مطابق قوانین بالادستی، بخش تعاون یکی از ارکان اقتصاد کشور بهشمار میرود، به نحوی که طبق اصول ۴۳ و ۴۴ قانون اساسی، یکی از بخشهای مهم اقتصادی، بخش تعاونی است که با پویایی آن بخش اعظمی ازمشکلات اقتصادی ازنظام توزیع تا بیکاری برطرف و گام مؤثری در جهت ایجاد اشتغال پایدار وحذف دلالی وواسطهگری برداشته میشود.بخش تعاون از ظرفیتهای اقتصادی واجتماعی بالایی برخوردار است وسهم بسزایی در رشد و توسعه اقتصادی، تولید ناخالص داخلی، ایجاد اشتغال مولد و پایدار و تجمیع سرمایههای خرد مردمی دارد. براساس گزارشها، هزینه ایجاد شغل در بخش تعاون ارزانتر ازسایر بخشهاست و با سرمایه اندک میتوان در حوزه تعاون اشتغالزایی کرد.
آمار سال ۱۴۰۲حاکی از آن است که صادرات تعاونیها ازمرز ۱.۷میلیارد دلار فراتر رفته و میزان صادرات بخش تعاون۲۹درصد رشد داشته است. برابر اعلام گمرک ایران، صادرات غیرنفتی تعاونیها در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال۱۴۰۰از رشد ۲۰ درصدی برخوردار بوده است.در سه سال دولت سیزدهم، برنامه توسعه صادرات غیرنفتی سرعت گرفت و بازارهای جدید صادراتی ازجمله بازارهای آفریقا برای حضور بنگاههای تعاونی فعال شدند. صادرات تعاونیها طی این مدت رشد ۱۵ درصدی را تجربه کرد و بیش از ۳.۹میلیارد دلارصادرات در حوزه تولیدات صنعتی و کشاورزی توسط تعاونیها به کشورهای هدف صورت گرفت.در هفته تعاون امسال، معاونت وقت تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از برنامهریزی برای افزایش ۲۰ درصدی صادرات تعاونیها خبر داد و اعلام کرد که امسال برای افزایش صادرات تعاونیها رشد ۲۰ درصدی نسبت به سال گذشته درنظر گرفته شده و امید است رقم دو میلیارد دلار حجم ریالی صادرات تعاونیها در سالجاری محقق شود.
در همین راستا، بهمن عبداللهی، رئیس اتاق تعاون ایران به میزان صادرات بخش تعاون در فاصله سالهای۱۴۰۰تا۱۴۰۲ اشاره کرد وگفت: صادرات بخشتعاون درسال۱۴۰۰ به میزان ۱.۲میلیارددلار، سال۱۴۰۱ به میزان ۱.۵میلیارددلار و سال۱۴۰۲ به میزان ۱.۸۵۰میلیارد دلار بوده است.طبق آمارها، ۸۰ درصد صنایع پاییندستی پتروشیمی در اختیار بخش تعاون است و ارزش واقعی صادرات تعاونیها بین ۳.۵تا چهار میلیارد دلار برآورد میشود.وی گفت: طبق آمار گمرک، تعاونیها سال گذشته دو میلیارد دلار صادرات داشتند و اتاق تعاون درصدد است با کمک و همکاری سازمان توسعه تجارت، سهم تعاونیها از صادرات را به دو برابر افزایش دهد.
به گفته عبداللهی، در حال حاضر ۸۰ درصد صنایع پاییندستی پتروشیمی در اختیار بخش تعاون است و اهمیت بخش تعاون تا به آنجاست که سال ۲۰۲۵ از سوی سازمان ملل به نام سال جهانی تعاون نامگذاری شده تا ظرفیت تعاونیها مورد توجه سیاستگذاران قرار گیرد.هم اکنون ۷۵ درصد صادرات غیرنفتی ایران به مقصد پنج کشور هدف چین، ترکیه، هند، امارات و عراق است. البته عمده صادرات تعاونیها به ۱۰کشور ترکیه، روسیه، امارات، قطر، عراق، عمان، افغانستان، پاکستان، ارمنستان و قزاقستان صورت میگیرد که نشان از تنوع مقاصد صادراتی تعاونیها همچون تنوع محصولات آنها دارد. تعاونیها برای حضور در بازارهای جهانی انگیزه بالایی دارند، از اینرو دولت با حمایت و تسهیلگری خود میتواند در جهت مانعزدایی از مسیر صادراتی تعاونیها گام بردارد.محصولاتی نظیر خرما، زعفران، پسته و فرش ازجمله کالاهای صادراتی بهشمار میرود که بخش اعظمی از آنها توسط تعاونیها صادرمیشود.البته تعاونیهای مرزنشین هم فعالیت چشمگیری در حوزه صادرات محصولات غذایی، مصنوعات پلاستیکی، لوازم خانگی و چای و برنج دارند که ارزش افزوده خوبی را نصیب کشور میکند.