نقرس؛ بیماری پرخورها

 در بیماری نقرس علاوه بر درد، ورم مفاصل درگیر نیز آزاردهنده است. هر دو این مشکلات در هنگام شب افزایش  یافته و پوست آن ناحیه نیز قرمز و داغ می‌شود.

 براساس آمارهای موجود تعداد مبتلایان به بیماری نقرس در هر هزار نفر 16 مرد و تنها 3 زن است. اغلب مبتلایان به نقرس را مردان میانسالی تشکیل می‌دهند که اضافه وزن داشته و معمولاً در پیشینه فامیلی آنها افراد دیگری مبتلا به این بیماری وجود داشته و یا دارند.

اکثر افرادی که به نقرس مبتلا هستند از درد مفصل انگشت شست پا شکایت می‌کنند حال آن‌که بیماری نقرس برای حمله تنها به این مفصل بسنده نکرده و می‌تواند کلیه مفاصل شامل زانوها، مچ‌ها و آرنج را درگیر کند.

 علل و علائم‌

افزایش‌ غلظت‌ اسیداوریک‌ در خون‌ به‌ علت‌ افزایش‌ تولید اسیداوریک‌ یا کاهش‌ دفع‌ اسیداوریک‌  توسط‌ کلیه‌ها از علل این بیماری محسوب می‌شود.

علائم نقرس شروع‌ ناگهانی‌ درد شدید در مفاصل‌ ملتهب‌، معمولاً در قاعده‌ شست‌ پا یا مفاصل‌ بزرگتر است. مفاصل‌ درگیر دچار قرمزی‌، گرمی‌، تورم‌ و بسیار حساس‌ می‌شوند. پوست‌ روی‌ مفاصل‌ قرمز و براق‌ است‌. در برخی مواقع تب نیز از علائم این بیماری محسوب می‌شود.

حمله آرتریت (التهاب مفصل) نقرسی که به ورم حاد یک مفصل که معمولا در انگشت شست پا صورت می‌گیرد تحت تاثیر عواملی چون استرس‌ها، تروما، عفونت یا اعمال جراحی که سبب افزایش ناگهانی اسیداوریک خون شده، منجر به پیدایش این عارضه می‌شود.

دکتر غلامرضا معروفی، متخصص داخلی در این خصوص می‌گوید: اسیداوریک که از مواد زائد ناشی از متابولیسم پروتئین‌ها است، در صورتی که افزایش سطح اسیداوریک یا به دلیل اختلال دفع یا تولید زیاد آن در خون صورت بگیرد، بیماری نقرس به وجود می‌آید.

او ادامه می‌دهد: این بیماری می‌تواند عوارضی روی کلیه، مفاصل، بافت‌های نرم و حتی غضروف‌ها داشته باشد؛ در آرتریت نقرس کریستال‌های اسیداوریک یا اورات سدیم در غشا سینوویوم مفاصل رسوب کرده و سیستم ایمنی بدن آنها را به عنوان عوامل بیگناه شناسایی و به آن ناحیه حمله‌ور می‌شوند و موجب تورم مفصل می‌شوند.

به گفته او شیوع سنی این بیماری اصولا در دهه‌های 45 زندگی است و بندرت در سنین پایین بروز می‌کند و این بیماری در مردان اندکی بیش از زنان است. برای پیشگیری از بروز این عارضه افراد باید از تروما، سر پا ایستادن زیاد، دویدن، بلند کردن اشیای سنگین و پوشیدن کفش‌های تنگ پرهیز کنند.

وی از عوارض طولانی مدت نقرس را رسوب کریستال‌های اسیداوریک در غضروف لاله گوش و تاندون‌های اطراف مفاصل و حتی رسوب در پارانشیم کلیه که نهایتا منجر به نارسایی کلیه می‌شود ذکر می‌کند: برای تشخیص آرتریت نقرس از مواردی چون آرتریت عفونی، آرتریت سلی، آرتریت قارچی، انجام یکسری آزمایشات و گرفتن شرح حال همراه با معاینه بالینی بیمار ضروری است.

