تحلیل مشاور رئیس جمهور از «پدیده پاشایی»

سیدرضا صالحی‌امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در نشستی با خبرنگاران که در محل این سازمان برگزار شد، به ارائه تحلیلی از تشییع منحصر به فرد و قابل تامل مرحوم مرتضی پاشایی خواننده موسیقی پاپ پرداخت و گفت: اولین نکته در علت شناسی عکس العمل اجتماعی نسبت به درگذشت مرحوم پاشایی، پیش بینی ناپذیری جامعه ایران است. جامعه ایران یک جامعه پیش بینی ناپذیر است و به همین خاطر بود که از ۲۶ شهر کشور مردم به تهران آمدند و یک تشییع ۳۰ هزار نفری را شکل دادند.

صالحی‌امیری سپس گفت: نکته دوم در این رابطه این است که متاسفانه تحلیل گران مسائل اجتماعی و جامعه‌شناسی ما نتوانستند این پدیده را کالبدشکافی کنند و تحلیلی اجتماعی و جامعه شناسانه از آن ارائه دهند. نکته سوم این است که این پدیده نشان داد که جامعه و نسل جوان ما نیازمند تحرک اجتماعی و تخلیه‌های اجتماعی است. تخلیه اجتماعی باید در جامعه ایران اتفاق بیافتد اما این کار بر عهده حوزه ورزش گذاشته شده است در حالی که ورزش نمی‌تواند همه پتانسیل‌های اجتماعی نسل جوان را تخلیه کند.

این پژوهشگر در حوزه مسائل فرهنگی در همین رابطه به انجام مناسب و منظم و بدون کمترین حاشیه مناسک عاشورا در جای جای کشور اشاره کرد و با بیان اینکه نباید نگران تشکیل اجتماعات مختلف با انگیزه‌های متفاوت بود، یادآور شد: پیام خیلی روشن دیگری که تشییع مرحوم پاشایی نشان داد، این است که جامعه ما دوئالیسم فرهنگی را همراه خود دارد و گرچه جامعه رسمی فرهنگی از این حرکت و شکوه آن متعجب شد، جامعه غیررسمی فرهنگی این حرکت تعجب آور نبود.
صالحی‌امیری به گرایش جوانان به موسیقی به عنوان یکی از مصارف فرهنگی مورد نیاز نسل جوان اشاره کرد و گفت: ذائقه فرهنگی در جامعه ما تغییر کرده است و از طرف دیگر ما باید پدیده‌های غیررسمی فرهنگی را بشناسیم و آنها را تحلیل کنیم. نکته دیگر این است که هنوز قدرت نوظهور شبکه‌های اجتماعی را نشناخته ایم و این واقعیتی است که باید به آن اذعان کنیم. یکی از نمایش‌های این قدرت را در تشییع مرحوم پاشایی شاهد بودیم.
وی ادامه داد: باید شبکه‌های اجتماعی را به رسمیت شناخت و البته آنها را هدایت کرد. مهمترین کارکرد این شبکه‌های اجتماعی این است که جامعه ای اتومیزه را به جامعه جمعی تبدیل می‌کنند؛ چراکه این شبکه‌ها زمان و مکان نمی‌شناسند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افزود: جامعه ایرانی از حوزه‌های سیاسی به حوزه‌های اجتماعی متمایل شده و از همین رو بود که در این مراسم باشکوه شعار تند و عکس العمل‌های اعتراضی را شاهد نبودیم بلکه همه به دنبال ایجاد فضایی برای تحقق این جمله بودند که «من می‌خواهم زندگی کنم». هیچ دلیلی وجود ندارد که این اجتماع را اعتراضی بدانیم این حرکت صرفا برای انتقال یک پیام بود؛ پیام زندگی.

این پژوهشگر حوزه مسائل فرهنگی، آزادی اجتماعی را مهمترین مطالبه نسل جوان امروز ایران خواند و با بیان اینکه الگوهای فرهنگی و گروه‌های مرجع، دستخوش تغییر شده اند، گفت: سوالی که هست این است که چرا قبل و بعد از پدیده مرحوم پاشایی، چنین اتفاقی نیفتاد؟ ما بعد از فوت مرحوم پاشایی شاهد فوت یکی از چهره‌های معروف فوتبال، مرحوم غلامحسین مظلومی بودیم و همچنین یکی دیگر از چهره‌های عرصه هنر، اما شاهد این اتفاق نبودیم. این دقیقا به همان پیش بینی ناپذیربودن جامعه ایرانی برمی گردد.

صالحی‌امیری اضافه کرد: البته یکی از دلایل این اجتماع بزرگ، جوان‌مرگ شدن مرحوم پاشایی است از این جهت که جامعه ایران نسبت به مرگ جوان، حساسیت خاصی نشان می‌دهد. به علاوه ذائقه اجتماعی ایرانی با تیتراژ برنامه ماه عسل که مرحوم پاشایی در آن آواز می‌خواند، گره خورده بود.

مشاور فرهنگی رئیس جمهور در پایان خاطر نشان کرد: نظام در این پدیده نشان داد که رشد و بلوغ کافی را برای مدیریت پدیده‌های اجتماعی پیدا کرده و این پدیده عظیم را به یک فرصت تبدیل کرده است و این نشان می‌دهد که مدیریت اجتماعی در نظام جمهوری اسلامی ایران به ظرفیتی رسیده که توان مواجهه مناسب با این حرکت‌ها را دارد.(مهر)