خبرنگاران مقابل دوربین

تنها چند مجموعه در سال‌های اخیر به این قشر پرداخته است که مهم‌ترین آن سریال «بدون شرح» به کارگردانی مهدی مظلومی بود و در آثار دیگر، تنها اشاره‌ای به این حرفه شده است؛ آن هم به واسطه یکی از شخصیت‌های محوری.

مهدی مظلومی در پاسخ به این سوال که نقش خبرنگاران در سریال‌های تلویزیونی تا چه حد بوده است گفت: متاسفانه در آثار تلویزیونی به این قشر خیلی جدی پرداخته نمی‌شود و همیشه یک نگاه حاشیه‌ای به این حرفه وجود داشته است.

در صورتی که این حرفه آنقدر جذاب هست که بتوان خیلی جدی‌تر به آن پرداخت؛ متاسفانه هنوز بستر مناسبی برای شناخت بیشتر مخاطب از این حرفه فراهم نشده است. در صورتی که این قشر و فعالیت‌هایی که آنها به عنوان خبرنگار دارند، بسیار تاثیرگذار و حتی تعیین‌کننده است و می‌تواند در جامعه اثر مستقیم بگذارد.

مظلومی در ادامه افزود: امیدوارم در سال‌های آتی در مجموعه‌های سیما، نقش خبرنگاران را بهتر و مثبت‌تر ببینم تا حق آنها هم درست ‌ادا شود.

خشایار الوند فیلمنامه‌نویسی که سال‌هاست در عرصه سینما و تلویزیون فعالیت می‌‌کند، در این رابطه گفت: متاسفانه هیچ‌گاه یک تصویر درست چه در تلویزیون و چه در سینما از خبرنگاران ندیده‌ایم و این تصویری هم که بعضا شاهد آن هستیم، یک تصویر غیرواقعی یا حتی کاریکاتوری است و معمولا خبرنگار را یک فرد کنجکاو که دوست دارد به اخبار دست پیدا کند، نشان می‌دهند و به همین دلیل مخاطب هم با این قشر از جامعه تا حد زیادی بیگانه است.

الوند معتقد است که متاسفانه هنوز در ایران این حرفه (خبرنگاری)‌ به عنوان یک شغل تعریف نشده است و تا وقتی که این مساله وجود دارد، این فاصله بین مخاطب و حتی سازندگان آثار تلویزیونی باقی می‌ماند. بنابراین باید اول این کار به عنوان یک شغل مطرح شود تا بتواند نقش را در کارهای تلویزیون پیدا کند. الوند به این نکته هم اشاره کرد که خبرنگاری بسیار شغل سختی است و باید هرچه زودتر جایگاه خودش را چه در جامعه و چه در رسانه‌های مختلف پیدا کند.

جهدوست که این روزها اسمش را در تیراژ سریال آشپزباشی به عنوان نویسنده می‌بینیم، درباره جایگاه خبرنگاران و تصویر آنها در آثار تلویزیونی گفت: تصویر خبرنگاران کاملا یک تصویر جعلی و دروغی است؛ تصویری که کلیشه‌ای است.

مثلا ما همیشه قشر خبرنگار را در آثار تلویزیونی، افرادی سمج یا حتی کنجکاو دیده‌ایم که هر طور شده می‌خواهند به اهداف خود دست پیدا کنند و از این رو رفتار خبرنگاران بد به تصویر کشیده شده است. جهدوست در ادامه افزود: به نظرم در جامعه خبرنگاران این حد از سماجت غیرواقعی است و قطعا آنها هم برای خودشان حد و مرزی دارند.

جهدوست گفت: به عنوان یک نویسنده تصویر کلیشه‌ای خبرنگاران را در سیما قبول ندارم و امیدوارم به مرور زمان این ذهنیت اشتباه نسبت به این حرفه برطرف شود.

هادی مقدم‌دوست، یکی دیگر از فیلمنامه‌نویسانی است که به گفته خودش، دوستان مطبوعاتی زیادی هم دارد. شاخص‌ترین کار او فیلم «بی‌پولی» به کارگردانی حمید نعمت‌الله بود که جوایزی را هم به خود اختصاص داد.

مقدم‌دوست در رابطه با این موضوع که تصویر خبرنگاران تا چه حد در سینما و تلویزیون واقع‌گرا نشان داده می‌شود، گفت: معمولا خبرنگاران در آثار نمایشی ضبطی به دست دارند و به دنبال سوژه هستند که این تصویر بسیار کلیشه‌ای و قدیمی است.

مقدم‌دوست راهکاری نیز پیشنهاد کرد، او گفت: در وهله اول وقتی قرار است حرفه‌ای معرفی شود باید یک تحقیق وسیع و کامل در رابطه با آن حرفه وجود داشته باشد تا نویسنده هم براساس آن تحقیقات بتواند شخصیت مورد نظر را طراحی کند. اما تا وقتی که تحقیقات وجود نداشته باشد و کارها سطحی پیش برود، هیچ گاه این حرفه نمی‌تواند در مجموعه‌های نمایشی درست و به جا معرفی شود.

