گردشگری دریایی ‌به گِل نشسته است

تقریبا چند ماه پیش تعداد گردشگران بین‌المللی که بین کشورهای مختلف سفر کرده‌اند از مرز یک میلیارد نفر گذشت و آمارهایی مبنی بر اشتغال 230 میلیون نفر شاغل در این صنعت و 10 درصد کل تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص داد. ظرفیت درآمدزایی و تولید شغل در صنعت گردشگری امروز بر هیچ کس پوشیده نیست به طوری که آمارهای ثبت شده بین‌المللی حاکی از رشد این صنعت حتی در زمان رکود اقتصادی بین‌المللی است.

اما جالب‌ترین آمار مربوط به رشد چشمگیر گردشگری در آسیا و اقیانوسیه بود که دلیل اصلی این رشد توسط سازمان‌های بین‌المللی این گونه عنوان شد: «علاوه بر جاذبه‌های تاریخی منطقه رشد صنعت گردشگری دریایی نیز باعث ارتقای جایگاه صنعت گردشگری در آن شده است» شاخه‌ای از صنعت گردشگری که برخی کشورها در منطقه یاد شده حتی با چند ده کیلومتر سواحل نامساعد توانسته‌اند مبالغ هنگفتی درآمد از آن به دست آورند. به عنوان مثال کشور امارات از سال 2005 میلادی با تدوین برنامه‌ای دقیق در این زمینه توانسته طی دوره‌ای هفت ساله سال 2012 میلادی حدود 600 هزار گردشگر دریایی را صرفا از طریق پهلو گرفتن کروزهای مسافری پذیرایی کند یا این که کشور عمان با حذف تشریفات دریافت روادید برای گردشگرانی که از طریق دریا وارد خاک این کشور می‌شوند، تسهیلات فراهم کرده است.

کشورهای جنوبی حاشیه خلیج فارس و رقیب سرسخت گردشگری ایران و کشور ترکیه در منطقه توانسته‌اند بخوبی از سواحل خود بهره‌مند شوند، اما ایران با بیش از 2000 کیلومتر ساحل در جنوب و شمال خود هنوز اندر خم یک کوچه باقی​مانده است و تنها کشتی تفریحی آن یعنی میرزا کوچک خان بدون مسافر در حال پوسیدن است.

سواحل جنوب ایران که علاوه بر داشتن ظرفیت بسیار بالا مغلوب رقبای جنوبی خود شده و شمال هم که اولین بار صدای سوت کشتی میرزا کوچک‌خان را شنید شاهد پوسیدن تنها کشتی تفریحی خود کنار اسکله است. پرسش این است که چرا کشتی گردشگری دریایی ایران بخصوص در دریای خزر به گل نشسته است؟ آن هم زمانی که طرح ملی گردشگری دریایی چندی پیش رونمایی شده یا این که آیین‌نامه گردشگری دریایی کشور در حال تدوین است.

بسیاری نا هماهنگی ارگان‌های مربوط را دلیل این ناکامی می‌دانند و برخی نبود سرمایه‌گذاران را علت به گل نشستن کشتی گردشگری دریایی ایران عنوان کرده‌اند، اما کاپیتان سیدحسن گیتی‌پسند، طراح طرح گردشگری دریایی خزر در این زمینه به چمدان می‌گوید: این منطقه و بسیاری از سواحل کشورمان برای تبدیل شدن به قطب گردشگری دریایی ظرفیت بالایی دارند، متاسفانه به دلیل تعریف نادرست برخی از مسئولان که گردشگری دریایی را فقط آفتاب گرفتن کنار ساحل و شناکردن در آب تعبیر می‌کنند، هنوز نتوانسته‌ایم از این ظرفیت بالا اشتغال آفرینی و درآمدزایی کنیم.

به باور او اگر صنعت گردشگری دریایی که شامل تفریحات ساحلی، دریایی و زیر سطحی می‌شود در ایران رونق گیرد با توجه به اکوسیستم و جاذبه‌های ایران میلیاردها دلار درآمد و هزاران فرصت شغلی به کشورمان هدیه داده می‌شود.

