ببینید | حقیقت همچنان باقی است

شانزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت که از 20آذر کار خود را آغاز کرده بود، شامگاه گذشته با برگزاری مراسم اختتامیه و معرفی برگزیدگان در بخش‌های مختلف ملی و بین‌الملل به پایان رسید.

در هفته‌ای که گذشت، پردیس سینمایی ملت به عنوان خانه جشنواره در این دوره، پاتوق اهالی و علاقه‌مندان سینمای مستند بود و روزها و شب‌های پرشوری را در این حوزه به وجود آورد که نشان از پویایی سینمای مستند دارد.

به‌جز حضور فیزیکی، به سیاق دو دوره گذشته، امکان تماشای آنلاین برای مخاطبان فراهم بود و آنها درصد قابل توجهی از آثار را از طریق سامانه هاشور تماشا کردند.

فارغ از نمایش و رقابت فیلم‌ها به عنوان بخش اصلی سینماحقیقت، برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌ها و جلسات متعدد در این جشنواره با حضور سینماگران مستند که با طرح مسائل و موضوعات مختلف همراه بود، یکی از مهم‌ترین دوره‌های این رویداد سینمایی را رقم زد که موید روند رو به رشد سینماحقیقت است.

دسترسی به اهداف

این دوره جشنواره سینماحقیقت همسو با گام دوم انقلاب اسلامی، در دولت سیزدهم و با هدف ایجاد بسترهای مناسب برای تقویت حضور جریان‌ساز سینمای مستند در عرصه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی و نمایش آثار متنوع و ارزشمند این عرصه با محور اخلاق، امید و آگاهی برگزار شد.

تلاش برای نمایش تاریخ و فرهنگ جامعه ایرانی- اسلامی، پاسداشت هویت ملی و ترسیم وضعیت امروز و چشم‌انداز آینده ایران و جهان با نگاه عدالت‌محور به فرصت‌های قرن جدید، حمایت از آفرینش‎های هنری در سینمای مستند ایران و آشنایی فیلمسازان کشور با تحولات نوین سینمای مستند جهان از اهداف شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت بود.

تنوع مضمونی و محتوایی آثار این دوره به‌ویژه درعرصه سینمای ملی، نشان از تقویت حضور جریان‌ساز سینمای مستند در عرصه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی داشت. اگر از ضعف ساختاری و روایی برخی آثار حاضر در این دوره جشنواره بگذریم که شاید انتخاب و حضورشان در بخش مسابقه، چندان موردانتظار نبود و حتی در قیاس با برخی دوره‌های موفق این رویداد، فیلمسازان مطرح و نام آشنای سینمای مستند مشارکت نداشتند، اما جشنواره با همین ظرفیت هم گام‌های مثبت و موثری درباره جریان‌سازی مستند برداشت و شاهد آثاری متنوع با محورهای اخلاق، امید و آگاهی بودیم.

یعنی اگر هم فیلم‌ها طرح مسأله می‌کردند و دست روی نقاط منفی و معضلات جامعه، محیط‌زیست، میراث فرهنگی و حوزه‌های دیگر می‌زدند، از سر تعهد، دغدغه‌مندی، دلسوزی هنرمندانه و از باب هشدار، آسیب‌شناسی و اصلاح بود.

به عنوان مثال، فیلمی مثل خونه مامان شکوه که در بخش مسابقه مستند بلند ملی و بین‌الملل حضور داشت، سراغ موضوعی اجتماعی و معضل زنان مبتلا به اعتیاد در یک کمپ می‌رود، مطلقا از منظر سیاه‌نمایی نیست و مسئولان اجرایی باید آن را به عنوان یک تلنگر و هشدار درنظر بگیرند یا فیلم‌هایی مثل شهر گمشده و بلوار اتحاد که به ترتیب به بررسی مشکلات آبادان و بحث معضلات آب یک محله می‌پردازد، باوجود اشاره به مسائل جامعه نگاهی مبتنی بر امید و آگاهی و منطبق با اهداف جشنواره دارد.

همه آثاری که در قالب مستند نوری به تاریخ و فرهنگ ایرانی و اسلامی انداختند و سهمی در بازنمایی هویت ملی داشتند، نقشی در استمرار روند موثر سینمای مستند ایفا کردند.

