«پلیس بد» و «مهندس» تیم ظریف را بشناسید

پس ار انتخاب محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس‌جمهور و حضور منوچهر متکی در وزارت خارجه، عباس عراقچی نیز جهش بلندی داشت. او از سال 84 تا سال86 به عنوان معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزارت خارجه ایفای نقش کرد؛ معاونتی که یکی از مهم‌ترین معاونت‌های وزارتخانه به حساب می‌آید. پس از آن در سال 86 به عنوان سفیر ایران در ژاپن عازم توکیو شد. ماموریتش در ژاپن تا سال 90 ادامه داشت. عراقچی در ابتدای سال 92 سخنگوی وزارت خارجه شد و پس از پیروزی حسن روحانی از سوی جواد ظریف به عنوان معاون حقوقی وزارتخانه انتخاب شد. عراقچی در ماه‌های پایانی حضور سعید جلیلی در شورای عالی امنیت ملی به عنوان یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای فعالیت کرد.

سابقه عراقچی در وزارت خارجه هم دیپلماتیک است و هم پژوهشی. وی مدرک لیسانس خود را در رشته روابط بین‌الملل از دانشگاه تهران اخذ کرد و از همین دانشگاه در رشته علوم سیاسی و در مقطع فوق لیسانس ادامه تحصیل داد. عراقچی سپس به انگلستان رفت و از دانشگاه کنت دکترای خود را در رشته اندیشه‌های سیاسی دریافت کرد. سیدعباس عراقچی به زبان‌های انگلیسی و عربی تسلط دارد.

عراقچی با وجود اینکه یکی از دیپلمات‌های شاخص در دو دولت محمود احمدی‌نژاد بود، با روی کار آمدن حسن روحانی نه تنها کنار گذاشته نشد بلکه ارتقاء هم پیدا کرد. گویی که وزیر خارجه جدید به قابلیت بالای او پی برده بود. جواد ظریف پس از انتخاب عراقچی مورد انتقاد قرار گرفت، نه در افکار عمومی بلکه در محافل خصوصی. ظریف، عراقچی را به معاونت بین‌الملل بازگردانده بود و از همه مهم‌تر او را به عنوان دست راست خود در مذاکرات هسته‌ای برگزیده بود.

پس از اینکه ماموریت تازه عراقچی مشخص شد، او نقش فعال خود را در مسائل دیپلماسی ایران مخصوصا پرونده هسته‌ای ایفا کرد. عراقچی با گذشت زمانی بسیار کوتاه توانست به یک چهره رسانه‌ای و کاریزماتیک تبدیل شود. او بر خلاف جواد ظریف کمتر می‌خندد و جدیت بیشتری از خود نشان می‌دهد و بر خلاف مجید تخت‌روانچی کمتر گوشه‌گیر است و چهره‌ای رسانه‌ای است. به این ترتیب با این سه دیپلمات ترکیب مناسبی در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایجاد شد.

عراقچی در حال حاضر نه تنها مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای است بلکه عملا نقش سخنگوی تیم مذاکره‌کننده را نیز بر عهده دارد. او در سه دور مذاکرات ژنو به شکل مستمر با خبرنگاران ارتباط برقرار می‌کرد و درباره مذاکرات اطلاع‌رسانی می‌کرد. نقش اطلاع‌رسانی او در مذاکرات ژنو 3 بیش از پیش پررنگ شد. او در روز دوم مذاکرات نشست خبری برگزار کرد؛ نشستی خبری که بازتاب گسترده‌ای داشت و در مقاطع مختلف با اظهار نظرهای کوتاه خود جو مذاکرات را تحت تاثیر قرار می‌داد.

فعالیت عراقچی در نشست ژنو 3 مورد توجه ویژه رسانه‌ها قرار داشت؛ به گونه‌ای که هاآرتص روزنامه مشهور اسرائیلی از او به عنوان «پلیس بد» تیم مذاکره‌کننده ایران یاد کرد. او در طول تمام مذاکرات سعی می‌کرد خواسته‌های حداکثری ایران را مطرح کند. شاید همین عامل و چهره نه‌چندان خندانش باعث شده بود که از سوی این رسانه اسرائیلی «پلیس بد» خوانده شود. هاآرتص جواد ظریف را «پلیس خوب» تیم مذاکره‌کننده ایران معرفی کرده بود؛ مرد خندان وزارت خارجه. عباس عراقچی در نشست‌های مذاکرات که در سطح معاونان برگزار می‌شد رئیس تیم مذاکره‌کننده ایرانی بود.

دیپلمات عینکی کم حاشیه

اما مجید تخت‌روانچی. دیپلماتی عینکی است، کم‌حاشیه است و ظاهرا در بطن وقایع نیست، آرام است و آهسته می‌آید و آهسته می‌رود. او کمتر دیده می‌شود. او کمتر مصاحبه می‌کند و کمتر حرف می‌زند. شاید این منش اوست. منشی که حاصل کسوت سالیان دراز اوست. او از 25 سالگی دیپلمات بوده است اما تا همین چند ماه پیش کمتر کسی نامش را شنیده بود. او مجید تخت‌روانچی است؛ معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه ایران و مرد سوم تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای.