شاهد مثال این روند همین طرح ملی گردشگری دریایی خزر است که در صورت اجرایی شدن می‌تواند 17 هزار فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم فقط در حاشیه جنوبی خزر ایجاد کند، حالا خودتان تصور کنید ایران که بیش از 2000 کیلومتر ساحل مستعد دارد؛ می‌تواند از هر مترمربع آن با رونق گردشگری دریایی چه مقدار درآمد کسب کند و چند هزار فرصت شغلی ایجاد می‌شود؟

مهم‌ترین امتیاز رونق گردشگری دریایی علاوه بر درآمدزایی و رونق صنعت گردشگری ورود فناوری و سیستم‌های نوین دریانوردی به کشور است که همین امر امکانات بسیار زیادی را در اختیار دیگر صنایع کشور قرار می‌دهد.

به عقیده بسیاری از فعالان عرصه گردشگری دریایی علت اصلی نبود موفقیت گردشگری دریایی ایران نه نبود سرمایه‌گذاری داخلی یا خارجی بلکه ناهماهنگی بین ارگان‌های ذی‌ربط و همکاری نکردن آنها با یکدیگر است. به باور آنها هم سرمایه داخلی مهیاست و هم خارجی در دسترس قرار دارد و هرگز نباید فراموش کرد که طبیعت ایران هم کارخود را به نهایت رسانده و شرایط بسیار مساعدی را برای رونق گردشگری دریایی آماده کرده است. پس می‌توان نتیجه گرفت که برخی از تصمیم‌گیری‌های نادرست هستند که با انتخاب مسیری اشتباه کشتی گردشگری ایران را به گل نشانده‌اند.

سرمایه‌گذاران مشتاق

اگرچه برخی نبودن سرمایه و حمایت مالی دولت را دلیل موفق نشدن گردشگری دریایی ایران عنوان می‌کنند، اما همان طور که قبلا بیان شد سود سرشار صنعت گردشگری بخصوص صنعت گردشگری دریایی بر هیچ کس پوشیده نیست، بنابراین به همین دلیل بسیاری از شرکت‌های خصوصی داخلی و خارجی در صورت تضمین فعالیت‌شان در ایران حاضر به سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در این صنعت هستند. آلمان، قزاقستان ازجمله کشورهایی هستند که در کنار سرمایه‌گذاران داخلی برای سرمایه‌گذاری در ایران اعلام آمادگی کرده‌اند.

با کمی توجه به این موضوع درمی‌یابیم که در صورت ایجاد شرایط مناسب برای سرمایه‌گذاری این دو کشور می‌توانیم دیگر بخش‌های صنعت گردشگری ایران مثل گردشگری پزشکی را نیز رونق داد. طبق آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت هم‌اکنون استان خراسان رضوی و استان گلستان به عنوان دو مقصد مهم گردشگری پزشکی برای گردشگران قزاق شناخته شده است، بنابراین اگر خطوط کشتیرانی بین دو کشور ایران و قزاقستان برقرار شود شاهد حضور روز افزون گردشگران قزاق در کشورمان و به حرکت درآمدن چرخ صنعت گردشگری دو منطقه یاد شده خواهیم بود.

گردشگری دریایی معامله​ای برد برد

حمل و نقل دریایی از ارزان‌ترین نوع حمل و نقل در کره خاکی است، بنابراین با رونق گردشگری دریایی از ترافیک و تراکم سفرها در جاده های ساحلی کاسته شده و حجم انبوهی از مسافران که سالانه در نوار ساحلی کشورمان تردد می کنند به‌واسطه وجود کشتی‌های مدرن و مناسب به داخل دریا منتقل خواهند شد.

بنابراین سوانح جاده‌ای کاهش می‌یابد و علاوه بر حفظ جان گردشگران و جلوگیری از هدر رفتن سرمایه انسانی کشور صنعت بیمه نیز سودآور می‌شود. از سوی دیگر کاهش سفرهای جاده‌ای باعث کاهش مصرف سوخت و در نهایت کاهش واردات سوخت توسط دولت خواهد شد.

عماد عزتی