گفت‌وگوهای ملی بحرین ترفند جدید آل‌خلیفه

گرچه بحران بحرین به یک مناقشه قومی عمیق بدل شده که نیازمند آشتی ملی است، اما خواسته‌های شیعیان و سنی‌ها مبنی بر اصلاحات سیاسی و اجتماعی تنها از طریق دولت امکان تحقق دارد. حزب الوفاق، اصلی‌ترین جمعیت سیاسی شیعیان فراخوان پادشاه را پذیرفته است، اما رهبرانش در حال حاضر عمیقا درباره جدی بودن دولت در این مقطع زمانی مشکوک هستند.

شیخ علی سلمان، دبیرکل الوفاق در مصاحبه‌ای اعلام کرده ایده مطرح شده از سوی دولت بحرین برای گفت‌وگو میان گروه‌های مخالف شیعه و سنی در پشت درهای بسته و بدون مشارکت دولت راهبردی بیهوده و بی‌ثمر است.

گروه‌های مشخصی در بدنه دولت خواهان اصلاحات نیستند. آنها باید بفهمند که گفت‌وگوی مطلوب و ثمربخش نیاز به مشارکت دولت دارد.

فراخوان شاه حمد برای گفت‌وگوهای ملی به‌نظر می‌رسد دنباله درخواست مشابه ولیعهد در ماه دسامبر باشد. اما باید منتظر ماند و دید که آیا شاه و ولیعهد از جانب دیگر رهبران دولت نظیر نخست وزیر نیز سخن می‌گویند یا فقط از جانب جناح طرفدار اصلاحات است که سخن می‌گویند.

تا پیش از این تلاش‌هایی برای توجه به نارضایتی و شکایات مخالفین صورت گرفت که از سوی جناح تندروی درون دولت که تحت نفوذ بعضی از رهبران عربستان سعودی است و اعتقادی به حصول توافق با مخالفین ندارد به شکست کشانده شد. از آن زمان تاکنون جامعه بحرین بشدت رادیکال و دوقطبی شده است.

از زمان فراخوان ولیعهد به گفت‌وگو بسیاری از مفسرین و گزارشگران شیعه و سنی در اینترنت دست به تشدید احساس دشمنی و خصومت فرقه‌ای میان یکدیگر زده‌اند.

حتی در میان سنی‌های عاقل‌تر نیز هرگونه آشتی ملی که منجر به تفویض قدرت به شیعیان شود ترس و هراس به وجود می‌آورد.

یک فعال سنی در زمینه حقوق بشر می‌گوید: اگر هیچ توافقی حاصل نشود می‌توان سیستم سیاسی فرقه‌گرایانه را برای تقسیم سمت‌های رسمی بویژه پست‌های دولتی میان سنی‌ها و شیعیان به وجود آورد. ما می‌توانیم به وضعی شبیه لبنان برسیم که در آن نخست‌وزیر سنی و رئیس مجلس شیعه باشد.

وزیر اطلاع‌رسانی بحرین می‌گوید دولت می‌خواهد همه گروه‌ها نمایندگانشان را معرفی کنند و دولت فقط نقش میانجی را بازی کند.

دبیرکل الوفاق بر این باور است که دولت می‌خواهد بدون مشارکت مستقیم در گفت‌وگوها و صرفا به صورت میانجیگرانه این تصور را القا کند که مناقشه بحرین جدالی میان شیعه و سنی است و نه مخالفت با سیاست‌های دولت. دولت بحرین با قومی و قبیله‌ای نشان دادن موضوع درصدد رهایی از مطالبات دموکراتیک ماست.

هم سنی‌ها و هم شیعیان خواهان شکل بهتر حکمرانی و بهبود وضع اقتصادی و حقوق‌های بالاتر هستند و هردو براین باورند که چرا باید بحرین در میان کشورهای خلیج‌فارس تا این اندازه فقیر باشد.

گفت‌وگوها به شکلی که دولت می‌خواهد می‌تواند مقامات را از مهم‌ترین مباحث که همانا اصلاحات است و نه جدال شیعه و سنی خلاصی دهد بنابراین ایالات متحده باید با استفاده از فرصت تجدید گفت‌وگوها فشار به جناح‌های درون حاکمیت بحرین را که چندان هم با وضع موجود مشکلی ندارند بیشتر کند. از نظر آنها درگیری‌های شبانه جوانان شیعه با پلیس و اعتراضات خیابانی محدود و گاه و بیگاه مشکلی برای دولت ایجاد نمی‌کند.

دولت بحرین در گفت‌وگوهای ملی نباید بیرون گود قرار بگیرد و باید عمیقا متعهد به این گفت‌وگوها باشد.

علاوه بر این دولت باید گام‌های عینی برداشته و به عنوان حسن‌نیت ابتدا موارد درخواست شده از سوی کمیته تحقیق بین‌المللی بحرین را برای پرداختن به نقض گسترده حقوق بشر علیه شیعیان عملی کند.

گزارش این کمیسیون در ماه نوامبر 2011 منتشر شده است. این گزارش از دولت خواسته است که اقدامات همه‌جانبه‌ای برای مهار رفتار خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی با معترضان و زندانیان به انجام برساند. تا این لحظه تنها سه مورد از 24 بند این گزارش به طور کامل اجرا شده است.

زمان برای خاتمه دادن به بن‌بست موجود از طریق راهبردهای نظری رو به پایان است. همچنین با نزدیک شدن به دومین سالگرد آغاز ناآرامی‌ها در بحرین مشخص شده که وضع‌موجود در درازمدت دیگر قابل تحمل نیست.

اگر فراخوان دولت به گفت‌وگو صرفا در جهت کاستن از اعتراضات قابل پیش‌بینی در آستانه دومین سال آن باشد به طور جدی محاسبه غلطی از تحولات جامعه خواهد بود.

منبع: فارین پالیسی
ترجمه: ایرج جودت