مجید تخت‌روانچی دیپلمات برجسته وزارت امور خارجه ایران قطعا در توافق ژنو نقشی کلیدی داشته است. دیپلماتی که متولد سال 1337 در تهران است. در آمریکا مهندسی عمران در دانشگاه کانزاس خوانده است و در همانجا فوق لیسانس این رشته را دریافت کرده است. تخت‌روانچی مدرک کارشناسی ارشد اقتصاد سیاسی از دانشگاه فوردهام آمریکا را نیز دارد. او مدرک دکترای علوم سیاسی خود را نیز در سال 89 از دانشگاه برن سوییس دریافت کرده است.

تخت‌روانچی از سال 1365 به جمع دیپلمات‌های میان‌پایه کشور وارد شد. او در این سال به عنوان معاون اداره مجامع بین‌المللی فعالیت کرد و تا سال 67 در این سمت باقی ماند. در سال 1367 به عنوان رییس اداره سازمان ملل وزارت امور خارجه منصوب شد. وی یک سال در این سمت بود؛ سالی سرنوشت‌ساز که در آن ایران قطعنامه 598 را پذیرفت و به جنگ هشت ساله با عراق پایان داد.

مجید تخت‌روانچی نقش فعالی در مذاکرات قطعنامه داشت. او از سال 1368 تا سال 71 رایزن نمایندگی جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل در نیویورک بود. از سال 71 تا سال 75 سفیر نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل بود. این دیپلمات باسابقه از سال 75 تا سال 77 سفیر و معاون نماینده دائم ایران در سازمان ملل بود. در آن زمان کمال خرازی مسئولیت نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل را بر عهده داشت.

پس از انتخاب کمال خرازی به عنوان وزیر امور خارجه از نیویورک به تهران کوچ کرد و به عنوان دستیار ویژه وزیر از سال 77 تا سال 81 فعالیت کرد. روانچی پس از آن تا سال 85 سفیر ایران در سوییس و لیختنشتاین بود و از سال 85 تا 88 به عنوان مشاور وزیر خارجه فعالیت می‌کرد. او در دولت دهم سمتی در وزارت خارجه نداشت تا اینکه با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری 92 و انتخاب محمدجواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه از او دعوت به کار شد و مسئولیت حساس معاونت آمریکا و اروپای وزارتخانه به او واگذار شد.

کارنامه پر و پیمان دیپلماتیک روانچی باعث شد که جواد ظریف او را در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای قرار دهد. روانچی سابقه فراوانی در مذاکرات حساس جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مختلف دارد. جدای از نقش‌آفرینی در مذاکرات پذیرش قطعنامه 598 در مذاکرات هسته‌ای سال 82 نیز یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده به ریاست حسن روحانی بود.

تخت‌روانچی یکی از اعضای برجسته حلقه مشهور به نیویورک است؛ حلقه‌ای که از جواد ظریف و صادق خرازی نیز به عنوان اعضای آن یاد می‌شود. حلقه‌ای که در هشت سال وزارت کمال خرازی نقش مهمی در دستگاه دیپلماسی ایران ایفا کرد. جواد ظریف در مقطعی نماینده ایران در سازمان ملل بود، صادق خرازی سفیر ایران در فرانسه بود و روانچی دستیار ویژه وزیر خارجه بود.

اکنون این دیپلمات آرام، یکی از اعضای اصلی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران است؛ عضوی که بیشتر از عباس عراقچی در حاشیه قرار دارد اما شواهد نشان می‌دهد که او فقط از نگاه بیرونی دیپلماتی حاشیه‌نشین است و در رفع پیچیدگی‌های مسائل سیاست خارجی ایران نقشی اساسی ایفا می‌کند. او بود که توانست در کمتر از سه ماه روابط آشوب‌زده ایران و انگلستان پس از حمله به سفارت این کشور در تهران را بهبود ببخشد و شرایطی را مهیا کند که به سرعت کاردارهای غیر مقیم دو کشور انتخاب شوند و روابط دو کشور رونقی تازه بگیرد. گفته می‌شود مجید تخت‌روانچی به زبان‌های آلمانی، انگلیسی و فرانسوی سخن می‌گوید.

مجید تخت‌روانچی درمذاکرات اتمی در عموم دیدارها حضوری فعال داشت اما بازهم کمتر دیده شد. او با کیفی در دست و عینکی فریم مشکی نقش مهمی در توافق ژنو بازی کرد. شاید هم نقشی فراتر از دیگران بازی کرد. نقشی در حد مهندس یک مذاکره حساس.(نامه)