به‌جز این پیشرفت تاثیرگذار و جریان‌ساز که نشان از رشد مستندسازان ایرانی و مسیر درست و هویت‌مند آنها دارد، در مواجهه با آثار برتر مستند سینمای جهان که تعدادی از آنها در این دوره جشنواره هم در قالب بخش بین‌الملل و فیلم‌های بلند، نیمه‌بلند، کوتاه و نمایش‌های ویژه رخ داد و آشنایی با تغییر و تحولات نوین سینمای مستند هم اتفاق مثبتی برای سینمای مستند ایران افتاد و نگاه جهانی را در آنها تقویت کرد.

ایجاد فرصت برای اشتراک‌گذاری تجارب مستندسازان هم به بهترین شکل در نشست‌ها و جلسات و کارگاه‌های آموزشی شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت صورت گرفت و ضمن تقویت بنیه علمی و تکنیکی مستندسازان جوان، به سهم خود نقش مهمی در شناسایی، رشد و توسعه سینمای مستند خواهد داشت.

درعین حال این انتقال تجربه، فارغ از نتایج مثبت در حوزه سینمای مستند در میان‌مدت و درازمدت، ثمرات مثبتی هم در بخش‌های مختلف کشور و حوزه‌های اجرایی و مدیریتی دارد، چرا که هرکدام از این آثار مستند دست روی مسأله، مشکل و دغدغه‌ای گذاشتند و بعد از این برعهده سیاستگذاران و مدیران کشور است که قدر این طرح مسأله هنرمندانه توسط مستندسازان را بدانند و برای حل مشکلات آستین بالا بزنند بنابراین از این جهت هم شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت با طرح کلی مسأله و روایت موضوعات مختلف، یاری‌رسان مدیران بوده و هدفمند عمل کرده است.

دریچه‌ای به جهان مستند

به‌جز اینها قرار بود این دوره جشنواره، محلی برای ملاقات مستندسازان جهان به منظور تبادل تجربه‌ها باشد. اگرچه شاید این اتفاق در دوره شانزدهم آن‌طور که باید رخ نداد و به لحاظ تعداد و چه بسا حضور چهره‌های مستند جهان به اندازه دوره‌های گذشته نبود، اما با این حال این گردهمایی و گعده مستند با حضور و مشارکت برخی فعالان مستند دنیا اتفاق افتاد، از جمله با کارگاه انتقال تجربه سوپریو سن فیلمساز هندی که در نشستی با عنوان توسعه طرح و متن مستند، کاراکتر را مهم‌ترین بخش مستند دانست و جاوید رعنا، فعال رسانه و مستندساز پاکستانی کارشناس تلویزیون‌های بین‌المللی و لئونید ساوین مدرس دانشگاه از روسیه، کارشناس رسانه و مسائل ژئوپلیتیک که در قالب یکی از نشست‌های میز حقیقت از مستندسازی و استراتژی‌های رسانه‌ای با نگاهی به تقابل هیبریدی در عصر حاضر گفتند.

نستیا کورکیا هم از جمله مستندسازان خارجی بود که در یکی از روزهای برگزاری جشنواره اخیر به‌صورت آنلاین و در یک کارگاه انتقال تجربه، از مواجهه با موضوعات ذهنی در مستند گفت. عماد حمرونی، کارشناس رسانه و روزنامه‌نگار فرانسوی هم از جمله چهره‌های خارجی بود که در نشست تخصصی مستندسازان و جهان امروز و با نگاهی به آینده غرب آسیا، نظم نوین جهانی و روابط بین کشورها بحث‌های مفیدی را برای مستندسازان مطرح کرد.

از این منظر حضور در پردیس سینمایی ملت به عنوان خانه جشنواره شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت و مواجهه با مستندسازان جهانی در نشست‌های تخصصی و البته دیدار و گفت‌وگو با مستندسازان جوان و پیشکسوت ایرانی و تماشای آثار برتر و برگزیده حوزه مستند ایران و جهان، ضمن ایجاد تبادل تجربه‌ها و بهره‌مندی از دیدگاه‌های ارزشمند و سازنده، درمجموع مثبت ارزیابی می‌شود.

