مدرسه‌ای که شناسنامه انقلاب شد

در مورد دلایل اصلی پایه‌گذاری این مدرسه روایاتی وجود دارد. برخی مانند اکبر هاشمی‌رفسنجانی انگیزه اصلی تاسیس را محصول یکی از سخنرانی‌های خود می‌داند که «از صمیم دل در جمع دوستان اهل خیر و مبارز بازار درباره کمبودهایی برای آن روز دختران در شهر تهران انجام داد.»

برخی دیگر معتقدند، هنگامی که برخی از انقلابیون به ارتباط با ترور منصور متهم بودند، کسانی همچون آیت‌الله شهید مطهری، شهید دکتر بهشتی، آیت‌الله رفسنجانی، شهید باهنر، شهید رجایی و برخی از برادران فرهنگی و کسبه و بازاری از قبیل ‌حسین اخوان‌فرشچی، محمدصادق اسلامی، علی درخشان، جواد رفیق‌دوست، محسن رفیق‌دوست و مهدی شفیق در زندان تصمیم گرفتند تا یک مرکز فرهنگی و بخصوص یک مدرسه تاسیس کنند. آنها پس از آزادی بنیاد تعاون «رفاه» را تاسیس کردند تا در کنار آن هم به خانواده‌های مبارز و فقیر کمک مالی شود و هم کار ساخت مدرسه در تهران و شهرستان‌ها و حتی تاسیس دانشگاه توسط آن صورت گیرد.

به همین‌منظور، اخوان فرشچی 3000 متر زمین این مدرسه را خرید و در هیات انصار و جلسات هفتگی که عمدتا مباحث جهادی در آن مطرح می‌شد، بنیادی تاسیس شد.

در بین مدارسی که در آن زمان تاسیس می‌شد، برخی از مراکز آموزش بودند که گردانندگان یا موسسان آن اصولا انگیزه‌ای مذهبی یا سیاسی در ایجاد چنین مراکزی در ذهن داشتند که به‌طور طبیعی با اهداف آموزشی رژیم پهلوی نه‌تنها هماهنگ نبودند، بلکه به طور کامل با آن سر ناسازگاری داشت. در این مدارس برخی از مراسم نمادین حکومت پهلوی مثل سرود شاهنشاهی اجرا نمی‌شد.

انقلابیون مبارزی با محوریت آقای بهشتی آنجا دور هم جمع شده بودند و تلاش می‌کردند تا اقدامی‌ مفید صورت دهند. برای تاسیس مدرسه رفاه، هیات امنایی سامان داده شد که اعضای آن از افراد سرشناس بودند.

تعیین خط مشی و سیاستگذاری موسسه فرهنگی رفاه را یک هیأت امنای 12 نفری به عهده داشت که شهید بهشتی، شهید باهنر، شهید رجایی، علاء میرمحمدصادقی، ابوالفضل توکلی‌بینا، جواد رفیق‌دوست، حاج حسین اخوان، مرحوم شفیق، حاج حسین مهدیان و مهدی غیوران اعضای این هیات امنا بودند. از میان اعضای هیأت امنا برخی همچون شهید باهنر و شهید رجایی، شهید اسلامی و مصطفی حائری‌زاده بیشتر وقت صرف می‌کردند و امور آموزشی مدرسه با آقایان رجایی و باهنر بود. محمدعلی رجایی مسئول گزینش مدرسه رفاه بود. وی از دانش‌آموزانی که متقاضی حضور در این مدرسه بودند مصاحبه به عمل می‌آورد و آنان را گزینش می‌کرد. امور تغذیه به آقای سیدرضا نیری داده شده بود. البته بجز اینها هم عده‌ای بودند که رفت و آمد داشتند و کارهای مهمی هم می‌کردند. بسیاری از اعضای موتلفه پشتیبانی مالی مدرسه را به‌عهده داشتند. گرچه اعضای موتلفه در بنیانگذاری مدرسه و حمایت مالی نقش داشتند، اما این فعالیت‌ها زیرسایه تشکیلات آنان صورت نمی‌گرفت، بلکه گروهی از اعضای موتلفه که امکان فعالیت مستقیم سیاسی را نداشتند زیر پوشش مدرسه فعالیت‌های فرهنگی داشتند. شفیق، حسین ‌اخوان، عباس تحریریان، حسین مهدیان و علاء میرمحمدصادقی مسئول امور مالی مدرسه بودند. بخش اصلی هزینه‌ای مدرسه از طریق همین تیم و قسمت دیگری از آن از سوی اولیای محصلان تامین می‌شد. در جلسات اولیا و مربیان آقایان باهنر، رجایی و بهشتی سخنرانی می‌کردند.

از جمله چهره‌های فعال مدرسه دکتر باهنر بود. وی با توجه به این‌که در عرصه سیاست پرتلاش بود و به همین واسطه ساواک او را زیر نظر گرفته بود، اما به‌رغم بازجویی‌های مکرر در مورد فعالیت مدرسه رفاه، با دادن اطلاعات نادرست ماموران ساواک را گمراه می‌کرد. صندوق رفاه این مدرسه به بسیاری از خانواده‌ها و مجاهدین و مبارزین که در زندان بودند کمک کرد و بعدا افرادی که در آن خدمت می‌کردند به کمیته امداد وارد شدند.

ساختمان این مدرسه مرکزی برای نگهداری سلاح‌های مردم بود و محمدعلی رجایی و محمد منتظری در این مکان اسلحه‌ها را از مردم تحویل می‌گرفتند. کم‌کم مدرسه به‌عنوان یکی از نمادهای مبارزه در دوران شاه درآمده بود. بعد از ورود امام خمینی، با توجه به توصیه ایشان که پیغام داده بودند محل اسکانشان پایین‌تر از خیابان انقلاب و در یک مکان عمومی باشد از این رو مدرسه رفاه به عنوان محل اقامت ایشان انتخاب شد.

منابع:

1ـ پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، سخنرانی در مدرسه رفاه، تاریخ انتشار 17 بهمن 1390

2ـ مصاحبه با مهدی غیوران، نشریه ذکر، شماره ۳۷ و ۳۸، مرداد و شهریور ماه ۸۸

3ـ مهدی حامی، مدرسه رفاه کانون انقلاب، سایت شبکه ایران، تاریخ انتشار15/11/1387

4ـ همشهری ماه، خاطرات علاءالدین میرمحمدصادقی، برداشت چهارم؛ مدرسه رفاه، تاریخ انتشار: 11/6/1389

شهاب سلیمی / جام‌جم