مهر اصالت دانش‌بنیان‌ها بر موادغذایی

این موضوع با پیچیدگیهای زیادی همراه است ونیاز به انجام آزمونهای مختلفی دارد. شرکت دانشبنیان «دانا ژن پژوه»درزمینه شناسایی تقلبات، منشأ تراریختگی، فلزات سنگین و سموم و آفات کشاورزی فعالیت میکند و با انجام آزمونهای زیستی کنترل سلامت و امنیت مواد غذایی را هدف قرار میدهد. شرکت دانشبنیان دانا ژنپژوه در سال ۱۳۹۰ تأسیس شده است و از آن زمان در زمینه شناسایی تقلبات و پایش اصالت مواد غذایی و زیستی فعالیت میکند. این شرکت در سال ۱۳۹۱ موفق به اخذ مجوزهای سازمان غذا و دارو و اداره کل استاندارد شده و از سال ۱۳۹۲ تاکنون نیز در خصوص تایید منشأ و تراریختگی گواهی دانشبنیان دریافت کرده است. دکتر وحیده هدایتی، مدیرعامل این شرکت دانشبنیان درباره فعالیتها وچشماندازهای این شرکت به پیشران توضیح میدهد: «اقداماتی که تاکنون از چشمانداز اولیه ما عملی شده، راهاندازی بخش آزمونهای مولکولی بسیار قوی است. هرچند که بخشهای میکروبی و شیمیایی بهخاطر تأمین بودجه و سایر چالشها هنوز راهاندازی نشدهاند.» دکترهدایتی در رابطه با خدمات بخش مولکولی این مجموعه میافزاید: «خدمات بخش آزمونهای مولکولی در برخی موارد با سایر شرکتهای این حوزه مشابه است؛ مثلا شناسایی تراریختگی یا دستکاری ژنتیکی در دانههایی مثل ذرت، سویا، کلزا و برنج از جمله آزمونهایی است که شرکتهای دیگری هم ارائه میدهند.آنچه که خدمت منحصربهفرد شرکت ماست این که علاوهبر تراریختگی دانههامیتوانیم محصولاتی که بسیارفرآوری شدهاندومقدار دیانای کمی درونشان وجود دارد هم از لحاظ تراریختگی بررسی کنیم و مهمتر از همه تراریختگی روغنها را چه خام و چه فرآوریشده شناسایی کنیم.غیر از تشخیص نمونههای تراریخته میتوانیم نوع رخداد یا ژنی که وارد این گیاهان شده را هم تشخیص دهیم و مجاز یا غیرمجاز بودن آنها را معلوم کنیم.» پایش فناورانه محصولات غذایی مشخصکردن حلیت محصولات غذایی وحتی دارویی، تقلبات روغنهاو زعفران از جمله خدماتی است که این شرکت دانشبنیان ارائه میدهد. برای مثال در محصولاتی که از ژلاتین استفاده میشود،مشخصشدن نوع حیوان و حلال یا حرام بودن آن از جمله فعالیتهای این شرکت دانشبنیان است. همچنین دکتر هدایتی در رابطه با شناسایی تقلبات روغن توضیح میدهد: «امروزه مردم به سمت استفاده از روغن زیتون و کنجد که سلامت هستند گرایش پیدا کردهاند.برخی افراد سودجو از روغنهایی که ارزش و اهمیت پایینتری دارند مثل ذرت، کلزا، آفتابگردان و سویا استفاده میکنند و در این صورت ما میتوانیم آنها را شناسایی کنیم.»به گفته دکتر هدایتی این شرکت دانشبنیان دارای هفت ثبت اختراع ملی است که سه اختراع مربوط به طرح ملی ماهی و آبزیان بوده و چهار مورد هم مربوط به شناسایی تقلبات روغن است.این پژوهشگر زیستفناوری مولکولی در خصوص دیگر دستاوردهای این شرکت میگوید: «از کارهای دیگر شرکت که ثبت اختراع شده و منحصربه شرکت ماست،شناسایی تقلبات زعفران به روش مولکولی است. بیشترین تقلب درزعفران استفاده ازگلرنگ است که شبیه زعفران است وقیمتی حدود یکدهم زعفران دارد و رنگی مشابه تولید میکند. همچنین ممکن است درون پودر زعفران کاکل ذرت یازردچوبه بریزند. مامیتوانیم اینها را بهصورت مولکولی شناسایی کنیم.» دو ثبت اختراع دیگر این شرکت نیزدرخصوص شناسایی تقلبات و اختلاط پسته با باقالی وبادام با بادامزمینی است. هدایتی توضیح میدهد:«دربیشتر تقلبات معمولا مصرفکننده فقط ازلحاظ هزینه ضررمیکندامادرموردتقلبات پسته وباقالی،بادام و بادامزمینی علاوهبرتفاوت قیمت،سلامت مصرفکننده هم تحتتاثیر قرارمیگیرد؛ برخی افرادمبتلا به بیماری فاویسم هستندو به باقالی حساسیت دارند یا کسانی که به بادامزمینی حساسیت دارندوبهخصوص کودکان که حتی یک بادامزمینی میتواندبرایشان کشنده باشد.» بررسی سلامت و کیفیت مواد غذایی وارداتی باید الزامی شودنبود الزام در بررسی مواردی مثل تراریختگی روغنهای وارداتی از جمله معضلاتی است که از سال ۱۳۹۷ در ایران بهوجود آمده. دکتر هدایتی دراینباره توضیح میدهد:«درآن سال به دلیل مشکلاتی که سازمان غذاودارو در بررسی تراریختگی روغنهای وارداتی با برخی از آزمایشگاهها داشت کلا صورت مسأله را پاک کرد وروغن را ازالزام خارج کردوحتی به ما گفتند اگر چک بکنید مجوزتان باطل میشود.» این در حالی است که الزام چنین آزمونهایی در کنار حصول اطمینان برای واردکنندگان محصولات و همچنین مصرفکنندگان، موجب اشتغالزایی تخصصی در شرکتهایی مثل شرکت دانشبنیان دانا ژنپژوه میشود.