به گفته معروفی مصرف داروهای پایین آورنده اسیداوریک خون، برای کسی که یک بار دچار حمله حاد آرتریت نقرس شده، به مدت چند ماه ضروری است.

پرخوری ممنوع!

بیماری نقرس افراد پرخور، چاق، مبتلایان به چربی و فشارخون بالا و نیز گروهی را که از مشروبات الکلی استفاده می‌کنند، تهدید می‌کند.

دکتر عبدالهادی ناجی، فوق‌تخصص روماتولوژی می‌گوید: بالا بودن اسیداوریک خون مهمترین عامل ابتلای افراد به بیماری نقرس به شمار می‌رود.

وی با اشاره به این که رسوب اسیداوریک در کلیه‌ها می‌تواند، سبب ایجاد سنگ‌های کلیوی «اوراتی» شود، یادآور می‌شود: این امر موجب پدیده نسج کلیه و ایجاد درگیری کلیوی (نفروپاتی اوراتی) می‌شود.

به گفته او  نقرس، بیماری اختلال متابولیکی است که در نتیجه افزایش اسیداوریک با «اورادها» در خون و رسوب آنها در بافت‌ها به ویژه مفاصل ایجاد می‌شود. رسوب اسید اوریک به غیر از مفاصل و کلیه‌ها می‌تواند، در بافت‌های استخوانی، غضروف‌ها و سایر بافت‌ها بسته به آن که چه عضوی را درگیر می‌کند، علائم متعددی را ایجاد کند.

نقرس بیماری مردان میانسال و 50 سال به بالا بوده، هرچند در زنان پس از یائسگی شروع می‌شود اما شیوع آن نصف مردان است.

‌مصرف خودسرانه برخی داروها مانند داروهای ادرارآور یا استفاده بیش از 100 میلی‌گرم آسپیرین در روز سبب افزایش اسیداوریک در افراد می‌شود.

دکتر ناجی، مصرف گوشت قرمز، دل، جگر، کله پاچه، چربی‌ها، حبوبات و مشروبات الکلی را از عوامل افزایش اسیداوریک خون و به دنبال آن بیماری نقرس می‌داند.

رژیم‌ غذایی‌

  جگر، قلوه‌، ماهی‌ کولی‌ یا ساردین‌ نخورید.

 روزانه‌ حداقل‌12 - 10 لیوان‌ آب‌ بنوشید. نوشیدن‌ مقادیر زیادی‌ مایعات‌ باعث‌ رقیق‌ شدن‌ ادرار و کمک‌ به‌ جلوگیری‌ از تشکیل‌ سنگ‌ کلیه‌ می‌شود.

 از نوشیدنی‌های‌ الکلی‌ پرهیز کنید، خصوصاً آبجو و شراب‌ (آنها ممکن‌ است‌ باعث‌ آغاز حمله‌ حاد نقرس‌ یا بدتر شدن‌ آن‌ شوند).

 اگر اضافه‌ وزن‌ دارید، رژیم‌ لاغری‌ مناسب‌ و تأیید شده‌ توسط‌ پزشک‌ بگیرید. هرگز وزن‌ خود را به‌ طور ناگهانی‌ کم‌ نکنید، زیرا این‌ کار ممکن‌ است‌ باعث‌ آغاز حمله‌ حاد نقرس‌ شود.

درمان گیاهی‌

 یک قاشق از هر یک از گیاهان بومادران (Yarrow)، اسپیره کوهی یا چمنی (meadowsweet) و تخم کرفس را در 3 فنجان آب ریخته و پس از جوشیدن روزی 3 بار میل کنید.

 برای رهایی از درد حمله نقرس مفصل مبتلا شده را در محلول چند قطره روغن میخک و آب گرم کمپرس کنید.
 علاوه بر تخم کرفس، آب و یا خود کرفس تازه نیز از جمله تجویزهای خانگی برای درمان همزمان نقرس با داروهای شیمیایی است.

 از قدیم الایام گیلاس از جمله میوه‌های موثر در درمان نقرس بوده است. مقدار مصرف پیشنهادی حداقل 250 گرم در روز است.