مردم فیلم خوب را ایستاده‌ هم تماشا می‌کنند

به بهانه موفق نبودن این طرح سراغ محمدقاصد اشرفی رئیس هیات‌مدیره انجمن سینماداران و مدیر مجموعه سینمایی ماندانا رفتیم و با او مسائل مختلف را در میان گذاشتیم.
 
علت شکست طرح ویژه رمضان (اذان تا اذان) امسال در چیست؟

مشکل اصلی طرح ویژه رمضان امسال، نبود فیلم جدید برای اکران بود. مقوله مهمی که می‌توانست اثر بسیار مثبتی روی این طرح بگذارد، مسأله فیلم است. سالن‌های سینما با فروشگاه و مکان‌هایی که انواع و اقسام کالا را عرضه می‌کنند، تفاوت دارد. سالن سینما فقط یک محصول دارد که آن هم فیلم است. اگر فیلم نباشد، همه زحمات عوامل دخیل در این زمینه ناکام خواهد ماند. ما در سینما اصطلاحی داریم که می‌گوییم اگر فیلمی خوب باشد، مردم حتی حاضرند آن را به صورت ایستاده هم ببینند و وقت خود را صرف دیدن آن کنند. تجربه و سابقه سی و چند ساله‌ام در سینما نشان داده مردم ما خیلی بهتر از کارگردان‌ها، تهیه‌کننده‌ها و منتقدان، فیلم را می‌فهمند. واقعا مردم ما از سینماگران خیلی جلوتر هستند. تماشاگران اگر احساس کنند فیلمی دغدغه آنها را نشان می‌دهد و خواسته‌شان را تامین می‌کند، حتما به سینما خواهند رفت. یعنی وقتی فیلم خوبی باشد، مردم هم هزینه خواهند کرد و هم وقت صرف تماشای آن می‌کنند. ما برای موفقیت طرح ویژه رمضان امسال تلاش زیادی کردیم، آن هم در شرایطی که از نظر اقتصادی وضع سالن‌های سینما بسیار تاسف‌بار بود. بنابراین سینمادارها برای تامین معاش سالن‌ها پیشقدم شدند که به سهم خود کمک و امتیازاتی را در اختیار صاحبان فیلم‌ها قرار دهند تا آنها حاضر شوند فیلم‌های خود را در ماه رمضان اکران کنند. بنابراین شورای صنفی نمایش و انجمن سینماداران دو پیشنهاد را مطرح کردند که یکی نیم‌بها بودن بلیت بود تا خانواده‌ها هنگام تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، پس از انجام فرایض دینی و تماشای سریال‌های مورد علاقه‌شان به سینما بروند و دوم این‌که به مالکان فیلم‌ها هم این امتیاز را دادیم که اگر فیلم‌های خود را در طرح ویژه ماه رمضان اکران کنند، تا چهار هفته این زمان را جزو قرارداد آنها به حساب نیاوریم و مدت قرارداد آنها را از عیدفطر محاسبه کنیم.

پس چرا با وجود این امتیازات، صاحبان فیلم‌ها حاضر به انجام این کار نشدند؟

‌‌ به آنها حق می‌دهم و هیچ انتظار و توقع ویژه‌ای از صاحبان فیلم‌ها ندارم؛ چون آنها سرمایه‌گذاری کرده‌اند و نگران بازگشت سرمایه خود هستند و برای این‌که اطمینانی از موفقیت این طرح نداشتند، ریسک هم نکردند. چند مقطع زمانی در طول سال وجود دارد که به اصطلاح سینمادارها جزو فصل‌های مرده اکران محسوب می‌شود؛ خرداد، محرم، اسفند و روزهای پایانی سال و ماه مبارک رمضان از شرایط مناسبی برای اکران برخوردار نیست و از فیلم‌ها استقبال خوبی صورت نمی‌گیرد. یعنی سه ماه از سال، سینماها از اوضاع مناسبی برخوردار نیستند. بنابراین صاحبان آثار هم حاضر نیستند فیلم‌هایشان در این زمان‌ها اکران شود. در چنین شرایطی نیاز است مسئولان فرهنگی از مدت‌ها قبل برای این زمان‌ها هزینه و برنامه‌ریزی کنند. یعنی همان‌طور که بودجه‌های کلانی برای تولید فیلم‌های فاخر هزینه می‌کنند، برای این فصول هم سرمایه‌گذاری کنند. وقتی مالکان بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری در این ایام واهمه دارند، دولت می‌تواند در این زمینه پیشقدم شود و گام‌های مثبت و موثری بردارد.

