کاهش 70 درصدی زنبورهای عسل

گرما، خشکسالی، گردوغبار و ریزگردهای عربی، بارش باران‌های اسیدی، کاربرد سموم غیراستاندارد در مزارع کشاورزی و باغات، چرای بی‌رویه دام در مراتع و نابودی گیاهان دارویی، وجود کنه وارووا و مبارزه نکردن با آن، نبود داروی کارآمد با قیمت مناسب و در نهایت نبود تسهیلات و حمایت نکردن از زنبورداران، از مواردی است که دست در دست یکدیگر داده و مصمم به ریشه‌کنی صنعت زنبورداری در کشور شده و حتی به گفته عفت رئیسی، صنعت زنبورداری را در کشور بر زمین زده است. این عوامل علاوه بر کاهش کیفیت عسل، به کاهش 70 درصدی تولید آن و بی‌انگیزه شدن زنبورداران برای نگهداری کندوهای عسل نیز منجر شده است؛ روندی که در صورت تداوم می‌تواند ایران را که اکنون یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان عسل در جهان است، به واردکننده این محصول تبدیل کند.

از سوی دیگر گران بودن بیش از حد داروی موردنیاز زنبورداران در کشور، موجب روی آوردن آنها به داروهای تقلبی ارزان‌قیمت چینی شده است که اکنون به‌وفور در کشور وجود دارد و از طریق عراق، پاکستان، ترکیه و امارات وارد کشور می‌شود و پیامد آن کشتار دسته‌جمعی زنبورها و لاروهای آنهاست.

مرگ و میر ناشی از این داروها به حدی است که بسیاری از زنبورداران کشور از کاهش شدید کلونی‌های خود به دلیل مصرف این دارو در سال جدید خبر می‌دهند.

به گفته یکی از زنبورداران فعال کشور، کلونی‌های زنبور وی از حدود 70 کلونی در سال گذشته، اکنون و به دلیل مصرف داروی غیراستاندارد و قاچاق، به هشت کلونی کاهش یافته است.

رادپور، نایب رئیس اتحادیه کشوری زنبورداران نیز با بیان این‌که از دی تا اسفند 92 بین 30 تا 50 درصد زنبورهای کشور از بین رفته است، از ورود دارویی کاملا بی‌اثر به اسم وانکاک به بازار کشور خبر داده و می‌گوید: در مجموع تشخیص داروی اصلی از قلابی نیز برای زنبورداران ممکن نیست.

کریمی، رئیس اتحادیه زنبورداران خوزستان نیز با اشاره به این‌که این داروها از چین وارد شده است، می‌افزاید: دارویی به اسم «واکوزین» در بازار موجود است که نه‌فقط برای زنبور که برای انسان هم بسیار خطرناک است؛ زیرا اثرات مضری روی عسل می‌گذارد که حتی در حد مسمومیت است. با این حال زنبورداران از آن استفاده می‌کنند.

وی همانند زنبورداران دیگر معتقد است: سازمان دامپزشکی به عنوان متولی این امر، نه‌فقط نظارتی روی داروهای مصرفی زنبورداران ندارد، بلکه عملا در این زمینه سکوت کرده است و هیچ عکس‌‌العملی نشان نمی‌دهد.

رئیس اتحادیه زنبورداران لرستان نیز با تاکید بر این‌که سازمان دامپزشکی هیچ نظارتی بر ورود این داروها که به طور قاچاق وارد کشور می‌شود ندارد، به جام‌جم می‌گوید: این داروها مصارف آنتی‌بیوتیک دارد و برای مواردی همچون سرماخوردگی زنبورها، بسیاری از بیماری‌های عفونی و گوارشی زنبورها که به دلیل استفاده از پساب‌ها و آب‌های کثیف به آن دچار می‌شوند و همچنین بیماری نوزاد لوک اروپایی و آمریکایی استفاده می‌شود. اسدالله عالیخانی که خود حدود هزار کلونی زنبور دارد، با اشاره به این‌که به دلیل نبود اعتبار، اتحادیه‌ها نمی‌توانند به زنبورداران کمک و آنها را حمایت کنند، می‌افزاید: زنبورداران بسیاری در استان و بویژه شهرستان سپیددشت با وی تماس گرفته و از تلفات سنگین و گروهی لاروهای زنبور خبر داده‌اند که پس از پیگیری و بررسی مشخص شده، دلیل این تلفات، استفاده از داروهای ذکر شده است. مرگ هر گروه لارو، یک ماه تولید عسل را به تعویق می‌اندازد. این زنبوردار نمونه لرستانی با اشاره به این‌که در گذشته از هر کلونی، 60 تا 70 کیلو عسل طبیعی خوب برداشت می‌شد، در حالی که اکنون این برداشت به کمتر از ده کیلو کاهش یافته است، خاطرنشان می‌کند: علاوه بر مصرف این داروها، کاربرد خودسرانه انواع سموم بی‌کیفیت در مزارع از سوی کشاورزان نیز به زنبورها لطمه‌های زیادی زده، زیرا زنبورها با ورود به مزارع، ناخواسته از این سموم مصرف می‌کنند. همچنین چرای بی‌رویه دام نیز به نابودی مراتع و گیاهان بویژه گیاهان دارویی منجر شده که نه تنها منابع تغذیه زنبورها را کاهش داده، بلکه زنبوری که به طور غریزی و طی میلیون‌ها سال دوای دردهای خود را در طبیعت می‌یافت، امروز با فقر طبیعت، ناچار به استفاده از داروهای مصنوعی شده است.

