تجارت ۳۰میلیارددلاری افق تهران- آنکارا

کارشناسان معتقدند با توجه به ظرفیت‌های گسترده‌ای که برای توسعه تجارت ایران و ترکیه وجود دارد، دو کشور می‌توانند به تجارت ۳۰میلیارد دلاری با هم برسند. این درحالی است که این میزان هم‌اکنون کمی بیشتر ازیک سوم این میزان است.به طوری که آمارهای گمرک در سال گذشته گویای آن است که میزان تجارت تهران با آنکارا به۱۱میلیاردو۷۰۰میلیون دلارمی‌رسد،به طوری که ارزش صادرات کالاهای ایرانی به‌ترکیه به‌چهارمیلیاردو۲۰۰میلیون دلاروارزش کالاهای ترک‌واردشده به ایران‌به هفت‌میلیاردو ۵۰۰میلیون دلار رسید که به این ترتیب این آمارها حاکی از تراز منفی تجاری ایران با این کشور است.
 
رفع موانع برای رشد تجارت
مهرداد سعادت، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه بااشاره به این‌که ماقبلا حجم تجارت ۲۱میلیارد دلاری را با ترکیه تجربه کرده‌ایم، گفت: در صورت رفع موانع می‌توان گفت که پتانسیل دو کشور برای رشد حجم تجارت حتی تا ۳۰ میلیارد دلار نیز وجود دارد. وی افزود: در کنار همه مشکلات، اگر قرار باشد به مهم‌ترین مشکل و مانع در روابط تجاری دو کشور اشاره کنم، باید بگویم که بهبود مراودات تجاری دوکشورنیازمند اصلاح زیرساخت‌هااست، یعنی همان‌طورکه انتظارافزایش صادرات به این کشوررا داریم، باید زمینه را برای واردات کالاهای ترک نیز فراهم کنیم تا تجاردوکشورانگیزه کافی برای افزایش مبادلات داشته باشند.از سویی دیگر باید در حوزه بهبود زیرساخت‌های مرزی،توسعه حمل ونقل و تأمین کانتینرهای یخچال‌دار فعال شویم، البته محدودیت‌های مالی داریم اما باید تدبیری اندیشیده شود؛ زیرا جابه‌جایی کالا بین دو کشور تقریبا سخت است.
 
رشد ۵ درصدی تجارت
اخیرا نیز آمارهای منتشرشده توسط اداره آمار ترکیه نشان می‌دهد مبادلات تجاری ایران با این کشور در پنج ماهه سال جاری میلادی به ۲ میلیارد و ۳۰۰میلیون دلار رسیده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵ درصد افزایش داشته است. تجارت ایران و ترکیه در پنج ماهه نخست سال میلادی گذشته۲میلیارد و ۱۸۹میلیون دلاراعلام شده بود.براساس این گزارش،صادرات ترکیه به ایران در ماه‌های ژانویه تا می‌۲۰۲۴ با رشد ۱۶درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به یک میلیارد و ۳۴۰میلیون دلار رسیده است. ترکیه در ماه‌های ژانویه تا می‌۲۰۲۳ بالغ بریک میلیارد و ۱۵۱میلیون دلار کالابه ایران صادر کرده بود؛ اما واردات ترکیه از ایران در پنج ماهه نخست ۲۰۲۴ کاهش ۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته و از یک میلیارد و ۳۸میلیون دلار در مدت مشابه سال قبل به ۹۶۰ میلیون دلار در پنج ماهه ۲۰۲۴رسیده است. براساس این گزارش ترکیه درپنجمین ماه سال جاری میلادی ۲۸۵ میلیون دلار کالا به ایران صادر و ۲۶۲میلیون دلار کالا ازایران واردکرده است.صادرات ترکیه به ایران در ماه می ‌با رشد ۱۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و واردات این کشور از ایران نیز رشد ۲۰درصدی داشته است. ترکیه در ماه می ‌سال ۲۰۲۳ بالغ بر۲۴۹میلیون دلار کالا به ایران صادر و ۲۱۷میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود.
 
بیشترین کالاهای صادراتی و وارداتی
ایران بیشتر مواد اولیه خام به آنکارا صادر کرده است به طوری که گاز طبیعی مایع‌شده، پروپان، متانول، بوتان، پلی‌اتیلن، شمش از آهن و طلا، قیر نفت، کاتد، هندوانه، گوجه فرنگی، بنزین، آلومینیوم، اوره، گاز طبیعی، سوخت‌های معدنی و روغن‌های معدنی بیشترین تقاضا برای واردات به ترکیه را داشته اما از طرف دیگر ایران نیز از ترکیه روغن دانه آفتابگردان، روغن گلرنگ، ذرت دامی، تراکتور، کنجاله، موز، صنایع دستی، ماشین‌آلات دستگاه‌ها، گرید نساجی، دارو، توتون، پلی اتیلن، اسیدهای نوکلئیک و الیاف وارد کرده است.

چالش‌های تجارت ایران با ترکیه
با وجود آن‌که طی یک دهه اخیر ترک‌ها همواره سومین شریک تجاری ایران بوده‌اند اما سهم ایران از بازار این کشور، کاهشی شده است که یکی از اصلی‌ترین دلایل آن جایگزین شدن روسیه به جای ایران در بازار واردات گاز به ترکیه است که جنگ روسیه و اوکراین این عامل را تشدید کرده؛ زیرا در حال حاضر روسیه گاز خود را به قیمتی پایین‌تر به ترکیه عرضه می‌کند و امتیازات ویژه‌ای برای صادرات به این کشور درنظر گرفته است.علاوه‌بر آن، براساس گزارشی که به‌تازگی اتاق بازرگانی تهران منتشرکرده، دلایل گوناگونی منجر به کاهش تجارت ایران باترکیه شده که ازجمله آنها می‌توان به ظهور بازارهای جدید برای صادرات محصولات پتروشیمی ایران وهمچنین به‌وجود آمدن تغییراتی در نیازهای بازار ترکیه اشاره کرد که درواقع تولید صادراتی متناسب با بازار ترکیه شکل نگرفته است.عدم موفقیت توافق‌نامه تجارت ترجیحی ایران وترکیه وهمچنین بحران‌های جهانی طی سال‌های گذشته، نظیر همه‌گیری کووید -۱۹ را می‌توان به عنوان دلایل دیگر مشکلات تجارت ایران با این کشور بیان کرد.