شکست معماران تحریم ایران

علی باقری که به نمایندگی از کشورمان در مسقط به سر می‌برد روایتگر مذاکرات ایران و آمریکاست و البته آن‌طور که سخنگوی وزارت‌خارجه هم گفته‌بود دست‌های دیپلماسی فعال است و از ظرفیت عمان برای مذاکره استفاده می‌کنند. همچنین وزیر خارجه عمان روز‌ پنجشنبه ضمن اشاره به نزدیک شدن ایران و آمریکا به توافقی برای تبادل زندانیان، گفت که تهران برای دستیابی به توافق در موضوع هسته‌ای نیز جدی است.

مذاکرات ایران با آلمان، فرانسه و انگلیس در امارات دنبال می‌شود و آن‌طور که علی باقری کنی، معاون وزیر خارجه و مذاکره‌کننده ارشد تیم ایران اعلام کرده‌است
در ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک با طرف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، با همتایان آلمانی، فرانسوی و انگلیسی خود در ابوظبی ملاقات کرده و در مورد طیفی از موضوعات و نگرانی‌های متقابل گفت‌وگو کرده‌اند.البته این چندمین بار است که چنین ترتیباتی اجرا می‌شود و پیش از این معاون سیاسی وزیر خارجه با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی در اسلو (نروژ) دیدار و گفت‌وگو کرده‌بود. باقری حتی دوم فروردین ماه امسال در توییتی این‌طور تصریح کرده‌بود که با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی در اسلو نشستی داشتم. طیفی از موضوعات مورد علاقه و نگرانی متقابل را مورد بحث قرار دادیم. هیچ فرصتی را برای روشن کردن دیدگاه‌های‌مان و هشدار نسبت به برخی سوءمحاسبه‌ها از دست نمی‌دهیم. در پیشبرد منافع ملی خود، از جمله از طریق دیپلماسی، مصمم هستیم.

فرآیندهای دیپلماتیک را ترک نکرده‌ایم
از سوی دیگر ناصر کنعانی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی هم در جدیدترین‌ نشست هفتگی با خبرنگاران درباره مذاکرات رفع تحریم گفت که درباره برجام و مذاکرات هسته‌ای دیدگاه‌های اصولی، روشن و اعلام‌شده‌ای داریم. جمهوری اسلامی ایران ضمن این‌که سیاست خنثی‌سازی تحریم‌ها را با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی و روابط گسترده رو به تزاید با همسایگان و کشورهای دوست در سرلوحه کار خودش قرار داده اما هیچ‌گاه فرآیندهای دیپلماتیک را با هدف رفع تحریم‌های ظالمانه متوقف نکرده و همچنان ادامه می‌دهد و بر همان مبنا تبادل پیام‌ها و رایزنی‌های دیپلماتیک با طرف‌های مقابل در سطوح مختلف از طریق طرف‌های واسطه و کشورهای دوست و دارای رابطه نزدیک با طرف‌های مقابل ما ادامه داشته و دارد.

آغاز مراوده از مسقط
اما در این میان نقش عمان چه بود؟ اگر‌ خاطرتان باشد پس از سفر هیثم بن طارق، سلطان عمان به ایران گمانه‌زنی‌ها درباره باز شدن دریچه‌ گفت‌وگوهای هسته‌ای میان تهران و واشنگتن در محافل رسانه‌ای و حتی اندیشکده‌ای قوت گرفت اما غرب مانند همیشه روایت و فکت‌شیت خود را تحمیل می‌کرد. کما این‌که برمبنای خط خبری ادعایی غرب، نمایندگان ایران و آمریکا پس از مذاکرات غیرمستقیم عمان و دیدار رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و سعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد به گزینه «توافق موقت» با دستورکار «کم در برابر کم» نزدیک شدند. درواقع طبق این خبر ادعایی، ایران تعهد می‌‌دهد سطح غنی‌سازی ۶۰ درصد را متوقف و با ساختار نظارتی و راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند. در سوی مقابل، آمریکا هم به ایران اجازه خواهد داد روزانه یک‌میلیون بشکه نفت صادر کند و پول آن را به کشور بازگرداند. همچنین به تهران اجازه داده خواهد شد به منابع مالی بلوکه‌شده در خارج از کشور دسترسی پیدا کند. اما این خبر عملا ساختگی بود. در این خبر فیک و دروغ، قطر به‌عنوان تسهیل‌گر معرفی می‌شود که اقدام به ارائه راه‌حل‌های بانکی کرده‌است. این درحالی‌است که انتشار اخبار غلط و جهت‌دار از سوی طرف غربی با هدف تزریق هیجان کاذب به بازار برای شرطی‌کردن قیمت‌ها انجام می‌شود و این‌ همان آسیبی است که دولت سیزدهم همواره از آن پرهیز داشت.

