تحقق شعار ما می‌توانیم

بازگشت اعتماد به ظرفیت‌های داخلی را می‌توان یکی از مهم‌ترین دستاورد انقلاب اسلامی عنوان کرد، در دوران طاغوت وابستگی شدیدی در بخش‌های مختلف صنعت ایران به کشورهای غربی شکل گرفته بود که این موضوع باعث شکننده بودن توسعه صنعتی در ایران شده بود.

فقدان هرگونه عمق در تولید صنعتی و فقدان رابطه منطقی بین صنعت مونتاژ و سایر بخش‌های اقتصاد ملی باعث شد صنعت تا ۹۰‌درصد به خارج وابسته شود. وجود ۴۰ هزار مستشار آمریکایی و ۳۵‌هزار متخصص از سایر کشورها در صنایع نفت، مخابرات، پزشکی، خودروسازی، برنامه و بودجه و... تنها گواه بخشی از این وابستگی است.

یکی از سیاست‌های اقتصادی شاه، صنعتی کردن شتابان جامعه ایرانی بود اما روند صنعتی کردن به سود غرب و سرمایه‌داران خارجی بود، زیرا بخش عمده‌ای از این صنایع با درآمدهای خارجی فراهم آمده بود و بیشتر متمرکز بر مونتاژ بود. در بخش صنعت، افت تولید در دهه ۵۰ فعالیت‌هایی همچون ساخت‌وساز را به رکود برد؛ درحالی‌که ایران در سال ۱۳۴۳ بیش از ۱۰۰‌هزار تن سیمان به خارج صادر می‌کرد، در دهه ۵۰ کمبود سیمان موجب رکود فعالیت‌های ساختمانی و واردات این محصول شد.

ماحصل این اتفاقات، افزایش رکود تورمی، افزایش بیکاری، کاهش دستمزدها، بالا رفتن قیمت مسکن و مواد غذایی و سخت‌تر شدن زندگی کارگران و طبقه‌های متوسط در شهرهای بزرگ بود. طی سال‌های ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۷، خیلی از طرح‌های گسترش صنایع داخلی ایران به اجرا نرسید و تمرکز بر واردات بی‌رویه کالا از خارج بود. تمرکز بر خرید سلاح و تجهیزات نظامی منجر به کاهش توجه به صنعت داخلی ایران و رونق بخشیدن به صنایع ملی و رشد صادرات کالاهای صنعتی ایران شد.

اوج‌گیری مونتاژ

در سال ۱۳۵۶ یعنی آخرین سال حکومت شاه فقط ۲درصد صادرات کشور غیر نفت و گاز بود. از طرفی یکی از ویژگی‌های توسعه‌یافتگی کشورهای پیرامون این است که این کشورها با صادرات مواد اولیه خام، صرفا مصرف‌کننده مصنوعات کشورهای دیگر هستند و اگر کارخانه‌ای نیز در کشورشان احداث می‌شود، عمدتا کارخانه‌های مونتاژ است یا این‌که فناوری‌های کارخانه به‌صورت کامل در اختیار نیروهای داخلی قرار نمی‌گیرد. بر این اساس گرچه طی سال‌های اواخر دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰ شاهد راه‌اندازی کارخانه‌ها و صنایع مختلفی بودیم اما با کمال تاسف این کارخانه‌ها صرفا کارخانه‌های مونتاژ‌کاری بوده و هرگز فناوری‌های آنها در اختیار متخصصان و تکنیسین‌های داخلی قرار داده نمی‌شد.با پیروزی انقلاب اسلامی، بهره‌گیری از پتانسیل‌های داخلی و تحقق شعار ما می‌توانیم سرلوحه کار قرار گرفت و مجوزهای صنعتی زیادی صادر شد و چون کشور درگیر جنگ هشت ساله ظالمانه و تحمیلی شد، صنایع داخلی تولیدکننده کالاهای ضروری مورد نیاز داخل، مورد توجه ویژه قرار گرفتند. نظام جمهوری اسلامی همواره تلاش کرده است، پس از انقلاب اسلامی، اقدامات قابل‌توجهی را در زمینه کاهش وابستگی شدید به مواد اولیه، وابستگی به کالاهای سرمایه‌ای خارجی، وابستگی به تخصص‌های فنی و وابستگی شدید به اطلاعات و دانش فنی خارجی که تهدیدی برای استراتژی توسعه صنعتی آینده کشور به‌شمار می‌رفت، انجام دهد.

توسعه شهرک‌ها

ظرفیت‌‌سازی‌هایی در طول این سال‌ها به وقوع پیوسته است در همین خصوص تعداد شهرک‌های صنعتی از سه شهرک در اول انقلاب به ۹۷۸ شهرک مصوب و به بهره‌برداری رسیده که در ۸۵۸ شهرک واگذاری زمین شروع‌شده و فعالیت آنها ادامه دارد و این آمار نشان‌دهنده توجه مناسب به بخش شهرک‌های صنعتی است.

۳۷ برابر شدن ظرفیت معادن

ظرفیت معادن کشور طی ۴۰ سال بعد از انقلاب، ۳۷ برابر شده است، قبل از انقلاب تولید مس صفر بود و اما به برکت انقلاب ۲۵۰هزار تن مس کاتد در کشور تولیدشده است. ظرفیت استخراج معادن که در اول انقلاب ۶/۱۹میلیون تن بود، اکنون به ۷۳۵ میلیون تن رسیده که نشان‌دهنده ۳۷ برابر شدن ظرفیت معادن است. باتوجه به این‌که کشور پر از ظرفیت معدنی است و داشتن ۶۸ نوع ماده معدنی شناخته‌شده و ۵۱‌میلیارد تن ذخایر قطعی با اکتشافات جدید این عددها به نحو چشمگیری افزایش خواهد یافت.

روزنامه جام جم