خشم دریا

گرمای هوا در ماه‌های تابستانی باعث افزایش مسافران شهر‌های ساحلی می‌شود و در این ماه‌ها شاهد بالا رفتن آمار غرق‌شدگان هستیم.‌

افراد مختلف که علاوه بر نداشتن تبحر در فنون شنا با بی‌توجهی به نکات امنیتی وارد مناطق ممنوع می‌شوند و به جای لذت بردن از سفر دلچسب خود، ممکن است جان خود را از دست بدهند و خاطره تلخی برای خانواده و همسفران خود بر جای ‌گذارند.

این مناطق ممنوعه می‌تواند نقاط مختلف دریا یا رودخانه‌های خروشان یا کانال‌های آب و... باشد که در ظاهر شاید حتی امن به نظر بیاید، ولی فرد به محض آن‌که گول ظاهر این مناطق را می‌خورد و وارد آنها می‌شود، دچار غرق‌شدگی می‌شود و جان خود را از دست می‌دهد.

بعضی افراد نیز برای نجات دادن جان افرادی که دچار حادثه شده‌اند، شتابزده وارد آب می‌شوند و متاسفانه علی‌رغم نیت خوبشان، مانعی برای نجات غریق می‌شوند و جان خود را هم به خطر می‌اندازند.

ظاهر آرام دریا نشان‌دهنده امنیت آن نیست و بهتر است به جای اعتماد به چشمانمان به علائم هشداری در مناطق مختلف دقت کنیم. این‌گونه سفری سلامت و امن با خاطره‌های خوش خواهیم داشت.

براساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، در چهار ماهه نخست امسال 334 نفر بر اثر غرق‌شدگی در کشور جان خود را از دست دادند.

این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات 314 نفر بود، 6.4 درصد افزایش یافته که نشان می‌دهد هموطنان امسال از سال‌های گذشته بیش از پیش بی‌احتیاطی را پیشه کرده‌اند.

استان‌های ساحلی و غیرساحلی مختلف آمار متفاوتی از غرق‌شدگی دارد که استان خوزستان با بیشترین نفرات غرق‌شده در صدر جدول این آمار قرار گرفته است.

با توجه به این آمار منتشر شده، استان خوزستان با 53 فوتی شامل 46 مرد و هفت زن درصدر آمار تلفات غرق‌شدگی در کشور قرار دارد.

پس از آن استان مازندران با 45 و گیلان با 29 فوتی در رتبه‌های بعدی بیشترین آمار غرق‌شدگی‌ها قرار می‌گیرند.

در این مدت استان‌های قم با یک فوتی، همدان و خراسان جنوبی با دو فوتی، یزد، کرمان و ایلام هر کدام با سه فوتی، کمترین آمار غرق‌شدگی را داشته‌اند. استان‌های مرکزی و سمنان نیز طی این مدت هیچ مورد مرگ ناشی از غرق‌شدگی نداشته‌اند.

در چهار ماه نخست امسال نیز مطابق دیگر روزهای سال، بیشترین تلفات غرق‌شدگی مربوط به رودخانه‌هاست. در همین مدت چهار ماه 92 نفر بر اثر غرق‌شدگی در روخانه‌ها جان خود را از دست داده‌اند.

به طور مثال هفته گذشته دختر نوجوانی که برای تفریح و گرفتن عکس یادگاری به حاشیه رودخانه زرگل بخش چاروسای شهرستان کهگیلویه رفته بود، در این رودخانه غرق شد.

این دختر که همراه دوستان خود برای عکاسی به حاشیه رودخانه «زرگل» رفته بود، با لغزیدن روی شن و ماسه ساحل رودخانه به داخل جریان آب کشیده و به دلیل آشنا نبودن به فنون شنا غرق شد و جسد وی توسط افراد محلی از آب بیرون کشیده شد.

متاسفانه ما با موارد بسیاری از این قبیل برخورد کرده‌ایم و اگر ‌توجه به مسائل ایمنی کم باشد، ممکن است آمار این‌گونه غرق‌شدگی‌ها روزبه‌روز افزایش پیدا کند.

البته غرق شدن فقط مربوط به دریا و رودخانه‌ها نیست و براساس این گزارش بعد از رودخانه و دریاها، استخرها، کانال‌ها، دریاچه‌های مصنوعی و سد، چاه و... از مکان‌هایی هستند که به ترتیب هرکدام افراد زیادی را در خود غرق کرده‌اند.

حال باید به این موضوع توجه کرد که دلایل اصلی این غرق‌شدگی‌ها سال‌هاست شناخته شده و هشدار‌های ایمنی برای جلوگیری از حوادث ناگوار اعلام شده است، ولی شاید به دلیل اطلاع‌رسانی نادرست یا دلایل دیگر، بسیاری افراد از این هشدار‌ها بی‌خبرند و نمی‌دانند کدام مناطق برای شنا مناسب است یا دلیل اصلی غرق شدن در مناطق مختلف چیست.

ما در این گزارش به صورت خلاصه نکات مهم ایمنی را بیان می‌کنیم تا مسافران مناطق ساحلی با رعایت این موارد از حادثه غرق‌شدگی در امان بمانند و سفری به یادماندنی را تجربه کنند.

یکی از عاملان اصلی غرق‌شدگی، جریان‌های ساحلی هستند. جریان‌های ساحلی خطرناک‌ترین و خاموش‌ترین قاتلان دریای خزر هستند. امواج دریا با حرکت به سمت ساحل، حجم زیادی از آب را به طرف خشکی منتقل می‌کند.

