نمایش فناوری‌های ناب ایرانی

این تجهیزات در حوزه‌های مختلف صنعت، پزشکی، کشاورزی و فناوری‌های نوین می‌تواند موتور توسعه علمی کشور را به جریان بیندازد. نمایشگاه «ایران ساخت» فرصت خوبی برای متخصصان داخلی است که با رقبا و همکاران خود بهتر آشنا شوند و زمان مناسبی است برای دانشجویان و افراد علاقه‌مند تا با فعالیت‌های علمی داخل کشور آشنا شوند. در گزارش اختصاصی جام‌جم از این نمایشگاه با چند نمونه از محصولات ایرانی مهم و پرکاربرد تولید داخل آشنا می‎شویم.

سنجش میزان آلودگی هوا با تجهیزات ایرانی

بحران آلودگی هوا در چند سال اخیر بسیار جدی‎تر از سال‌های قبل گریبان مردم ایران را گرفته است. باتوجه به این شرایط، نیاز به ابزار‌ها و تجهیزات پیشرفته برای سنجش میزان آلودگی هوا و تشخیص انواع آلاینده‎ها، بیش از پیش در کشور احساس می‎شود. از آنجا که خرید و واردات این ابزار‌ها هزینه‎های قابل‌توجهی دارد، تولیدات دانش‎بنیان داخلی در این زمینه اهمیت زیادی پیدا می‌‎کنند. مهدی ایرانی، مدیر تولید یک شرکت دانش‎بنیان که در زمینه تولید دستگاه‎های پایش غبار و آلودگی هوا فعالیت دارد می‎گوید: «شرکت ما برای تشخیص و سنجش میزان گاز خروجی اگزوز خودرو، آلودگی منابع انتشار ساکن مثل کارخانه‌ها، منابع آلودگی محیطی و بهداشت حرفه‎ای که شامل pH و موارد دیگر می‎‏شود، تولیدات متنوعی دارد. دانشگاه علوم پزشکی، وزارت بهداشت، شهرداری شیراز، شاهرود و تهران، اداره حفاظت از محیط‌زیست برخی استان‎ها از مشتری‏های دستگاه اندازه‎گیری ذرات معلق و پایش هوای شهری ما هستند.» او درخصوص قیمت این دستگاه و قیاس آن با نمونه‎های خارجی می‌گوید: «هزینه دستگاه‎های تولید داخل، یک‎پنجم قیمت رقبای خارجی است.» باتوجه به انتشار قابل توجه متان در آسمان جنوب تهران و نیاز به سنجش مداوم مقدار این گاز در هوا مهدی ایرانی می‎گوید ابزار‌های لازم برای تشخیص آلودگی‎های محیطی همچون گاز متان، نیتروژن دی‎اکسید، هیدروژن‎سولفید، کربن مونوکسید و... را تولید می‎کنند که برای استفاده کارخانه‎ها و نهاد‌ها و سازمان‎های مرتبط با آلودگی هوا مورد نیاز است.

اختراع کیت تعیین هویت ژنتیکی با کاربرد پزشکی‌قانونی

در بسیاری از فیلم‎های سینمایی و سریال‎ها دیده‎ایم که با نشانه‎های کوچکی از صحنه جرم، پلیس می‎تواند به اطلاعات مهمی درباره افراد حاضر در آن درگیری پی‌ببرد. برخی از تجهیزات مورد استفاده در آزمایشگاه‎های پزشکی‌قانونی وارداتی است، اما به‌تازگی مخترع جوان ایرانی توانسته با اختراع نمونه خاصی از این کیت‎ها نیاز کشور را به شرکت‎های خارجی برطرف کند.

یکی از بخش‎های مهم در سازمان پزشکی‌قانونی بخش آزمایشگاه ژنتیک قانونی است که کار تعیین هویت افراد و اجساد و بافت‎های مجهول‎الهویه را انجام می‎دهد. سید محمد موسوی که مخترع جوان و کارشناس‎ارشد ژنتیک انسانی است، می‎گوید: «تا پیش از این اختراع، کیت‎ها همواره از شرکت‎های معروف آمریکایی به ایران وارد می‎شد، اما از سه چهار سال پیش که تحریم‎ها شدت گرفت دسترسی ما به آن‌ها محدود شد. من و همکارم به این فکر افتادیم که نمونه‎های اولیه این کیت‎ها را در داخل ایران بسازیم. پس از گذراندن مراحل اولیه آزمایشی که در سازمان نظام پزشکی روی کیت‎ها انجام شد، بالاخره تاییدیه سازمان را دریافت کردیم.»