ضمن امیدواری برای برگزاری هرچه بهتر و پربارتر دوره و دوره‌های بعدی این جشنواره و مشارکت بیشتر و موثرتر چهره‌ها و فعالان سینمای مستند، تلاش برای حقیقت‌طلبی، اخلاق‌مداری، عدالت‌محوری و نگاه هنرمندانه در آثار این دوره مشهود و نویدبخش آینده‌ای بهتر بود؛ تنوعی که البته انتظار می‌رود ابعاد گسترده‌تر، هنرمندانه‌تر و خلاقانه‌تری داشته باشد و تنها محدود به شعار نشود و حقیقت از هر نوعش راهش را به جشنواره فیلم‌های مستند باز کند و فتح بابی برای گفت‌وگوی همه طیف‌های جامعه باشد.

«سینماحقیقت» رنگ و بویی از ایران بزرگ

محمد حمیدی‌مقدم، دبیر شانزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت یکی از سخنرانان مراسم اختتامیه این رویداد بود. بخشی از صحبت‌های او از این قرار است: حضور پرشور مستندسازان استانی، برگزاری نشست‌های صمیمانه و رودرروی مستندسازان با وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس محترم سازمان سینمایی و برپایی کارگا‌ه‌های انتقال تجربه و همراهی سینماگران و کارشناسان داخلی و بین‌المللی با جشنواره نشان می‌دهد که پس از 16 دوره پرفراز و نشیب، نهال تنومند سینماحقیقت، بخشی انکار‌نشدنی از سینمای مستند ایران است.

شانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران سینماحقیقت، رنگ و بوی ایران بزرگ را داشت. این، شعار نیست. دغدغه خروج از پایتخت، تمرکززدایی و تحقق عدالت فرهنگی برای همه ایران، در این دوره تجلی یافت.

سینماحقیقت برای آینده، پیشنهادی تازه دارد. سینمای مستند از محفل‌های کوچک و جشنواره‌ها می‌گذرد تا به مخاطبان بیشتری برسد و تصویرگر ایرانی وسیع باشد؛ ایرانی که نماد همدلی و یکپارچگی است، ایرانی که در قلب همه ما زنده است و نامش، پیوند‌دهنده همه سلایق، قومیت‌ها و فرهنگ‌هاست. مادری مهربان که ما را در آغوش خود گرفته و به همراهی فرا می‌خواند.

پیش از شروع جشنواره، گروهی از انکار حقیقت گفتند، اما حقیقت انکار‌شدنی نیست. سینماحقیقت تنها یک جشنواره نیست، محلی برای گفت‌وگوست. فضایی برای تبادل‌نظر و شنیدن صداهای مختلف. جهانی رنگارنگ و پرشور که از «زندگی و هنر» سخن می‌گوید و مگر می‌شود این دو را تحریم و انکار کرد؟

سالن‌های مملو از تماشاگر و صف‌هایی که مقابل این سالن‌ها شکل گرفت، یکی از پرشورترین ادوار جشنواره را رقم زد. شما که با ما همراه بودید، این فضا را به یاد دارید. شما که بدون قضاوت، پا به این ضیافت گذاشتید و به جمعی پیوستید که از تعامل و فرصت بحث و تبادل‌نظر استقبال می‌کنند.

دوستان و همراهان گرامی، از شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت به فردا سلام می‌کنیم. امید که همراهی و نگاه مهربان‌تان را برای برگزاری هفدهمین جشنواره، در کنارمان داشته باشیم. قصه حقیقت، تمام‌شدنی نیست.

واکنش رییس سازمان سینمایی به صحبت های حمید فرخ‌نژاد در اختتامیه جشنواره حقیقت

رییس سازمان سینمایی: تا من باشم فیلم بی‎حجاب در سینما اکران نخواهد شد

اختتامیه «سینما حقیقت»

تندیس‌های فیروزه‌ای به کدام آثار رسید؟

بهترین مستند کوتاه بین الملل به صورت مشترک به مستندهای یک قایق روی دریا به کارگردانی «آرمان قلی پور دشتکی» و کشیم‌ عاشق به کارگردانی امیر آقا عبدالهی رسید.

