یونسکو به دنبال حفاظت و مرمت میراث تاریخی سامرا

امضای قرارداد همکاری سازمان یونسکو و عراق برای حفظ و مراقبت از سایت بین‌المللی شهر سامرا ـ که از آن به عنوان یکی از میراث‌ بزرگ فرهنگی اسم برده می‌شود ـ با استقبال مردم روبه‌رو شده است. این قرارداد همکاری قرار است در آینده بخش‌های دیگری از میراث و گنجینه هنری و فرهنگی کشور عراق را در بر گیرد. براساس این قرارداد در اولین قدم، مرمت مسجد بزرگ سامرا و منار الملویه در دستور کار دو طرف قرار دارد. از سال 2007 به این سو، سازمان یونسکو این مکان را در فهرست «میراث جهانی در حال نابودی» قرار داده و از خطر از بین رفتن آن صحبت می‌کند.

تعهد برای حفظ میراث فرهنگی

شهر پاریس و مقر سازمان یونسکو در این محل، میزبان طرفین قرارداد بود. ایرینا بوکووا، مدیر یونسکو و چند مقام دولتی و نمایندگان مجلس عراق، قرارداد فرهنگی فوق را امضا کردند. محور سخنرانی تمام طرف‌های قرارداد در این نشست، تاکید روی حفظ میراث فرهنگی در حال نابودی کشور عراق بود. در عین حال، این نکته هم مورد تاکید قرار گرفت که این قرارداد بیانگر تعهد قوی آنها برای مراقبت از کل میراث فرهنگی عراق است. این میراث غنی و بزرگ فرهنگی چند سال است که با تهدیدات مختلف روبه‌روست. از یک سو بمبگذاری‌های انتحاری، خطری جدی برای این میراث کهن است و از سوی دیگر خطر گروه داعش.

به گفته ایرینا بوکووا: «وقتی تندروها به دنبال نابودی فرهنگ و شالوده‌های مذهبی و آزارهای شخصی هستند، واکنش‌ ما هم باید وجوه فرهنگی قوی داشته باشد و این کار را با آگاهی بیشتری انجام دهیم. این دقیقا همان کاری است که ما با امضای این قرارداد همکاری انجام داده‌ایم.» این در حالی است که احمد عبدالله عابد عابد، مسئول دولتی حاضر در نشست از سایت سامرا به عنوان «یکی از مکان‌های نمادین تمدن اسلامی» یاد کرده و گفته است محافظت از آن بخش مهمی از جنگ سختی است که علیه تروریسم در عراق انجام می‌شود. او می‌گوید: «تروریسمی که ما در حال تجربه کردن آن هستیم، تهدیدی ناگوار و تاثرانگیز برای کشور ما و برای تمام سایت‌های فرهنگی موجود در آن است. تروریسم دیگر محدود به کشور ما نیست و می‌تواند به هر فرد یا محلی در هر جا صدمه و ضربه بزند.» قرارداد تازه همکاری مشترک یونسکو و عراق در قدم اول شامل یک برنامه کاری 18 ماهه می‌شود. طی این مدت کار مرمت سایت سامرا با همکاری نیروهای تکنیسین بومی و قابلیت‌های داخلی صورت می‌گیرد. تبادل اطلاعات و تجربیات در این مدت، نقش مهمی را در این پروژه بازی می‌کند. در عین حال، تربیت و تعلیم باستان‌شناسان، متخصصان و آرشیتکت‌ها هم مورد توجه سازمان یونسکو است. سازمان‌دهندگان طرح در کنار این کارها افزایش آگاهی اهالی محل درباره میزان اهمیت محافظت از منابع تاریخی و باستانی به عنوان محافظت از هویت فرهنگی را هم در دستور کار خود دارند. باور عمومی این است که افزایش آگاهی اهل محل، عامل بسیار مهمی برای حفظ میراث فرهنگی و باستانی به حساب می‌آید و از سوی دولت عراق هم بودجه مناسبی در نظر گرفته شده است. برخی مسئولان یونسکو اظهار امیدواری کرده‌اند قرارداد تازه همکاری این سازمان با دولت عراق، راه را برای ادامه این همکاری‌ها در دیگر مکان‌های تاریخی کشور باز کند و فعالیت‌های مربوط به محافظت و بازسازی مناطق باستانی، محدود به همین یک بنا و سایت نشود.

کیکاووس زیاری

جام‌جم