بلوکه شدن 15 میلیارد تومان اعتبار زنبورداران

در همین حال رئیس اتحادیه زنبورداران کشور با اشاره به فواید بسیار زنبور عسل در زمینه گرده‌افشانی، حفظ محیط زیست، حفظ منابع آب و خاک کشور، اشتغالزایی و جلوگیری از بیابان‌زایی و جایگاه عسل به عنوان خوراکی سالم و شفابخش به جام‌جم می‌گوید: با این همه دولت نه‌تنها هیچ حمایتی از این صنعت نمی‌کند، بلکه 15 میلیارد تومان اعتباری هم که سال 91 و با هدف تامین نهاده و داروی مورد نیاز زنبورها به صندوق زنبورداران اختصاص داده شد، از سوی وزارت وقت جهاد کشاورزی بلوکه شد و به صندوق مادر تخصصی این سازمان واریز و از دسترس زنبورداران خارج شد.

عفت رئیسی با اشاره به این‌که نبود داروی مفید و ارزان‌قیمت برای دومین سال پیاپی در کنار دیگر عوامل جوی و غیرجوی، ضربه مهلکی بر پیکر این صنعت وارد کرده است، می‌افزاید: در کنار برخی داروهای وارداتی که مفید اما بسیار گران و خارج از توان خرید زنبوردار است و داروهایی که به دلیل استفاده مکرر دیگر در برابر آفات و دردها، مقاوم شده است، اکنون داروهایی وارد کشور می‌شود که منشا تولید، صدور، ترکیبات و دوز مصرفی آن اصلا مشخص نیست و فقط می‌دانیم که از چین به کشور راه یافته و زنبورداران به دلیل ارزان و در دسترس بودن، به استفاده از آن ترغیب شده‌اند.

وی با بیان این‌که اکنون قیمت نهاده از کیلویی 1300 به 2200 تومان، قیمت موم از 16 هزار به 30 تا 40 هزار تومان و قیمت دارو نیز تا 200 درصد افزایش یافته است، تاکید می‌کند: این شرایط در کنار عوامل جوی و غیرجوی نظیر خشکسالی، ریزگردها و وجود آفت وارووا که از حدود 25 سال پیش مهمان کلونی‌های زنبور عسل شده و خسارات هنگفتی را به آنها وارد کرده است، موجب کاهش کیفیت و کمیت عسل طبیعی شده، به طوری که اکنون زنبورداران متعهد، از هر کلونی فقط پنج تا هفت کیلو عسل خوب برداشت می‌کنند.

این زنبوردار با تاکید بر این‌که اکنون 70 درصد زنبورها و کلونی‌های زنبور کشور از بین رفته است، می‌گوید: بی‌شک در صورت پرداخت 15 میلیارد تومان اعتبار زنبورداران مربوط به سال 91، حدود 40 درصد آسیب‌های وارده به این بخش کاسته می‌شد، در حالی که پرداخت آن اکنون و با توجه به تورم موجود دیگر سودی ندارد.

رئیسی با اشاره به وجود شش میلیون و 300 هزار کلونی زنبور عسل در کشور و اشتغالزایی 75 هزار نفری در این بخش، خواستار حمایت جدی مجلس و دولت از این صنعت سالم، مفید و سودآور می‌شود و تاکید می‌کند: یکی از مشکلات این حوزه، کاهش سطح آن در سازمان جهاد کشاورزی از معاونت به اتاق فکری بدون توان اجرایی است، در حالی که با سپردن کار به تعاونی و تشکل مردمی و توانمند، بسیاری از مشکلات آن رفع خواهد شد.

فاطمه مرادزاده / گروه ایران