقاماتی بودند که یا با انتشار بیانیه یا در صفحه توئیتر خود از این حادثه مرگبار ابراز تاسف کردند. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا هم در بیانیه‌ای مطبوعاتی همبستگی خود را با مسئولان عربستانی در این زمان دشوار ابراز کرد. پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان نیز که در کلیسای «سنت پاتریک» نیویورک صحبت می‌کرد، در واکنش به این حادثه گفت: می‌خواهم تسلیت کلیسا را نسبت به یک تراژدی که در مکه اتفاق افتاد ابراز کنم. وی افزود: خود را در کنار شما می‌دانم و به درگاه خدای رحمان و متعال، دعا می‌کنم.»

در این میان کشورهای عربی در پیام‌های خود بیشتر با پادشاه عربستان ابراز همدردی کردند. صباح الاحمد الجابر الصباح امیر کویت، عبدالله دوم پادشاه اردن و احمد الطیب شیخ الازهر در پیام‌هایی به پادشاه عربستان این حادثه را به او تسلیت گفته و با قربانیان آن ابراز همدردی کردند.

انتقاد از سوءمدیریت عربستان

در این میان برخی شخصیت‌ها و گروه‌ها در پیام‌های تسلیت خود، بی‌تدبیری مقامات ریاض را عامل بروز چنین حوادثی دانستند و خواستار آن شدند که مقامات سعودی دراین باره پاسخگو باشد. محمد گورمز رئیس سازمان امور دیانت ترکیه درباره حادثه رمی جمرات در منا گفت: مدیریت حج عربستان مشکل اساسی دارد و باید در سطح بین‌المللی بررسی شود. صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌های ترکیه هم در واکنشی تند به فاجعه رمی جمرات گفت: اماکن مقدس ملک پدری سعودی‌ها نیست، بلکه ارزش‌های مقدس اسلامی است.

جوکو ویدودو، رئیس‌جمهور اندونزی هم که از کشته شدن دو نفر از زائران این کشور آگاه شده بوده، مدیریت سعودی‌ها را هم به چالش کشید و گفت: مدیریت حج باید بهبود یابد تا حوادث مشابه تکرار نشود. نوری مالکی،‌ نخست‌وزیر پیشین و رئیس ائتلاف دولت قانون عراق هم دولت عربستان سعودی را مسئول حوادث اخیر حج دانست. وی در بیانیه‌ای اعلام کرد: تکرار این حوادث در زمان حج و وفات شمار زیادی از حاجیان برهان قاطعی بر بی‌کفایتی ناظران ساماندهی حج است. امور حج باید تحت نظارت و مدیریت سازمان همکاری اسلام قرار گیرد تا اجرای مراسم حج به سهولت و به دور از مواضع سیاسی صورت گیرد. شورای بین‌المللی حمایت از دادرسی عادلانه و حقوق بشر در ژنو هم ضمن ابرازهمدردی با خانواده‌های قربانیان، جامعه جهانی را با پیشنهاد تشکیل کمیته تحقیق بین‌المللی به بررسی علل این حادثه فرا خواند.

سوء‌مدیریت، علت واقعی سقوط جرثقیل

متخصصان شرکت سازنده جرثقیلی که در مکه سقوط کرد سرانجام علت واقعی این حادثه را اعلام کردند. شرکت آلمانی لیبهر چند روز پس از آن حادثه، کارشناسان خود را برای بررسی علت آن به عربستان اعزام کرد. بنا به گفته این کارشناسان، رعایت نکردن نکات ایمنی و مهار نبودن آن علت اصلی سقوط جرثقیل بوده است. یکی از سخنگویان این شرکت با بیان این‌که نقص فنی و توفان در این سانحه نقش تعیین‌کننده‌ای نداشته است، گفت: در دستورالعمل‌های استفاده از این جرثقیل شیوه مقاوم‌سازی آن در توفان‌هایی با شدت مختلف تشریح شده بود.