جهش انرژی خورشیدی زیر سایه تحریم

براساس ماده ۴۲ قانون برنامه هفتم پیشرفت، دستیابی به ظرفیت ۱۲هزار مگاوات برق تجدیدپذیر تا سال ۱۴۰۷ هدف‌گذاری شده است. اکنون در چه مرحله‌ای هستیم و تا پایان برنامه به نتیجه مطلوب خواهیم رسید؟
ظرفیت منصوبه تجدیدپذیر‌ها تا ۱۰ آذرماه ۱۴۰۴ به ۳۱۶۵ مگاوات رسیده که این آمار تا انتهای سال ۱۴۰۴ به بیش از ۵۰۰۰ مگاوت خواهد رسید و براساس برنامه‌ریزی‌های موجود پیش‌بینی می‌شود تا انتهای تابستان سال آینده این رقم به ۱۱هزار مگاوات برسد. 
 برای رسیدن به ظرفیت ۳۰هزار مگاوات به چه میزان سرمایه‌گذاری نیاز دارید؟
به‌طور میانگین به ازای نصب هر کیلووات انرژی خورشیدی ۳۰میلیون تومان در نظر گرفته می‌شود و بر این اساس، ۳۰هزار مگاوات انرژی خورشیدی ۹۰۰هزار میلیارد تومان می‌شود. 
اکنون دولت برای بهره‌گیری از انرژی خورشیدی حساب ویژه‌ای باز کرده است و تقریبا هر روز خبرهایی در این زمینه منتشر می‌شود که نشان‌دهنده استفاده از ظرفیت بخش مذکور است. با توجه به این‌که هر سال با افزایش مصرف برق روبه‌رو هستیم، آیا می‌توان گفت بخشی از این افزایش مصرف از محل انرژی‌های خورشیدی تأمین می‌شود؟
انرژی خورشیدی می‌تواند در چند سطح به شبکه برق کمک کند: تأمین بخشی از برق اوج مصرف روزانه (زمانی که فشار بر شبکه بیشترین است)، کاهش نیاز به سوخت فسیلی در نیروگاه‌ها و کاهش هزینه تولید برق، توزیع غیرمتمرکز برق و کاهش تلفات انتقال، و افزایش پایداری عرضه در دوره‌های خشکسالی (زمانی که ظرفیت نیروگاه‌های آبی کاهش می‌یابد.
استقبال مردم برای سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر چگونه بوده است؟
روند صعودی افزایش مجموع ظرفیت تجمیعی حدود ۸۴مگاوات نیروگاه ‌کوچک‌مقیاس سنواتی تا سال ۱۴۰۱ (با سهم حدود ۸ درصد از سبد انرژی تجدیدپذیر) به ۲۴۱مگاوات در سال ۱۴۰۳ (با سهم حدود ۱۶درصد از سبد انرژی تجدیدپذیر) و همچنین عملکرد خالص ۱۸۷مگاوات طی هشت‌ماه نخست سال‌جاری نشان از اقبال عمومی مردم به سرمایه‌گذاری در این حوزه است.
ارزیابی  شما از روند سرمایه گذاری مردم  در این زمینه چیست؟
با توجه به رشد صددرصدی نیروگاه‌های تجدیدپذیر و براساس آماری که پیش‌تر ارائه شد روند توسعه از طریق مشارکت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در نیروگاه‌های تجدیدپذیر بزرگ‌مقیاس و حوزه کوچک‌‌مقیاس مثبت ارزیابی شده که به معنای استقبال مردم از سرمایه‌گذاری در این زمینه بوده است.
 آیا نهادها و دستگاه‌های دولتی از انرژی خورشیدی استقبال کرده‌اند؟ به‌عنوان‌مثال شهرداری برای روشنایی جاده‌‌ها و چراغ‌های راهنمایی و رانندگی.