بهترین مستند نیمه بلند بخش بین‌الملل را به مستند «نردبان ایوان» به کارگردانی نیکولای بم اهداء کردند.

بهترین مستند بلند در بخش بین‌الملل به فیلم مستند «سه نهزارم» به کارگردانی بهروز نورانی‌پوررسید.

تندیس برنزی شهید آوینی به صورت مشترک به فیلم‌های مستند «عملیات دماوند» به کارگردانی احسان مشکور و «در پس جنگ» به کارگردانی محمدحسین محمودیان رسید.

تندیس نقره‌ای این بخش نیز به صورت مشترک به فیلم‌های مستند «پاییز پنجاه سالگی» به کارگردانی محسن اسلام زاده و «قرار روز شانزدهم» به کارگردانی سید احسان اصغرزاده اهدا شد.

جایزه طلایی بخش شهید آوینی به مستند «سه نهزارم» به کارگردانی بهروز نورانی پور رسید. 

مواضع صریح رئیس سازمان سینمایی خطاب به حاشیه‌سازاناین سینمای جمهوری اسلامی ایران است

رئیس سازمان سینمایی شامگاه گذشته در اختتامیه شانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های مستند ایران (سینما حقیقت) ضمن صحبت درباره اهمیت جشنواره سینماحقیقت، درباره برخی حاشیه‌ها و حوادث اخیر سینمای ایران هم حرف زد و نسبت به آنها مواضع روشن، صریح و شفافی ارائه کرد.

محمد خزاعی گفت: پیش از حوادث اخیر، جنبش« می تو » با حمله به سینمای ایران شروع شد. تهمت‌هایی زده شد اما دفاعی از سینماگران نشد. بیانیه تفنگت را زمین بگذار امضا شد، بیانیه سیاسی بود و ربطی به سینما نداشت. از دوستانم در صنف سوال و اشاره کردم ما حزب سیاسی نیستیم. ما فراتر از احزاب و رویدادهای سینمایی هستیم. آنچه امروز رخ داده ادامه حوادثی است که پشت‌ سر گذاشتیم. گروهی ابراز همدردی می‌کنند. گروهی تحت‌تاثیر فضای موجود واکنش نشان می‌دهند. دسته سوم که خیلی آشکار مقابل اصول می‌ایستند. این دسته سوم رسما می‌گویند ما مخالف نظام هستیم. در خیابان سینما نمی‌شود یک طرفه رفت. بیانیه نوشتن درمان درد سینمای ایران نیست. مشکلات معیشت و اقتصادی عده‌ بسیاری از سینماگران نباید دستاویز بازی‌های سیاسی شود.

فیلم بدون حجاب نه ساخته و نه اکران می‌شود

خزاعی در واکنش به شایعه ساخت فیلم‌هایی به دو صورت باحجاب و بی‌حجاب هم توضیح داد: من مدتی سکوت کردم اما دیشب دلم به درد آمد. نمی‌دانستم به خانواده شهدا چه بگویم، در این کشور خون‌ها ریخته شده و تا زمانی که من در سازمان سینمایی باشم، فیلمی بدون حجاب ساخته و اکران نخواهد شد. این را مطمئن باشید، ما نیامدیم به دهه‌های 40 و 50 برگردیم. اینجا سینمای جمهوری اسلامی ایران است و به خاطر این کشور، خون‌ها ریخته شده است.

عرصه فرهنگ بی‌حساب و کتاب نیست

رئیس سازمان سینمایی همچنین خطاب به حامیان اغتشاشات تصریح کرد: شما حق نداری به رهبر ما، پیر ما و مرشد ما توهین کنی. عرصه فرهنگ این قدر بی‌حساب و کتاب نشده که هر کس از راه رسید، خدای ناکرده بخواهد مبانی اصلی کشور ما و خانواده شهدا را زیر سوال ببرد. اینجا هنوز جمهوری اسلامی ایران است. هنوز تبدیل به کشور دیگری نشده است. بعضی از این دوستان ما در عرصه فرهنگ و هنر در توهم به سر می‌برند. تا چه زمانی می‌خواهیم تحت‌تاثیر رسانه‌‌های شیشه‌ای اطرافمان باشیم؟ تا چه زمانی می‌خواهیم پیاده نظام یا سواره نظام شبکه‌های ایران اینترنشنال، من و تو و جریان معاندین و منافقین باشیم؟ یک لحظه به خودمان بیاییم. 