پای انتخابات آمریکا
بعد از این خبرسازی‌ها وبسایت تحلیلی «میدل‌ایست آی» در خبری اختصاصی مدعی شد که ایران و آمریکا تا پایان انتخابات ۲۰۲۴ به توافق موقت دست یافتند. دیگر خط خبری به سفر برت مک‌گورک، مشاور ارشد جو بایدن در امور غرب‌آسیا به عمان و مذاکره غیرمستقیم با طرف ایرانی مربوط می‌شود و این خبر ادعایی در حالی به‌سرعت در خبرگزاری‌های داخلی و خارجی بازتاب یافت که مذاکرات ایران و آمریکا صرفا به آزادسازی سه‌میلیارد دلار (برخی منابع این رقم را ۲.۵میلیارد دلار اعلام کردند) از اموال بلوکه‌شده ایران در عراق منجر شد که البته بخشی از آن برای هزینه‌های حج و خرید اقلام اساسی اختصاص یافت و مبلغی بیشتر به حساب‌های ایران در داخل یا خارج از کشور واریز نشده‌است.

جنگ وزارت خزانه‌داری آمریکا علیه ایران
بنابراین بررسی همه‌جانبه این وضعیت و روند فعلی نشان می‌دهد که رسانه‌های همسو با واشنگتن قصد دارند با تزریق اخبار غیردقیق درباره مذاکرات رفع تحریم‌ها، تبادل زندانیان و آزادسازی اموال بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی یا سایر کشورهای خارجی، همانند دولت‌های یازدهم و دوازدهم نبض بازار ایران را به‌وسیله اخبار مثبت و منفی هسته‌ای تحت تأثیر قرار دهند و این‌ یعنی وزارت خزانه‌داری آمریکا قصد دارد تعیین‌کننده کنشگری تولیدکنندگان یا تورم قیمت‌ها باشد، نه رشد واقعی اقتصاد ایران درحالی‌که به تجربه به‌خوبی می‌دانیم این‌گونه اخبار جعلی به‌راحتی روی افکارعمومی موج‌سواری و به کشور آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد می‌کند.اما این تمام‌ ماجرا نیست و دومین فکت مهم در جریان جنگ رسانه‌ای و روانی آمریکا را می‌توان تلاش برای بازگرداندن تهدید نظامی معتبر روی میز ارزیابی کرد. به‌طورمثال در متن گزارش «میدل‌ایست آی» آمده که رابرت مالی، مسئول پرونده ایران در مذاکرات غیررسمی اعلام کرده اگر ایران غنی‌سازی ۹۰درصد را آغاز کند، آن‌گاه پرونده هسته‌ای ایران از وزارت خارجه آمریکا به پنتاگون منتقل خواهد شد. این تهدید در حالی مطرح می‌شود که در روزهای اخیر رسانه‌ها و مقام‌های صهیونیستی هم با لحن تندتری تهران را خطاب قرار می‌دهند تا جایی که به‌تازگی روزنامه یدیعوت آحارونت، چاپ رژیم‌صهیونیستی در مطلبی جهت‌دار مدعی شد ارتش رژیم‌صهیونیستی برای احتمال جنگ واقعی با ایران آماده می‌شود. اما رویکرد ایران چه بوده‌است؟ در پاسخ به این جریان عملیات روانی، تهران هم در هفته اخیر از موشک‌های راهبردی «خیبر» و هایپرسونیک «فتاح» رونمایی کرد تا توان بازدارندگی کشور را به رخ دشمنان بکشد و معادلات غرب برای تکیه بر «پلن B» یعنی حمله نظامی را خنثی کند و تنها به فاصله چند ماه ‌مانده تا انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا، دولت بایدن علاقه‌ای به بازگشت به مذاکرات ندارد و خواهان پذیرش خطر نبرد نظامی با ایران نیست. در چنین شرایطی تیم سیاست خارجی و امنیت ملی آمریکا با تمرکز روی «پلن C» به دنبال دستیابی به نوعی «توافق موقت» با دولت سیزدهم است تا به گمان خود بتواند جلوی عبور ایران از «زمان گریز هسته‌ای» را بگیرد و صرفا بخشی از تحریم‌های ایران را اجرا نکند. در نگاه دولتمردان دموکرات، چنین توافق موقتی می‌تواند علاوه بر عقب انداختن زمان دستیابی ایران به آنچه سلاح هسته‌ای خوانده می‌شود، پایه‌ای برای توافق بلندمدت میان تهران و واشنگتن باشد. اما در این طرف میز هم جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده‌است به توافقی کمتر از برجام تن نخواهدداد؛ ملاک برای ایران همان برجام ۲۰۱۵ است.