تنها فیلمی که امسال، صاحبان آن جسارت به خرج دادند و آن را در این طرح اکران کردند، «گهواره‌ای برای مادر» (پناه برخدا رضایی) بود.

‌بله، ولی باتوجه به این‌که فیلم از داستان بسیار خوبی برخوردار است، اما نتوانست با مخاطب ارتباط برقرار کند و به فروش لازم دست یابد. البته خوشبختانه فیلم‌هایی که پس از شب‌های قدر و ویژه عیدفطر اکران شدند، با استقبال خوبی مواجه شده‌اند و این مسأله موید این نکته مهم است که سینما نیاز به فیلم‌های خوب دارد. به نظرم طرح ویژه رمضان را می‌توان در این یک هفته باقیمانده ارزیابی کرد، چون تا قبل از اکران این فیلم‌ها عملا از این طرح استقبال نشد. حتی اکران فیلم‌های محبوب و خاطره انگیز هم چندان موفق نبود.

چرا؟

مهم‌ترین دلیلش این است که این فیلم‌ها تبلیغ تلویزیونی نشدند و اطلاع‌رسانی مناسبی هم برای آنها صورت نگرفت. به عنوان یک سینمادار از صداوسیما استدعا دارم در کارهای فرهنگی کمک حال سینما باشد. رسانه ملی می‌تواند در بهبود اوضاع فرهنگی کشور بخصوص سینما نقش بسزایی داشته باشد.

راهکار مناسب برای موفقیت طرح ویژه رمضان چیست؟ ظاهرا برخی سینماها در این زمینه همراهی و همکاری نکردند و طرح به طور یکدست اجرا نشد.

 متاسفانه همین‌طور است، اجرای موفق هر طرح نیاز به همدلی صادقانه و مشارکت همه عوامل دارد. اگر عده‌ای بخواهند و عده‌ای دیگر نه، مسلما طرح موفق نخواهد شد. اختلاف کنونی صنوف سینمایی ضربه شدیدی به فرهنگ و سینمای ما زده است. مسئولان باید یک هماهنگی بین صنوف و اهالی سینما به وجود بیاورند و از تفرقه‌افکنی جلوگیری کنند. البته اختلاف سلیقه‌ای که به بهبود و پیشرفت سینما منجر شود، خیلی هم خوب و سازنده است، اما نه به این شکل که آثار تخریبی داشته باشد و ضربه شدیدی به پیکره سینما بزند.

آیا می‌توان در آیین‌نامه شورای صنفی نمایش ویژه اکران ماه رمضان مواردی را لحاظ کرد که به موفقیت طرح کمک کند؟

آیین‌نامه صرفا برای ماه رمضان تدوین و تصویب نشده است. در گذشته هم به این منوال بود که شورای صنفی نمایش فقط قرارداد بین صاحبان فیلم‌ها و سرگروه‌های سینمایی را ثبت می‌کند، اما فراتر از این ابزاری را ندارد که صاحبان فیلم‌ها را به اکران فیلمشان در ماه رمضان یا زمان خاص دیگری از سال اجبار کند. چون اینجا مسأله اقتصادی مطرح است و نمی‌توان از کسی توقع انجام این کار ریسک‌پذیر را داشت، ولی وزارت ارشاد می‌تواند با اختصاص یارانه‌هایی در این وقت‌های سال به صاحبان فیلم‌ها و سینماداران کمک کند. مثلا می‌تواند تعدادی از بلیت‌ها را خریداری کند و در اختیار کارمندان و اقشار کم درآمد قرار دهد، یعنی همان‌گونه که ما به عنوان سینمادار از 50 درصد حق خود می‌گذریم تا مخاطبان به سینما بیایند و فیلم‌ها را ببینند، دولت هم می‌تواند بخشی از این هزینه‌ها را متقبل شود.

همکاری نهادهای دیگر مثل نیروی انتظامی و اماکن برای اجرای این طرح چگونه بوده است؟

خوشبختانه اماکن و نیروی انتظامی تا این لحظه همکاری خیلی خوبی در این طرح داشته‌اند و از طرف خودم و سینماداران از آنها تشکر می‌کنم.