نهادها و دستگاه‌های دولتی مختلف، از قبیل کمیته امداد امام(ره)، سازمان بسیج سازندگی، سازمان بهزیستی، بنیاد برکت، بنیاد علوی و ... در طرح‌های حمایتی انفرادی و تجمیعی؛ دستگاه‌های اجرایی نظیر معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست‌جمهوری، سازمان دهیاری‌ها و شهرداری‌ها، و ستاد آبادانی و پیشرفت ۴۰۴۰ منظومه روستایی در طرح انشعابی؛ وزارت جهادکشاورزی و ذی‌نفعان آن در طرح تأمین برق مصرفی چاه‌های کشاورزی از طریق انرژی خورشیدی؛ و کلیه دستگاه‌های دولتی و عمومی (مشمول قانون خدمات کشوری) در طرح الزام تأمین ۲۰درصد انرژی برق مصرفی از طریق تجدیدپذیرها، در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر کوچک‌مقیاس‌ مشارکت دارند.
تحریم‌ها چقدر روی این موضوع تاثیر گذاشته است؟
علی‌رغم وضع تحریم‌های ناجوانمردانه خوشبختانه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر همواره مثبت و رو به جلو بوده است، به‌طوری‌که طی یک سال اخیر ظرفیت نیروگاه‌های این حوزه دوبرابر شده است. 
 آیا مشکل ناترازی برق با انرژی‌ خورشیدی رفع می‌شود؟
متنوع‌سازی سبد سوخت یکی از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. انرژی‌های تجدیدپذیر (خورشیدی) از این قاعده مستثنی نیستند و متناسب با سهم ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی از سبد تأمین انرژی الکتریکی کشور و با لحاظ اقتضائات فنی، این نوع نیروگاه‌ها در تأمین نیاز پیک مصرف روزانه انرژی الکتریکی تأثیر مثبتی دارند.
نیروگاه‌های بامی چه میزان از مشکل ناترازی ما را حل کرده‌اند؟
ما هنوز در ابتدای راه هستیم اما متناسب با سهم ظرفیت نیروگاه‌های مقیاس‌کوچک و پشت‌بامی از سبد انرژی‌های تجدیدپذیر کشور، نیروگاه‌های پشت‌بامی در تامین نیاز شبکه انرژی الکتریکی نقش مثبت دارند. براساس برنامه‌ریزی صورت‌گرفته، سهم این بخش از مجموع نیروگاه‌های در دست احداث خورشیدی کشور، یکهزار مگاوات خواهد بود.
مردم مستقیما امکان واردات پنل‌های خورشیدی را دارند؟
مردم و بخش خصوصی مجاز به واردات پنل‌های خورشیدی هستند و این روند هم‌اکنون نیز در جریان است. برای واردات پنل هیچ محدودیتی وجود ندارد و این فرآیند، همچون هر کالای دیگری، مشروط به ثبت سفارش و اخذ مجوزهای لازم از وزارت صنعت، معدن و تجارت و دیگر نهادهای مربوطه است.
کدام استان بیشترین ظرفیت نصب‌شده انرژی‌های خورشیدی را دارد و زاویه تابش در کدام استان‌ها بهتر است؟
در استان‌های فارس، یزد، کرمان، سیستان‌وبلوچستان، خراسان‌جنوبی و اصفهان بالاترین ضریب تابش را در کشور دارند، اما در استان‌های اصفهان، یزد، کرمان، مرکزی و قزوین از بیشترین ظرفیت نصب‌شده برخوردارند. البته این موضوع به معنای آن نیست که استان سیستان‌وبلوچستان از انرژی‌های تجدیدپذیر بی‌بهره مانده است، زیرا پروژه‌های بادی برای این استان تعریف شده است که اندکی زمان‌بر است. 
هزینه نگهداری از پنل‌ها در بیابان‌ها به چه شکل است و چقدر هزینه دارد؟
معمولا هزینه تعمیر نگهداری نیروگاه‌ها کلا یک تا ۲ درصد کل پروژه می‌شود و تفاوتی ندارند که نیروگاه بامی و یا بیابانی باشند، زیرا آنچه که هزینه‌بر است هزینه نگهداری و شست‌وشوست که در برابر هزینه کل پروژه بسیار ناچیز به نظر می‌رسد.