پیچ و خم‌های مذاکره با دولت بایدن
البته پرونده مذاکراتی ایران در دوره دموکرات‌ها هم فراز و نشیب‌های زیادی داشته‌است. عملا بعد از روی کار آمدن جو بایدن در آمریکا و اعلام آمادگی برای بازگشت به برجام، در اواخر دولت دوازدهم مذاکراتی برای احیای برجام بین ایران و گروه ۴+۱ و به صورت غیرمستقیم بین ایران و آمریکا انجام و شش دور مذاکره در این خصوص صورت گرفت که به دلیل کارشکنی‌های آمریکا، به نتیجه نینجامید. پس از آن و در دولت سیزدهم دور هفتم و هشتم مذاکرات برگزار و پس از آن‌که دور هشتم مذاکرات وین ۲۰ اسفند ۱۴۰۰ دچار وقفه شد، تبادل پیام‌ها بین ایران و آمریکا به‌صورت غیرمستقیم و از طریق اتحادیه‌اروپا و برخی وزرای خارجه منطقه و اروپایی در جریان بود. جوزپ بورل اوایل تیرماه ۱۴۰۱ به تهران سفر کرد و در پی توافق حاصله مقرر شد مذاکرات از سر گرفته شود. بر همین اساس هفتم و هشتم تیر ماه مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا به‌واسطه انریکه مورا در دوحه برگزار شد. ایران این مذاکرات را مثبت خواند و آمریکا اعلام کرد ایران درخواست‌های فرابرجامی داشته که این موضوع از سوی امیرعبداللهیان رد شد. دور جدید مذاکرات از روز پنجشنبه ۱۳ مرداد۱۴۰۱ در شهر وین آغاز و تا ۱۷ مرداد ادامه داشت و پس از آن اعلام شد رایزنی‌ها و تماس‌ها با هماهنگ‌کننده و طرف‌های دیگر ادامه خواهدیافت. در این مدت تبادل پیام‌ها به صورت غیرمستقیم و از طریق واسطه‌ها در جریان بود.

دست برتر ایران در میز
اما ایران چه خواهد کرد؟ همان‌طور که رهبر انقلاب هم تاکید کردند هر توافقی باید با حفظ زیرساخت هسته‌ای کشورمان باشد؛ بنابراین طبق این دیدگاه، تهران به دلیل چند میلیون بشکه نفت یا آزاد شدن بخش کوچکی از اموال بلوکه شده خود، توسعه صنعت هسته‌ای را متوقف نخواهدکرد. به عبارت دیگر، اساسا هرگونه توافق موقت یا «کم در برابر کم» برای ایران اصالت ندارد و به شکل توافق بلندمدت نگریسته نمی‌شود.

شکست معماران ساختمان تحریم‌های ایران
اما سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در حالی خبرپراکنی‌های «میدل ایست‌آی» را رد کرد که به نظر می‌آید ساکنان کاخ‌سفید با برنامه قبلی اقدام به انتشار این تله خبری برای اقتصاد ایران کردند. برای معماران ساختمان تحریم‌های ایران، شرطی شدن بازارها و واکنش نشان دادن اقلام اساسی به خبر مذاکرات، هدفی مطلوب است. یعنی این‌گونه تدبیر اقتصاد ملی ایران نه در خیابان پاستور یا بانک مرکزی، بلکه به تصمیمات وزارت خزانه‌داری آمریکا وابسته خواهدشد و قاعدتا در برابر چنین سیاستی لازم است دولت سیزدهم همچنان با حفظ تمرکز بر راهبرد دیپلماسی همسایگی و توسعه روابط با قدرت‌های نوظهور، کلید حل مشکلات کشور و توسعه روابط تجاری را در جایی خارج از منظومه آمریکا جست‌وجو کند. البته‌ دنبال کردن چنین سیاستی از سوی دولت رئیسی پس از دو دهه اقتصاد کشور را از اخبار هسته‌ای رها کرده و به بازگشت وضعیت طبیعی به بازارهای اقتصادی منجر می‌شود. هرچند بانک جهانی اعلام کرد، با وجود تداوم تحریم‌های ایران، دولت سیزدهم رشد ۲/۲ درصدی را برای سال جاری میلادی تجربه خواهدکرد. در چنین شرایطی آمریکا قصد دارد به وسیله طولانی کردن بیش از حد مذاکرات رفع تحریم‌ها و عملیات روانی جلوی تداوم رشد اقتصادی کشور را بگیرد. به هرحال ایران توافق موقت و ترتیبات جدید جایگزین برجام را هیچ‌گاه تایید نکرده و در عین حال هم دولت ایران هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکرده و برای انجام مذاکرات جدی و محتوایی به منظور به نتیجه رسیدن مذاکرات، آمادگی جدی خود را نشان داده‌است و حالا باید دید آمریکا و کشورهای غربی -عربی که به سمت ایران آمده‌اند، چطور رفتار خواهندکرد.