مختصری هم از روند طرح ویژه رمضان بگویید و این‌که از ابتدا چه مراحلی طی می‌شود تا به اجرا برسد؟

‌طرح ابتدا در شورای صنفی نمایش مطرح و بعد به معاونت سینمایی پیشنهاد می‌شود. سپس طی جلسه‌ای با نهادهای دیگری چون نیروی انتظامی و اماکن و سینماداران ـ که جزو شورای صنفی نمایش هم هستند ‌ـ‌ هماهنگی‌های لازم برای اجرای طرح صورت می‌گیرد. البته همه این مشارکت‌ها منوط به بودن فیلم است. یعنی اگر فیلمی نباشد تمام این طرح با شکست مواجه می‌شود.

شما در یک پیش‌بینی درست در زمان جشنواره سی و یکم فیلم فجر گفتید تعداد فیلم‌های پرفروش 92 به پنج فیلم هم نمی‌رسد و این آثار نمی‌توانند در اکران عمومی و جذب مخاطب بالا موفق باشند.

 ارزیابی من از فیلم‌ها قبل از این‌که از نظر فنی و تکنیکی باشد، بیشتر از منظر مخاطب است و این‌که یک فیلم در مواجهه با تماشاگر چگونه عمل خواهد کرد. خیلی از فیلم‌ها سوژه و داستان خوبی دارند، ولی مخاطب خاص و محدودی دارند. در حالی که نگاه ما سینماداران به بدنه سینماست. متاسفانه پیش‌بینی من تا این لحظه درست از آب درآمده و بجز موفقیت یکی دو فیلم، امسال، سال خوبی برای سینما نبوده است. جدا از این برنامه‌ریزی خوبی هم نداشتیم و سالن‌های سینما در بدترین شرایط به سر می‌برند. خیلی از سینماها به بانک‌ها بدهی دارند. آقای احمدی‌نژاد در همین ارتباط و در بیست و نهم مرداد 90 دستور اختصاص مبلغ هشت میلیارد تومان را برای کمک به ساخت پردیس‌های سینمایی صادر کرد که به وزارت ارشاد هم ابلاغ شد، اما مسئولان معاونت سینمایی حتی جواب نامه ما را با وجود پیگیری‌های مداوم ندادند. متاسفانه پروسه اداری ما به قدری در معاونت سینمایی کند است که حتی در ارائه یک پاسخ هم کوتاهی می‌کنند.

انتظار شما از رئیس‌جمهور و کابینه جدید چیست؟

از رئیس جمهور جدید تقاضا دارم افرادی که به عنوان رئیس و معاونان سازمان سینمایی وزارت ارشاد منصوب و مستقر می‌شوند، دست‌کم به خواسته و تقاضای ما پاسخ بدهند. الان دوستان حتی یک پاسخ را از ما دریغ می‌کنند.

پیرو بحث قبلی آیا نمی‌شود فیلم خوب و ارزشمندی ساخت که واجد نگاه اقتصادی هم باشد و بتواند با مخاطبان وسیعی ارتباط برقرار کند؟

ما کارگردانان بسیار خوب و توانایی داریم و اگر از آنها استفاده شود مطمئنا آنها فیلم‌های خوبی خواهند ساخت. سینمای ما الان در دنیا زبانزد است، ولی متاسفانه فیلم‌هایی که در داخل تولید می‌شود ضعیف است، چون امکانات و ابزار مناسب در اختیار کارگردانان خوب و توانمند ما قرار نمی‌گیرد و سوژه‌ها و داستان‌هایی که در فیلم‌ها به کار گرفته می‌شود از ارتباط با مخاطب عاجز است. مگر همین فیلم‌های «اجاره‌نشین‌ها» و «هامون» و نمونه‌های دیگر در گذشته نبود که ارتباط خوبی با مخاطبان برقرار می‌کرد؟ در شرایطی که امکانات سینما مثل امروز نبود، ولی مخاطبان سینما به حداکثر می‌رسیدند، اما به جای این‌که روز‌به‌روز اوضاع بهتر شود با افت مخاطب مواجه‌ایم. برخی، بهانه‌هایی چون وجود ماهواره‌ها و سریال‌های تلویزیون را مطرح می‌کنند، در حالی که اگر فیلم خوب و خوش‌ساختی داشته باشیم، هیچ‌کدام از اینها نمی‌توانند با سینما رقابت کنند.

علی رستگار‌ -‌‌ گروه فرهنگ و هنر