این حجم وسیع آب ‌باید دوباره به داخل دریا برگردد و به همین دلیل، در نقاطی از ساحل به صورت تقریبا غیرقابل پیش‌بینی، درون آب دریا آب‌راهه‌هایی به طرف دریا ایجاد می‌شود که در آن آب با سرعت زیادی برخلاف جهت امواج (یعنی از سمت ساحل به سمت دریا) جریان پیدا ‌می‌کند. تشخیص زمان تشکیل جریان شکافنده برای افراد عادی دشوار است، اما برخی نشانه‌های قابل رویت است.

*‌ آب در محل جریان شکافنده آرام و بدون موج است.

*‌ رنگ آب در محل جریان شکافنده با بقیه نقاط تفاوت دارد.

*‌ خطی از آب کف‌آلود، خزه یا زباله در محل جریان شکافنده به سمت دریا حرکت می‌کنند.

*‌ امواجی که به سمت ساحل می‌آیند، در محل جریان شکافنده دچار شکست می‌شوند.

*‌ در بسیاری از نقاط در سواحل گیلان و مازندران ساحل ماسه‌ای است. در سواحل ماسه‌ای، علائمی شبیه اشکال هلالی وجود دارد. نوک هلال جایی است که جریان شکافنده تشکیل ‌می‌شود.

چطور فرار کنیم؟

اگر درون یک جریان شکافنده گرفتار شدید، قبل از هر چیز آرامش خود را حفظ کنید. دوم این‌که هرگز، برخلاف جریان شکافنده و به سمت ساحل شنا نکنید.

این کار شما را کاملا خسته ‌می‌کند و وقتی از رمق افتادید، براحتی غرق‌ می‌شوید. در عوض خود را روی آب نگه دارید. حالا دو گزینه پیش روی شماست:

1 ـ توان بدنی بالایی برای شنا دارید: به صورت موازی با ساحل حرکت کرده و از مسیر جریان کاملا خارج شوید و سپس به صورت مورب به سمت ساحل برگردید یا این‌که برای خروج از جریان شکافنده، موازی با ساحل در عمق آب شنا کنید.

در اعماق زیرین آب، جریان شکافنده قدرت کمتری دارد. بنابراین می‌توان به این طریق از مسیر جریان فرار کرده، آنگاه از آب عمیق به آرامی و به صورت مورب به سطح بازگشت و به صورت مورب به ساحل برگشت. دقت کنید این روش نیازمند توانایی حبس طولانی تنفس است.

2 ـ توان بدنی معمولی دارید: هم‌جهت با جریان به سمت دریا حرکت کنید. معمولا جریان پس از طی چند متر تا چند ده متر، قدرت خود را از دست می‌دهد.

در اینجا می‌توانید با صورت موازی با ساحل از جریان فرار کرده و پس از طی چند متر و دور شدن از جریان، ابتدا نفس بگیرید، سپس تقاضای کمک کنید و بعد به صورت مورب به سمت ساحل برگردید.

معمولا دریا در خارج ناحیه شکست امواج آرام‌تر است. ناحیه شکست امواج، ناحیه‌ای است که موج در آنجا فروریخته و به رنگ کف سفید دیده می‌شود و این ناحیه برای شنا کردن مناسب نیست.

بنابراین شناگری که بتواند خود را در خارج ناحیه شکست امواج روی سطح آب نگه دارد، از جریان شکافنده در امان خواهد بود.

این توصیه‌ها را جدی بگیرید

جریان شکافنده معمولا بسیار قوی بوده و براحتی می‌تواند حتی جان شناگران بسیار ماهر را به خطر اندازد.

اگر شما یا عزیزانتان هنوز شنا در دریا را کامل فرانگرفته‌اید، اگر به توان بدنی خود برای شنا کردن در دریای مواج و فنون شناور نگه داشتن خود روی موج اطمینان ندارید، بهترین کار این است که در دریا شنا نکنید یا در همان لبه دریا از خنکی آب لذت ببرید و دچار دردسرهای فوق و مصیبت‌های جبران‌ناپذیر نشوید.

در بستر آب سواحل دریای خزر (بویژه از آستارا تا نکا) پشته‌های ماسه‌ای وجود دارد که با ایستادن روی آنها تصور می‌شود در ناحیه کم‌عمقی حضور داریم، ولی با فقط اندکی جابه‌جایی، عمق آب افزایش می‌یابد؛ پشته‌های ماسه‌ای ناپایدار بوده و گاهی زیر پای فرد فروریخته و او را در عمق زیاد آب گرفتار می‌کنند.

در برخی مناطق هم عمق آب به صورت ناگهانی زیاد می‌شود. این حالت مشابه این است که روی لبه کوهی حرکت کنید که با یک قدم به جلو، زیر پایتان دره‌ای پدیدار شود.

فردی که شنا بلد نباشد، دیگر نمی‌تواند به عقب برگردد و به همین راحتی جان خود را از دست می‌دهد.

بالا آمدن آب دریای خزر در چند سال اخیر موجب شده بسیاری از ساختمان‌ها و تاسیسات ساحلی و چاه‌های آب و فاضلاب آنها در زیر آب ساحل مدفون شوند.

در سواحلی که پاکسازی صورت نگرفته، شناگر هنگام شیرجه ممکن است با اشیای چوبی و فلزی و سنگی به جای مانده از این ساختمان‌ها برخورد کند. ضمنا چاه‌های آب و فاضلاب می‌تواند شناگران را داخل خود بکشد.

غزاله مالکی - تپش