صدور طالبانیسم

با وجود آن که تبعات گسترده رویارویی ارتش پاکستان با شبه‌نظامیان طالبان پاکستان از جمله آوارگی نزدیک به 50‌هزار نفر از ساکنان منطقه بونر واقع در 100 کیلومتری غرب اسلام‌آباد، باعث شده دولت پاکستان چندان به توقف درگیری‌ها بی‌رغبت نباشد اما به اعتقاد برخی تحلیلگران موفقیت ارتش در سرکوب‌ طالبان ممکن است در نهایت دولت را به ادامه حملات تا قلع‌وقمع کامل این گروه متمایل کند.

هواداران سرکوب طالبان تا امحای این گروه می‌گویند اگر دولت به عقب راندن شبه‌نظامیان طالبان به دره سوات بسنده کند به آنها فرصت تجدیدنظر را خواهد داد و همین حالا که این گروه در محاق قرار گرفته‌ است باید کارش را یکسره کرد. احمد رشید، نویسنده کتاب «سقوط به ورطه هرج و مرج» که به دلایل ناکامی ایالات‌متحده در ملت‌سازی در پاکستان، افغانستان و آسیای‌میانه می‌پردازد، می‌گوید: طالبان چون غده‌ای سرطانی می‌ماند که باید کاملا درمان شود. او می‌افزاید: اهمال در این کار موجب می‌شود این غده هر روز جایی سربرآورد.

طالبان در عمل کنترل دره سوات را از سال 2005 میلادی در دست داشت، اما پس از واگذاری این منطقه به این گروه در قالب توافقنامه منعقد شده با دولت ایالتی سرحدات‌شمالی درصدد تحت انقیاد درآوردن مناطق مجاور سوات برآمد. ورود شبه‌نظامیان طالبان به بونر و منطقه دیرسفلا موجی از وحشت در این دو منطقه و سراسر جامعه پاکستان به وجود آورد.

دولت آصف‌علی زرداری، رئیس‌جمهور پاکستان به‌رغم مخالفت‌های اولیه با انعقاد توافق‌ واگذاری مدیریت منطقه سوات به طالبان پاکستان در نهایت حدود یک ماه قبل بر آن مهر تایید زد تا عملکرد تحریک‌طالبان در سوات نمونه زنده‌‌ای از کارکرد این گروه را پیش‌ چشم مردم پاکستان و به‌ویژه جناح‌های سیاسی و قومی که از طالبان حمایت می‌کنند، قرار دهد. او در ابتدا سعی کرد با خویشتنداری تلاش طالبان برای صدور طالبانیسم به فراسوی سوات را متوقف کند که چنین نشد.

شبه‌نظامیان طالبان سوار بر وانت‌های شاسی‌بلند به هر جا که می‌رسیدند با اعمال خشونت در مردم وحشت ایجاد کرده و سعی در به تابعت واداشتن مردم داشتند. رهبران تحریک‌طالبان با وجود درخواست‌های مکرر دولت پاکستان دست از صدور طالبانیسم نکشیدند. پافشاری آنها بر حفظ سلطه‌شان بر دیر سفلا و بونر جرقه شروع درگیری را زد.

هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا که به دنبال تحریک اسلام‌آباد برای اقدام علیه تحریک‌طالبان بود در واکنش به پیشروی شبه‌نظامیان طالبان به سمت اسلام‌آباد از احتمال ‌سقوط دولت پاکستان و تبدیل این کشور به طالبانستان، دستیابی تروریست‌ها به تسلیحات هسته‌ای پاکستان و جهانی شدن مشکل طالبان سخن گفت.

عملیات ارتش برای عقب راندن طالبان از بونر و دیر سفلا تفاوت‌های زیادی با موارد قبلی رویارویی با طالبان داشت. حملات سازمان یافته‌تر و دقیق‌تر بودند و به واحدهای عملیاتی دستور دادند از گرفتن اسیر خودداری کرده و نیروهای شورشی را قلع‌وقمع کنند.

با شروع عقب‌نشینی نیروهای دمپایی به‌ پای طالبان بود که بخش اعظم آ‌ن‌ها در حلقه محاصره نیروهای دولتی گرفتار آمدند. آنان برای در امان ماندن از نظامی‌ها در بین مردم محلی پنهان شدند که با اجرای عملیات پاکسازی بسیاری از آنها شناسایی شده و به قتل رسیدند.

پاداش سرکوب طالبان

رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا که روز شنبه به دعوت کمیته روابط خارجی سنا به کپیتول‌هیل رفته بود تا اعضای این کمیته را در جریان تحولات پاکستان قرار دهد با ستایش از عملکرد ارتش پاکستان خواستار ترسیع روند اعطای اولین قسط 400 میلیون دلاری از کمک بلاعوض 3 میلیارد دلاری آمریکا به پاکستان شد.

یکی از وجوه در خور توجه اقدام‌ ارتش پاکستان علیه تحریک‌طالبان دستیابی حزب حاکم مردم (PIP) و حزب اپوزیسیون مسلم‌لیگ شاخه‌نواز به اتفاق نظری همه جانبه بر سر لزوم مقابله قاطعانه با شورشی‌‌ها بود. این مساله موجب شده عملیات ارتش علیه طالبان این بار برخلاف موارد قبل مشروعیتی تمام عیار داشته باشد.

مشکل نه بازپس‌گیری مناطق اشغال شده توسط طالبان که حفظ آنها پس از پاکسازی شبه‌نظامیان است. دولت ایالتی سرحدات‌شمالی همچنان به دنبال اعمال توافقنامه امضا شده با طالبان است که براساس آن کنترل ملاکند در برابر توقف درگیری‌ها به شبه‌نظامیان طالبان واگذار شده است و در این منطقه قوانین شریعت اعمال می‌شود.

ادامه مذاکرات

مقامات دولت ایالتی سرحدات‌شمالی و ملا صوفی محمد روز جمعه به مدت 30 دقیقه پشت درهای بسته با هم گفتگو کردند. صوفی در حالی برای مذاکره به شهر تیم‌گارا در سرحدات‌شمالی رفت که تحریک‌طالبان پس از شروع حملات نیروهای دولتی اعلام کرد مذاکراتش با دولت پاکستان را به حال تعلیق در می‌آورد.

به ظاهر صوفی محمد در این نشست خواستار گشایش فوری دادگاه‌های مبتنی بر شریعت در دره سوات موسوم به دارالقضا شده و در مقابل تعهد داده بلافاصله پس از شروع به کار این دادگاه‌ها شبه‌نظامیان سلاح‌های خود را کنار خواهند گذاشت و در غیراین صورت نیروی شورشی تلقی می‌شوند.

اجرای این توافقنامه از این پس منوط به توانمندی صوفی محمد در مهار شبه‌نظامیان تحریک‌طالبان خواهد بود. دولت در چارچوب این قرارداد علاوه بر توقف حملات ارتش علیه شبه‌نظامیان طالبان باید راهی برای عفو عمومی آنان که اکنون یاغی تلقی می‌شوند، بیابد.

توقف درگیری‌ها در ملاکند و بویژه منطقه عمومی بونر به معنای پایان بلوای تحریک‌طالبان پاکستان نخواهد بود. این غائله سردراز دارد و بعید است پرونده این گروه به این زودی‌ها مختومه شود.

منبع: آسوشیتدپرس