واکنش مثبت اقتصاد ایران به رفع تحریم‌ها

باید در نظر داشت که دیپلماسی اقتصادی تحریم علیه ایران از زمان روی کار آمدن باراک اوباما از سوی آمریکا و متحدان این کشور به حداکثر رسید و این کشور با اعمال تحریم‌های بانکی، نفتی و اعلام اولتیماتوم به شرکت‌های غربی برای خروج از ایران و... سبب شد تا ضربان فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی به حداقل رسیده و مشکلاتی چون تورم و رکود اقتصادی دامنگیر کشورمان شود.

حالا توافق اخیر در ژنو، خبر از تحولات صعودی در جریان اقتصاد کشورمان می‌دهد که از جمله این تحولات کاهش برخی تحریم‌هاست.سرعت لغو این تحریم‌ها به گونه‌ای بود که علی‌نقی خاموشی، عضو اتاق بازرگانی ایران از آزادسازی حدود هشت میلیارد دلار دارایی‌های بلوکه شده ایران از سوی آمریکا در صبح روز گذشته همزمان با امضای توافقات خبر داد.

دستاوردهای اقتصادی ایران، حاصل رفع تحریم‌ها

صبح روز گذشته پنج قدرت هسته‌ای با ایران به این تفاهم رسیدند که در صورت پایبندی ایران به این توافق‌نامه، اقدامات متقابلی را انجام دهند که این اقدامات دستاوردهای اقتصادی بسیار برای ایران به دنبال دارد.

رسانه‌های بین‌المللی از دستاورد 20 میلیارد دلاری دارایی ایران با امضای پیش‌نویس مورد بحث در مذاکرات هسته‌ای خبر داده‌اند که از این مبلغ سه میلیارد دلار مربوط به دارایی‌های بلوکه شده ایران از سوی آمریکاست و بقیه مربوط به صادرات نفت، محصولات پتروشیمی و خودروست که با توافق اولیه ایران و 1+5 می‌توان آن را وصول کرد تا این صنایع با جذب این نقدینگی‌ها جان تازه‌ای برای ادامه فعالیت بگیرند.

به نوشته ال‌مانیتور، با توجه به تحریم بانک مرکزی ایران و فروش نفت ایران در مقابل دریافت طلا در سال‌های گذشته، حالا با لغو تحریم‌های تجارت فلزات گرانبها، ایران می‌تواند طلای اضافی انباشته شده خود را به معرض فروش بگذارد.

در سال 2012، ترکیه هر ماه 1.5 میلیارد دلار طلا به ایران پرداخت کرد. این بدان معناست که ایران می‌تواند درقبال صادرات نفت خود در شش ماه آینده که مذاکرات در جریان است، از ترکیه 9 میلیارد دلار پول نقد دریافت کند.همچنین در بخشی دیگر، ایران قبل از اعمال آخرین دور از تحریم‌ها 11.2 میلیارد دلار محصولات پتروشیمی صادر کرده است. اگر تحریم این کالاها برداشته شود، صادرات ایران می‌تواند طی دوره شش‌ماهه به پنج تا شش میلیارد دلار برسد.

به نوشته این رسانه بین‌المللی، از ژوئن 2013، آمریکا تحریم‌هایی را علیه بخش خودروسازی ایران اعمال کرد. تا قبل از وضع این تحریم‌ها و فقط طی هفت ماه از سال 2012، ایران 1.4 میلیارد دلار خودرو صادر کرده بود. بنابراین، صادرات خودروی ایران طی شش ماه مذاکرات به 1.3 میلیارد دلار خواهد رسید. همچنین بر اساس ارزیابی‌ها، میزان ذخایر ارزی ایران به 80میلیارد دلار می‌رسد که ده میلیارد دلار آن مسدود شده و 20میلیارد دلار آن نیز در جریان است. 50 میلیارد دلار باقیمانده به دلیل سیستم تهاتری‌ که ایران از آن برای معامله با کشورهایی همچون چین، هند، ژاپن، کره‌جنوبی و ترکیه استفاده می‌کند، به سختی قابل مدیریت است. ال مانیتور پیش‌بینی کرد که کاهش تحریم‌ها موجب خواهد شد ذخایر ارزی ایران به صد میلیارد دلار برسد. از سوی دیگر بر همین اساس کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کردکه در نتیجه توافق هسته‌ای، ایران به یک میلیارد و 500 میلیون دلار درآمد حاصل از تجارت طلا و دیگر فلزات قیمتی و توقف بخشی از تحریم‌ها علیه صنعت خودرو و صادرات فرآورده‌های پتروشیمی ایران دسترسی خواهد یافت.