او اضافه می‏کند: «با تعیین دی‎ان‎ای و پروفایل ژنتیکی مواد بیولوژیکی که در صحنه جرم باقی ‎مانده، می‎توان هویت ژنتیکی افراد را تشخیص داد و براساس آن مجرم را شناسایی کرد. این کیت برای آن‌که به شکل تجاری و در سطح جهانی استفاده شود، باید بتواند بخش عمده‎ای از تنوع ژنتیکی در جهان را پوشش دهد. ما چنین نمونه‎ای را در ایران نداشتیم، اما کیت اختراع‌شده این قابلیت را دارد.»

به گفته موسوی، نمونه‌های خارجی حدود ۱۲۰تا ۱۷۰میلیون تومان است، اما قیمت کیت تولید شده داخلی حدودا ۲۵میلیون تومان است. این محصول هم‌اکنون در تمام آزمایشگاه‌های ژنتیک پزشکی‌قانونی در ۱۰استان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چاپ سه‌بعدی قطعات فلزی همگام با دنیا

چاپگر سه‎بعدی یکی از نیاز‌های صنایع مختلف است کاربرد‌های آن روز به روز بیش از پیش احساس می‎شود. در میان انواع و اقسام چاپگر‌های سه‌بعدی، چاپگر‌های فلزی از مهم‎ترین چاپگر‌ها هستند، زیرا امکان تولید قطعات مورد نیاز خودروها، تجهیزات پیشرفته پزشکی و صنعتی را دارند. حسین رضایت، مدیر بخش خدمات یک شرکت دانش‌بنیان که موفق به ساخت و تولید تجاری چاپگر‌های سه‌بعدی فلزی شده است، یکی از مزیت‌های این چاپگر بومی را این‌طور توصیف می‎کند: «این چاپگر، تک‎مرحله‎ای است یعنی طرح قطعه به دستگاه داده می‎شود و دستگاه قادر است در یک مرحله آن قطعه را بسازد. شرکت ما ضمن این‌که خدمات ساخت قطعه را ارائه می‌دهد این امکان را دارد که دستگاه‎های چاپگر سه‌بعدی را به شرکت‏هایی که می‌خواهند قطعات را خودشان آماده کنند به فروش برساند. نسل جدید دستگاه M ۱۲۰ از نظر ظاهری و ابعاد به‎روز شده است و برای مصارف پزشکی، نیمه‌صنعتی و دندانپزشکی کاربرد دارد. نسل‌های M ۳۰۰ نسل بزرگ‌تر و سنگین‎تری است که برای صنایع مختلف به‌کار می‌رود.» این چاپگر‌ها کشور را در حوزه‎های پزشکی و پروتز‎های اختصاصی برای فک‏و‎صورت، حوزه انرژی و هوافضا از خرید قطعات بی‎نیاز می‎کند. مهم‎ترین مزایای این دستگاه، خدمات پس از فروش و قیمتی معادل نصف قیمت خارجی است.