اگر انرژی خورشیدی خوب و ارزان است چرا در نوار مرزی نصب نمی‌شود که مصرف آن فقط برای صادرات به کشورهای همسایه باشد؟ اغلب کشورهای همسایه با مشکل کمبود برق روبه‌رو هستند. آیا در این زمینه اقدامی انجام شده است؟
برنامه‌ریزی برای احداث نیروگاه در نقاط مرزی که خط اتصال به شبکه صادرات دارند انجام شده اما با توجه به کمبود برق در کشور اولویت با تامین برق داخلی است. 
با کاهش بارش‌ها نیروگاه‌های برق‌آبی از مدار خارج شدند. خورشیدی‌ها می‌توانند جای برق‌آبی‌ها را بگیرند؟
نیروگاه‌های برق‌آبی در شرایط پرآبی، در تمام ساعات شبانه‌روز برق تولید می‌کنند، درحالی‌که نیروگاه‌های خورشیدی تنها حدود هشت ساعت در روز تولید دارند. به‌همین‌دلیل، نمی‌توانند جایگزین نیروگاه‌های برق‌آبی شوند، اما در زمان پیک مصرف می‌توانند بخشی از کمبود برق یا ناترازی را جبران کنند؛ مگر این‌که همراه با پنل‌های خورشیدی، سیستم‌های ذخیره‌ساز و باتری نیز مورد استفاده قرار گیرد که هزینه‌برتر است.
گفته می‌شود ایران از ظرفیت بالایی برای احداث نیروگاه‌های بادی برخوردار است. با توجه به هزینه‌بر بودن نیروگاه‌های بادی برنامه‌ای برای توسعه این بخش از تجدیدپذیر‌ها وجود ندارد؟
ساخت هر مگاوات نیروگاه بادی ۶۰۰ تا ۷۰۰هزار دلار هزینه دارد؛ بنابراین، برای احداث صد مگاوات نیروگاه بادی حدود ۶۰ تا ۷۰میلیون دلار سرمایه‌گذاری نیاز است. در این زمینه، دولت برنامه‌ریزی کرده که از بسته ۳۰ هزار مگاواتی نیروگاه‌های تجدیدپذیر، ۵۰۰۰ مگاوات به نیروگاه‌های بادی اختصاص یابد. مجوزهای لازم در این خصوص صادر شده و به‌زودی عملیات ساخت این نیروگاه‌ها در مناطقی مانند خواف در خراسان‌جنوبی و منطقه میل‌ نادر در سیستان‌وبلوچستان آغاز می‌شود.
برای احداث یک نیروگاه صد مگاوات بادی چه میزان سرمایه‌گذاری نیاز است؟ 
احداث نیروگاه‌های بادی به هزینه و زمان بیشتری نیاز دارد؛ به‌طوری‌که برای احداث صد مگاوات نیروگاه بادی، حدود ۶۰ تا ۷۰میلیون دلار سرمایه‌گذاری لازم است.
احداث هر مگاوات انرژی خورشیدی در مصرف انرژی چقدر صرفه‌جویی دارد؟
هر یک مگاوات نیروگاه خورشیدی سالانه باعث کاهش ۵۶۴هزار مترمکعب گاز و ۴۴۳ مترمکعب آب می‌شود که این امر از انتشار ۱۳۸۴ تن گاز ۲ CO در هوا جلوگیری می‌کند. بر همین اساس با تحقق ظرفیت ۱۱هزار مگاواتی نیروگاه‌های تجدیدپذیر تا پایان تابستان سال آینده، معادل ۲ درصد از کل مصرف گاز کشور و حدود ۷ درصد از مجموع سوخت مصرفی نیروگاه‌های تولید برق کاهش خواهد یافت. بر این اساس هر یک مگاوات نیروگاه خورشیدی سالانه باعث کاهش هزار متر مکعب گاز می‌شود.