این بیانیه می‌افزاید: همچنین در صورت عمل کردن ایران به تعهدات خود در توافق‌نامه، چهار میلیارد و 200 میلیون دلار درآمد حاصل از فروش نفت ایران که در کشورهای خارجی بلوکه‌شده به ایران منتقل خواهد شد.

آزادی دارایی‌های بلوکه شده

همچنین بعد از انجام توافق هسته‌ای ایران با گروه 1+5 در ژنو، قرار است بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران آزاد شود؛ دارایی‌های بلوکه شده‌ای که گفته می‌شود رقم آنها بیش از 45میلیارد دلار است.

در این میان، ارقام متفاوتی برای دارایی‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های خارج مطرح می‌شود. برخی سخن از 45میلیارد دلار به میان می‌آورند و برخی دیگر می‌گویند که ایران 60 میلیارد دلار پول بدون دسترسی در بانک‌های خارجی دارد. البته در این میان، رقم 50 میلیارد دلاری نیز برای دارایی‌های بلوکه شده ایران مطرح می‌شود.تا چند روز پیش از انجام توافق میان ایران و 1+5، یک مقام ارشد آمریکا نیز اعلام کرد که برای بازپس گرفتن 12 میلیارد دلار دارایی بلوکه شده ایران با کنگره رایزنی می‌کند.وی به روزنامه نیویورک تایمز گفته است درصورت اجرایی شدن این طرح، آمریکا دارایی‌های مسدود شده ایران در خارج از کشور را به صورت قسطی به ایران پس می‌دهد تا به نوعی از پیامدهای سیاسی و دیپلماتیک لغوتحریم‌های بین‌المللی جلوگیری کند.

گشایش در صنعت نیرو

در همین حال، لغو تحریم‌ها گره‌گشای بسیاری از موانع در صنعت کشورمان خواهد بود. به گزارش ایسنا، هوشنگ فلاحتیان معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی درباره تاثیر این توافقات بر بهبود وضع صنعت برق گفت: تامین بخشی از اقلام صنعت برق متاثر از شرایط تحریم بوده که امیدواریم با گره‌گشایی مبادلات کالا بیش از گذشته تسهیل شود و کالا و تجهیزات در زمان کمتر با قیمت مناسب‌تر در دسترس باشد. وی افزود: امیدواریم با توافق صورت گرفته طرح‌های متاثر از تحریم‌ها در اسرع وقت به‌اتمام برسد.معاون وزیر نیرو تصریح کرد: ‌اگر شرایط تحریم نبود، می‌توانستیم میلیاردها دلار صادرات داشته باشیم.

گشایش در صنعت حمل و نقل

همچنین بر اساس توافق هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5 در ژنو، صنعت حمل و نقل ایران می‌تواند شاهد تحول تازه‌ای باشد. در نتیجه این امر، ایران می‌تواند به قطعات هواپیماهای مسافری دسترسی داشته باشد. به گزارش بلومبرگ، بر اساس توافقات انجام شده با تعمیرات مربوط به ایمنی و بازرسی‌های داخل ایران برای برخی ایرلاین‌های ایرانی موافقت شده است.

در همین رابطه حمیدرضا غوابش، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با تاکید بر این‌که با تامین قطعات هواپیما بخش قابل توجهی از هواپیماهای زمینگیر کشور وارد ناوگان هوایی کشور می‌شوند، گفت: این موضوع به ارتقای سطح ایمنی پرواز کشور کمک فراوانی می‌کند.

همچنین علی‌محمد نوریان، قائم‌‌مقام وزیر راه در این باره تصریح کرد: احتمال دارد به عنوان اولین قدم‌ها، مشکلات تأمین لوازم یدکی هواپیما، موتور و قطعات آن، تامین سوخت هواپیما، اسناد هواپیما، داکیومنت‌ها و از این قبیل در کنار موانع حساب‌های مالی برطرف شود.

محمدحسین داجمر، مدیرعامل کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز با اشاره به این توافق گفت: منتظر لغو تحریم‌های کشتیرانی هستیم.وی افزود: گرچه در توافق هسته‌ای ایران با گروه 1+5 صحبت از برداشتن تحریم نفت و محصولات پتروشیمی است، اما مشخص نیست که آیا حمل آنها نیز آزاد شده است یا خیر؛ بنابراین امیدواریم که تحریم کشتیرانی جمهوری اسلامی نیز برای حمل نفت و پتروشیمی برداشته شود.از سوی دیگر ساسان قربانی، دبیر انجمن قطعه‌سازان توافق هسته‌ای ایران با گروه 1+5 در ژنو را عاملی برای هموار کردن حضور خودروسازان بزرگ دنیا در ایران دانست .

