گذر بی‌سابقه یک دنباله‌دار از نزدیکی مریخ

ساعت 21 و 59 دقیقه امشب به وقت ایران، دنباله‌دار سایدینگ اسپرینگ (C/2013A1) از 137 هزار کیلومتری سطح مریخ گذر خواهد کرد؛ یعنی سه برابر نزدیک‌تر از ماه به زمین! این اولین‌باری است که بشر شاهد گذر یک دنباله‌دار 700 متری از فاصله‌ای به این نزدیکی از کنار یک سیاره است.

در همین لحظه که این مقاله را می‌خوانید، پنج مدارگرد ادیسه مریخ 2001، مارس اکسپرس و مدارگرد اکتشافی مریخ همراه دو مدارگرد تازه رسیده به مریخ در اوایل مهر به نام‌های مِی‌ون و مانگالیان در حال گردش به دور سیاره سرخ و نقشه‌برداری و ارسال اطلاعات به سطح زمین هستند.

ذرات غباری بسیار کوچکی که از این دنباله‌دار حین گردش به دور خورشید جدا می‌شوند، هر چند ابعاد بسیار کوچکی در حد چند میکرون یا میلی‌متر دارند، اما چون از جرمی ‌جدا می‌شوند که با سرعت 56 کیلومتر در ثانیه (به واحد ثانیه دقت کنید) در فضا به پیش می‌رود، خطر بالقوه‌ای برای ابزارهای بسیار حساس سنجشگر‌های این مدارگردها محسوب می‌شوند. وقتی صحنه برخورد قطعات به جامانده یک ماهواره با ایستگاه فضایی بین‌‌المللی در فیلم جاذبه را به یاد بیاورید، آن وقت متوجه عمق نگرانی مهندسان فضایی خواهید شد. به همین علت آنها از ماه‌ها پیش طوری برنامه‌ریزی کرده‌اند که این مدارگردها امشب در زمان نزدیک شدن دنباله‌دار سایدینگ اسپرینگ، در سوی دیگر کره‌ مریخ در مدارشان در حال گردش باشند تا از برخورد احتمالی با ذرات به جای مانده از این دنباله‌دار در زمان ملاقات با مریخ در امان بمانند.

اگر شامگاه امروز روی بام منزل بروید و رو به جهت جنوب غربی بایستید (برای شهرهای مرکزی ایران تقریبا معادل جهت قبله می‌شود)، مریخ را روبه‌روی خود مثل ستاره‌ پرنوری که رنگش متمایل به نارنجی است با چشم غیرمسلح مشاهده خواهید کرد.

اگر مایلید دنباله‌دار سایدینگ اسپرینگ را هم کنار مریخ ببینید، در این شرایط به یک تلسکوپ نسبتا بزرگ و آسمانی تاریک در خارج از شهرهای بزرگ نیاز دارید. همچنین می‌توانید این رویداد بی‌نظیر را به صورت زنده از طریق وبگاه «پروژه تلسکوپ مجازی» تماشا کنید. برای این کار امشب حوالی ساعت 20 پشت رایانه متصل به اینترنت بنشینید و نشانی www. virtualtelescope. eu را در مرورگر خود وارد کنید.

کاظم کوکرم ‌/‌ دبیر گروه دانش