کمبود صنایع تبدیلی، آتشی در خرمن محصولات کشاورزی

با توجه به اینکه بنا به اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، دولت در بحث سرمایهگذاری با محدودیت مواجه شده، تنها راه چاره، بسترسازی برای فعالیت بخش خصوصی است و باید زیرساختهای لازم جهت احداث کارخانههای صنایع تبدیلی در مناطق مختلف مهیا شود و حمایتهای لازم از این سرمایهگذاران انجام گیرد تا فعالان بخش خصوصی برای کسب مجوزهای خود دچار بروکراسیهای اداری نشوند. امروزه یکی از مهمترین روشهای توسعه اشتغال و افزایش درآمد در کشور و بهخصوص مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی است که نبود این صنایع، مشکلاتی را برای بخش کشاورزی به وجود آورده است. با توجه به اینکه حدود یکچهارم تولیدات کشاورزی در نتیجه نبود صنعت و امکانات تبدیل و نگهداری ضایع میشود، صنایع فرآوری کشاورزی میتواند در راستای جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی، ایجاد ارزشافزوده در بخش کشاورزی، افزایش سطح درآمد روستاییان، بالا بردن بهرهوری بخش کشاورزی، افزایش سهم اشتغال صنعتی در مناطق روستایی و نیز بهعنوان جزئی از فرآیند توسعه روستایی ایفای نقش کند. دور باطل تولید محصولاتدر جوامع امروزی ارتباط بین صنعت و کشاورزی بهخوبی قابل لمس است و این صنعت است که به محصولات کشاورزی تولید شده معنا و مفهوم میبخشد به اینگونه که محصولات کشاورزی با استفاده از صنایع تبدیلی به شکل محصولات جدید درآمده و مورد استفاده قرار میگیرد، این موضوع مانع هدر رفت محصولات میشود. بسیاری از محصولات کشاورزی دارای زمان تولید و مصرف متفاوتی هستند، تولید یا برداشت آنها معمولا در یک زمان مشخص و کوتاه، ولی مصرف در زمان طولانیتری صورت میگیرد. صنایع تبدیلی میتواند با حفظ و نگهداری محصولات، بهگونهای در آنها تغییر و تبدیل ایجاد کند که امکان مصرفشان طی سال میسر باشد. گذری به چند استان وضعیت اسفبار محصولات کشاورزی و میزان هدر رفت آنها و جای خالی صنایع تبدیلی و فرآوری بهخوبی قابل مشاهده است. استان مرکزی مشتی است از خروار که با وجود ظرفیتهای بالای کشاورزی اما همچنان از ضعف صنایع تبدیلی برای فرآوری انواع محصولات کشاورزی و باغی رنج میبرد.ظرفیتهای عظیمی همچون موقعیت جغرافیایی و وضعیت آب و هوای متنوع در این استان سبب تولید گسترده انواع محصولات از جمله انار ساوه و انگور خنداب شده اما در کنار تمام ظرفیتهای موجود، کمبود صنایع تبدیلی، پاشنه آشیل صنعت این منطقه است. ناگفته نماند گیاهان دارویی استان مرکزی که بسیار متنوع هم هستند علاوه بر تامین نیاز استان و کشور میتوانند با تبدیل به انواع داروها به خارج از کشور صادر شوند. اما الان بدون هیچ تغییری به کشورهایی میرود که در کمتر از چند ماه با برندهای خارجی بهعنوان داروهای شفا بخش به ایران برمیگردند.کهگیلویه و بویراحمد ۲۷۰هزار هکتار زمین کشاورزی دارد که ۱۶۰هزار هکتار آن زراعی است و سالانه ۹۷۲ هزار تن انواع محصولات کشاورزی از این برداشت میشود. از مجموع تولیدات در این منطقه حدود ۳۰۰هزار تن آن قابلیت نگهداری در انبار یا سردخانه دارد. این در حالی است که ظرفیت زیرساخت سردخانههای استان بیش از ۲۰هزار تن نیست. شاید کمتر کسی بداند کهگیلویه و بویراحمد یکی از بهترین سیبها را از نظر کیفیت در خاورمیانه دارد. این محصول یا باید صادر یا نگهداری شود تا ارزش افزوده آن بالا رفته و قیمت برای کشاورز بهصرفه باشد. هر چند متناسب با تولیدات و ظرفیتهای استان زیرساختهایی اولویتگذاری شده اما متاسفانه در گذشته به دلایل مختلف اعلام شده بود سردخانههای این منطقه به اندازه کافی هستند و حالا زمانی که طرحی در این رابطه به بانکها معرفی میشود، بانک از دادن تسهیلات امتناع میکند، زیرا در مرکز به آنها اعلام شده طرح توجیه اقتصادی ندارد. کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد برای توضیح توجیه اقتصادی اولویتهای استان موظف شدهاند مرکز را متقاعد کنند که زیرساختهای توسعه چه مواردی هستند. کاری که میتواند موانع سر راه سرمایهگذار را رفع کند.مشکل اصلی این است که سیب کهگیلویه و بویراحمد به اسم خودش نیست و به نام سیب فارس و اصفهان به خارج صادر میشود. دلیل این اتفاق را باید جستوجو کرد، زیرا کهگیلویه و بویراحمد برای درجهبندی میوههایش با مشکل مواجه است. به همین علت محصولاتش در شیراز درجهبندی میشود و در همان جا در سردخانه نگهداری و ارزش افزوده آن بالا رفته و با قیمت بسیار گران به دست مصرفکنندگان میرسد. مدتهاست قرار شده دستگاه سورت بندی در شهرستان کاکان به بهرهبرداری برسد اما انگار هیچ مسئولی هنوز قصد ندارد یکی از مهمترین نیازهای کهگیلویه و بویراحمد را پیگیری کند تا گره بزرگی از مشکلات کشاورزان باز شود.بهرغم حجم زیاد تولید انواع محصولات کشاورزی در استان اردبیل، نبود بازار فروش مناسب و همچنین کمبود صنایع تبدیلی در استان، درد و زخم کهنهای بر پیکره کشاورزی این منطقه وارد کرده و این امر همهساله سبب ضرر و زیان کشاورزان شده و علاوه برآن باعث خامفروشی محصولات کشاورزی استان میشود. به نظر میرسد مسئولان در سالهای گذشته موفق به حل این مشکل و اتخاذ تدبیر اساسی در این حوزه نشدهاند و برای التیامبخشی به این درد حرکت جدی صورت نگرفته است. به عنوان مثال در ایام برداشت میوه بهخصوص در شهرستان مشگینشهر شاهد انباشت سیب بهصورت گسترده در کنار باغها هستیم، چراکه بازار فروش وجود ندارد و اگر در این شرایط صنایع تبدیلی مناسب و مرتبط وجود داشت، هیچیک از این مشکلات به وجود نمیآمد.