واکنش پتروشیمی به لغو تحریم‌ها

هیات مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز از لغو تحریم‌های اعمال شده علیه این صنعت استقبال و اعلام کرد که آماده توسعه روابط خود با دیگر کشورهاست.به گزارش شانا، شرکت ملی صنایع پتروشیمی در جلسه دیروز هیات مدیره این شرکت، اعلام کرد: منتظر اعلام جزئیات توافق هسته‌ای از سوی وزارت امور خارجه هستیم.تا پیش از افزایش تحریم‌های بین‌المللی، 10تا 14 درصد محصولات پتروشیمی ایران به اروپا صادر می‌شد و از این محل سالانه دو تا 5/2 میلیارد دلار درآمد داشت.

تشکیل صف‌های میلیونی برای سهام

همزمان با این تغییرات، بازار سرمایه نیز به این خبر واکنش مثبت نشان داد و گروه خودرویی و بانکی مورد اقبال شدید بازار قرار گرفت و با صف‌های میلیونی و طویل خرید مواجه شد.در این میان، صنایع بانکی، خودرویی و پتروشیمی بیشترین اقبال بازار را به خود اختصاص داده و از بیشترین صف‌های خرید برخوردار شدند، به طوری که در بازار دیروز بانک تجارت با 189 میلیون و ایران خودرو با 121 میلیون صف خرید مواجه شدند و در صدر جدول این گروه قرار گرفتند.همچنین شاخص کل بورس و اوراق بهادار روز گذشته با روندی افزایشی به فراتر از 80 هزار واحد رفت.

نرخ سکه، طلا و ارز

در همین حال گرچه در روزی که بحث توافقات ایران و گروه 1+5 داغ شده بود، بانک مرکزی نرخ تمامی ارزها را ثابت اعلام کرد، اما نگاهی به بازار سکه، طلا و ازر غیررسمی نشان از کاهش این قیمت‌ها داشت. نگاهی به قیمت‌های ارز غیررسمی نشان می‌دهد که روز گذشته قیمت ارز با کاهش نسبی قیمت مواجه شد. در این روز قیمت دلار آمریکا با حدود 60 تومان کاهش از 3000تومان به قیمت2940 تومان رسید. همچنین قیمت یورو که شنبه شاهد افزایش ده تومانی قیمت بود و ارزش آن به 4060تومان رسید، در نتیجه واکنش بازاربه 3985 تومان کاهش یافت. از سوی دیگر بازار همچنان شاهد ادامه کاهش قیمت سکه بود. در این باره قیمت هر قطعه سکه تمام بهار طرح جدید در روز گذشته با 47 هزار تومان کاهش از 890 هزار تومان به 843هزار تومان رسید.قیمت نیم سکه نیز تحت تاثیر جریانات سیاسی قرار گرفت. دیروز قیمت نیم سکه 439 هزار تومان رسید که 17 هزار تومان کاهش قیمت آن نشانه رویکرد مثبت بازار بود.قیمت ربع سکه نیز 253 هزار تومان معامله شد که با کاهش 16 هزار تومانی همراه بود.

مشکلات اقتصادی یک‌شبه حل نمی‌شود

در همین حال، کارشناسان اقتصادی بر این باورند که فوری‌ترین تاثیر توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌های اقتصادی، تاثیر روانی این توافق بر جامعه ایران است. با این حال باید در نظر داشت که مشکلات اقتصادی کشور یک‌شبه حل نمی‌شود.

به گزارش مهر، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در این باره گفت: باید انتظارات از این توافق را نیز مدیریت کرد، به این معنا که نباید انتظار داشت با به نتیجه رسیدن مذاکرات، تمام مشکلات اقتصاد ایران باید حل شود؛ بلکه مسئولان مدیریتی و تصمیم‌گیر کشور باید به گونه‌ای عمل کنند که موانع به‌وجود آمده بر سر راه رشد و رونق اقتصاد ایران به بهانه تحریم و برخی محدودیت‌ها از بین برود. یحیی آل‌اسحاق در گفت‌وگو با مهر تصریح کرد: بخشی از مسائل اقتصاد ایران وابسته به مباحث روانی است که بخصوص در بازار سکه و ارز و برخی معاملات خود را نشان داده، این در حالی است که این اثر منفی با به نتیجه رسیدن مذاکرات کمتر شده و از بین خواهد رفت.