چکاپ سلامتی با دستگاه آنالیز بدن ایرانی

شیوع بیماری‎های ناشی از افزایش وزن در عصر حاضر، باعث شده نیاز به دستگاه‏های آنالیز بدن در سراسر جهان افزایش پیدا کند. کشور ما بسیاری از این تجهیزات را به صورت وارداتی تهیه می‏کند و به این ترتیب ارز قابل‌توجهی در این فرآیند از کشور خارج می‎شود، اما چندسالی است یکی از شرکت‎های دانش‎بنیان ایرانی توانسته با تولید انواع ترازو‌های دیجیتال و دستگاه‎های آنالیز بدن، نیاز کشور را در این زمینه تامین کند.
سعید خدابخش مسئول تولید محتوای این شرکت دانش‎بنیان کارایی این دستگاه‎ها را این‎طور توضیح می‎دهد: «دستگاه آنالیز ترکیبات بدن، جریان برق بسیار ضعیف و بی‎خطری را از طریق الکترود‌هایی که روی دستگیره دستگاه نصب است به داخل بدن فرد می‎فرستد و می‎تواند اطلاعات زیادی مثل BMI، درصد عضله، درصد چربی، تیپ بدنی، درصد پروتئین و... را مشخص کند. این دستگاه قابلیت حفظ تاریخچه و اطلاعات فرد را هم دارد. اسکنر سه‌بعدی، محصول دیگر شرکت ماست که قادر است با استفاده از پرتو‌های پرتو‌های فروسرخ، حدود ۷۰۰تصویر از بدن فرد را تهیه کند و با تحلیل نرم‎افزاری آن‌ها وزن عضله، وزن آب بدن، وزن چربی و ... شاخص توده بدنی را اندازه‌گیری می‌کند.» او درخصوص کاربرد‌های دستگاه اسکن سه‎بعدی می‎گوید: «تمرکز بر مدل سه‎بعدی بدن فرد است که می‌تواند حتی در زمینه‎های ورزشی و سلامت و پزشکی و صنعت پوشاک هم مورد استفاده قرار بگیرد.» به گفته او نمونه خارجی قیمتی حدود ۹۰۰ میلیون تومان دارد در حالی که نمونه تولید‎شده در این شرکت دانش‎بنیان حدود یک‌دهم این قیمت را دارد.

واقعیت مجازی، دستیار پزشکان ایرانی

اشکال مختلف فناوری در گوشه‎گوشه زندگی ما ریشه دوانده است، پزشکی هم از حوزه‏هایی است که فناوری‏های تازه در آن تحولات جدی را رقم زده‎است. امروزه با کمک فناوری‎های نوینی مثل واقعیت افزوده و واقعیت مجازی، بشر می‏تواند دست به عمل‏های جراحی تمرینی و آزمایش‏های متعدد بزند، از این رو است که در اختیار داشتن دانش فنی واقعیت افزوده و واقعیت مجازی برای همه کشور‌ها بسیار مهم است. دکتر حیدر پر‎ماه، مدیر اجرایی شرکت دانش‎بنیان فعال در زمینه فرآیند‌های پزشکی به کمک واقعیت مجازی، دستاورد‌های متخصصان داخلی را این‎طور توضیح می‎دهد: «ما محصولات و خدمات‌مان را معمولا براساس نیاز حوزه سلامت و با کمک پزشکان تعریف می‌کنیم و استاندارد‌های فرآیند‌های پزشکی را شناسایی می‎کنیم، سپس در حوزه واقعیت افزوده یا واقعیت مجازی آن را می‎سازیم؛ برای مثال یکی از محصولات ما برای تزریق ماده بی‏حسی به نخاع است.» او درباره کاربرد‌های این فناوری می‏گوید: «دانشجویان پزشکی با گذاشتن عینک واقعیت افزوده می‏توانند از این روش آموزشی استفاده کنند و با کمک این فناوری با محیط آشنا شوند و امکان تکرار فرآیند‌های پزشکی را بدون هیچ خطری برای جان بیمار، داشته باشند.» به گفته دکتر پر‌ماه از آنجا که قیمت‌های نمونه‌های خارجی هفت تا ده برابر نمونه داخلی است، برای مراکز درمانی به‌صرفه نیست.» دکتر پرماه مهم‌ترین دغدغه خود درباره بومی‌سازی این فناوری مهم را این طور توضیح می‌دهد: «از آنجا که بخش عمده سفارش‌دهندگان ما دانشگاه‎های علوم پزشکی و بیمارستان‎ها دولتی هستند، نیاز داریم تا با فناوری‎های نوین پزشکی سریع‌تر آشنا شوند و به سمت استفاده از این محصولات بیایند تا برنامه‎نویس‎هایی که در حوزه فناوری‎های نوین سرمایه‎گذاری کرده‌اند سرپا بمانند. در غیر این صورت، متخصص‎های ایرانی فعال در این زمینه از کشور خارج و جذب کشور‌های دیگر می‎شوند.»

روزنامه جام جم