اکبر خواجویی کارگردانی است که تا به حال کارهای مختلفی از او دیده‌ایم. سریال‌هایی مانندپدرسالار، محیا و... این کارگردان در رابطه با این موضوع که چقدر توجه به حرفه خبرنگاری در تلویزیون و سینما اعتقاد دارد، گفت: من خیلی به این حرفه اعتقادی ندارم؛ چراکه معمولا خبرنگاران فرمایشی کار می‌کنند و از سوی سازمان یا ارگانی هدایت می‌شوند و از این رو باید کار یا چیزی را تبلیغ کنند که شاید باب میل خودشان هم نباشد.

خواجویی در ادامه گفت: خبرنگاران هیچ‌گاه بدون قصد و غرض، خبری را تهیه نمی‌کنند. برای همین هم شاید دست‌اندرکاران سیما خیلی علاقه‌ای برای نشان دادن فعالیت‌های این قشر از جامعه نداشته باشند. به هر حال من هم اعتقاد دارم که این حرفه تا به حال درست و خوب معرفی نشده است که آن هم تنها یک دلیل دارد و آن هم فرمایشی کار کردن این قشر از جامعه است.

امیر سهرابی، ‌نویسنده جوانی است که سال گذشته از او سریال شمس‌العماره را دیدیم. وی در خصوص این موضوع می‌گوید: خیلی تصویر واقعی‌ای از این قشر در رسانه‌های مختلف شاهد نیستیم.

به نظرم تمام ارجاعات از نمونه‌های غربی گرفته شده است که با فرهنگ ما چندان سازگاری ندارد و شکل و شمایلی که ما تا به حال از این قشر چه در تلویزیون و چه در سینما شاهد بوده‌ایم، یک شکل باسمه‌ای و دور از حقیقت است.

امیر سهرابی معتقد است در آینده هم این مشکل حل نخواهد شد؛ چرا که ورود به رسانه و پرداخت بیشتر به این حرفه میسر نیست.

کیانوش عیاری، کارگردان مجموعه‌های روزگار قریب و هزاران چشم در رابطه با جایگاه حقیقی خبرنگاران در آثار تلویزیونی گفت: گاهی این حرفه درست و گاهی به غلط به تصویر کشیده می‌شود و از این رو گاهی شخصیت‌پردازی‌ها در رابطه با این افراد یا توام با اغراق است یا سستی. بنابراین کمتر یک تصویر حقیقی از فعالیت‌های این افراد دیده‌ایم. در صورتی که زندگی یک خبرنگار پر از داستان و جنب‌وجوش است.

عیاری در ادامه گفت: شاید در آینده بتوان با ورود بیشتر به زندگی این قشر از جامعه به نکات تازه‌تر و روشن‌تری برسیم تا بتوانیم در آثار نمایشی نیز از آنها بهره بگیریم.

علی‌اکبر محلوجیان، یکی دیگر از فیلمنامه‌نویسان چیره‌دست است که از او مجموعه‌هایی مثل هیچ‌کس و زیر تیغ را شاهد بوده‌ایم. این فیلمنامه‌نویس قدیمی در رابطه با تصویر خبرنگاران در آثار تلویزیونی گفت: به نظرم تصویر خبرنگاران بیشتر نمایشی است تا حقیقی و شخصیت‌پردازی‌ها به گونه‌ای است که اصلا قابل باور نیستند و جای اشکال دارد که این مساله به شناخت غلط نویسندگان ما برمی‌گردد. متاسفانه آنها شناخت درستی نسبت به این قشر از جامعه و فعالیت‌های آنها ندارند.

محلوجیان تصویر اشتباه خبرنگاران را در تلویزیون به نویسندگان و سپس کارگردانان نسبت داد و گفت: با کمی تحقیق و پرس و جو می‌شود تصویر کلیشه‌ای و نخ‌نما شده خبرنگاران را در آثار تلویزیونی برطرف کنیم؛ اما متاسفانه تا به حال کسی به خودش زحمت نداده است تا این قشر را بهتر و بیشتر بشناسد. محلوجیان، خبرنگاری را یک شغل می‌داند و آنها را به عنوان یکی از قشرهای سازنده جامعه می‌شناسد.

محمدرضا ورزی، کارگردان مجموعه‌های «سال‌های مشروطه»، «پدرخوانده» و «کاخ تنهایی» در رابطه با این موضوع که چرا تصویر خبرنگاران در آثار نمایشی در حاشیه قرار دارد، گفت: متاسفانه این حرفه همیشه در حاشیه بوده است و از این‌رو اکثرا یک تصویر تکراری از خبرنگاران دیده‌ایم، و می‌توان گفت تنها 40 درصد از تصویر خبرنگاران واقعی به نظر می‌رسند. ورزی درباره علت این رویکرد گفت: این مساله برمی‌گردد به سیاست‌گذاری سیما که متاسفانه در پذیرش فیلمنامه‌ها دقت لازم را بعضا ندارند و اصلاحات به درستی صورت نمی‌گیرد.

ورزی این را هم گفت که خبرنگاران نیز در این ماجرا بی‌تقصیر نیستند؛ چراکه آنها هم می‌توانند مانند نیروی انتظامی یا حتی جامعه پزشکی ضوابطی را تهیه کنند تا هم دست‌اندرکاران سیما و هم جامعه مطبوعات حد و مرز خود را بشناسند و مخاطبان هم نیز بتوانند به یک شناخت واقعی و درست نسبت به این حرفه دست پیدا کنند.ورزی در انتها ورود به این حرفه و شناساندن آن را به مخاطب یک امر مهم و بدیهی ارزیابی کرد.