رونق تولید و حمایت از فیلمسازان استانی اولویت ماست

دکتر محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سخنران بعدی مراسم بود. او در آیین اختتامیه شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت گفت: شعار مهم ما عدالت فرهنگی است. این موضوع در جشنواره امسال متبلور شد و ۲۸ مستندساز از ۱۶ استان در جشنواره حضور داشتند.

در مباحث و جلسات مختلف با مستندسازان استانی صحبت کردیم. نظر و پیشنهادهای آنها را شنیدیم. سینمای مستند، محصول جمهوری اسلامی و درختی تنومند است. ما در اداره حوزه فرهنگ و هنر به رونق تولید فکر می‌کنیم. باید از تهران زدگی دوری کنیم و نیروی مولد در همه ایران پرورش پیدا کند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: دشمن می‌خواهد مانع پیشرفت ما شود. اگر مسائل را دنبال کنیم رد پای دشمن مشخص خواهد شد. تروریسم رسانه‌ای که فضای کشور را مکدر کرده ضد آزادی و دموکراسی است. این کشورها، دستشان در همه توطئه‌ها هویداست.

وی ادامه داد: رسانه بریتانیایی در کودتا علیه مصدق و علیه مردم ایران حضور داشت. این کشورها، تهدیدی برای آزادی و امنیت ما هستند و هنوز همان رویه را دارند و وحدت ما را نشانه رفته‌اند.

دکتر اسماعیلی افزود: رهبر معظم انقلاب اسلامی نماد وحدت ملی ماست، ایشان سال‌های جوانی را در زندان بوده‌اند، وجود ایشان در راه اعتلای ایران مصروف شده است. ایشان از نمادهای فرهنگی ماست.

وی گفت: ما مخالفتی با کار هنری نداریم، همه گروهها و سلایق می‌توانند در چهارچوب قواعد و قانون کار کنند و آزادی بیان و اندیشه در این حوزه برای ما مهم است.

جایزه بهترین تدوین: «کشیم عاشق» با تدوین آرش زاهدی (ضمن تقدیر از تدوینگر مستند «اسپانک»). 

جایزه بهترین کارگردانی فیلم مستند کوتاه: امیر آقا عبدالهی برای مستند «کشیم عاشق».

جایزه بهترین کارگردانی فیلم مستند نیمه بلند: محمدرضا خوش فرمان برای مستند «اسپانک»

جایزه ویژه هیات داوران در بخش مستندهای نیمه بلند مسابقه ملی: مهدی شامحمدی و مهدی بخشی مقدم برای مستند «خونه مامان شکوه».

لوح تقدیر سرباز وطن «یادبود شهید حاج قاسم سلیمانی»: «بنده نیکوکار» به کارگردانی ایکناسیو زوالوس.

تندیس جایزه سرباز وطن «یادبود شهید حاج قاسم سلیمانی»: محسن اسلام زاده برای مستند «پاییز پنجاه سالگی».

جایزه بهترین کارگردانی فیلم مستند بلند: مسعود زارعیان برای مستند «غیر مسکونی».

جایزه بهترین فیلم مستند و نشان فیروزه: مستند «عزیز» به کارگردانی مهدیه سادات محور جعفری.

جایزه ویژه محمد حمیدی مقدم دبیر شانزدهمین جشنواره: محسن آقایی برای مستند «پیله ابریشم».

دومین جایزه ویژه دبیر جشنواره: کتایون جهانگیری برای مستند «ماراتن به سوی خط باریک قرمز».

سومین جایزه ویژه محمد حمیدی مقدم دبیر جشنواره: محمد احسانی برای مستند «آب ما را خواهد برد».

چهارمین جایزه ویژه دبیر جشنواره : هادی شریعتی برای مستند «آت اوغلان».