حربه هندی در چابهار

آن سوتر از چابهار در خاک پاکستان و در عرض جغرافیایی چابهار «بندر گوادر» پاکستان قرار دارد. چینی‌ها در خلا سیاستگذاری ایران برای چابهار، سراغ گوادر رفتند. البته گوادر در انتهای بلوک انتهایی اتصال چین به پاکستان قرار دارد؛ چرا که چینی‌ها سرمایه‌گذاری در پاکستان را از مرز‌های شمالی خود با این کشور به سمت جنوب در دریای عمان توسعه داده‌اند. میزان این سرمایه‌گذاری ۵۴ میلیارد دلار عنوان شده است. این در حالی است که در دولت گذشته، توسعه چابهار به هندی‌ها سپرده شد. هندی‌ها گفته‌اند که می‌خواهند ۸۵ میلیون دلار در چابهار سرمایه‌گذاری کنند؛ یعنی رقمی معادل ۰.۱۵سرمایه‌گذاری چین در گوادر!

صادرات به روسیه از گرجستان

این در حالی است که هندی‌ها مرتب به بدعهدی خود ادامه دادند. برای نمونه اردیبهشت ماه امسال، هندی‌ها، کانتینر‌های کالایی خود را به جای استفاده از مسیر چابهار از طریق گرجستان به روسیه منتقل کردند! این در حالی است که بر اساس «توافق ترانزیتی چابهار» که چند روز پس از خروج آمریکا از برجام امضا شد، قرار بود تا محموله‌های ترانزیتی هند از طریق چابهار به روسیه، افغانستان و آسیای میانه ارسال شود. تنها از بابت ترانزیت افغانستان، قرار بود که هزار میلیارد دلار کالا از مسیر چابهار منتقل شود. این توافق به هند کمک می‌کرد که از طریق دریای عمان به ایران و از آنجا به افغانستان متصل شود. از آنجا که چابهار بر سر راه اتصال هند به آفریقا قرار دارد، هندی‌ها می‌توانند بندر گوادر را که در اختیار چینی‌ها قرار دارد، دور بزنند. با این حال هندی‌ها به تعهدات خود عمل نکردند و بار دیگر پاکستان را برای صادرات به افغانستان انتخاب کردند.

ارجاع پرونده به مراجع داوری بین‌المللی

در تازه‌ترین دست از تصمیم‌هایی که برای اختلاف تجاری ایران و هند بر سر چابهار گرفته شده، قرار شده این دو کشور از یک مرجع داوری بین‌المللی برای حل اختلافات خود استفاده کنند. رسانه هندی «ایندیا سی ترید نیوز» مدعی شده که هیاتی از هند به ایران آمده تا مذاکرات بر سر این داوری صورت گیرد. طبق گزارش این رسانه، هندی‌ها انتظار دارند که یک توافق ۱۰ ساله جایگزین توافق اولیه شود. با این حال مشخص نیست هندی‌ها که با بدعهدی چابهار را دور زده‌اند چگونه می‌توانند اعتماد مجدد ایران را برای ۱۰ سال جلب کنند؟ این در حالی است که امتیاز چابهار قرار گرفتن در مسیر کمربند جاده ابریشم است و نه همکاری کوتاه‌مدت با هند؛ که مشخص نیست چه سرانجامی داشته باشد. چینی‌ها برای اتصال سریعتر جاده ابریشم به بندر گوادر پاکستان روی آورده‌اند.

حجم سرمایه‌گذاری چین در گوادر

چین تنها ۳۰میلیارددلار در صنایع پتروشیمی و پالایشی گوادر سرمایه‌گذاری می‌کند.۵میلیارددلار هم برای ۱۱۰۰‌کیلومتر آزادراه و بزرگراه برای دسترسی سریع و ایمن به بندر گوادر هزینه می‌کنند. قرار است ۶ میلیارد دلار برای بازسازی ۱۸۷۰ کیلومتر از راه‌آهن پاکستان اختصاص دهد که شامل قطار‌های مسافری با سرعت ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت می‌شود. همچنین ۲۷ موسسه و شرکت معتبر چینی بر روی احیای گردشگری در سواحل پاکستان و گوادر متمرکز هستند. همه این‌ها در راستای احیای جاده ابریشم از مسیر پاکستان صورت می‌گیرد در حالی که هندی‌ها هیچ برنامه سرمایه‌گذاری مشخصی در چابهار ندارند و صرفا برای خود وقت خریده‌اند تا چابهار از کمربند جهانی ابریشم جا بماند. این وضعیت توسعه چابهار را به دست فراموشی می‌سپارد.

معافیت بی‌نتیجه چابهار

در دولت گذشته عنوان شد که آمریکایی‌ها چابهار را از تحریم‌ها معاف کرده‌اند. در واقع رئیس جمهوری وقت آمریکا که در سال۱۳۹۷ تحریم‌های ایران را بازگرداند، در یک حرکت سیاسی، چنین تصمیمی گرفت. دولت وقت ایران، این تصمیم را این طور توجیه کرد: این بندر به دلایل موقعیت استراتژیک، متصل به آب‌های آزاد و نفع‌رسانی بیشمار به کشور‌های آسیای میانه و به ویژه افغانستانِ محصور در خشکی مورد معافیت تحریم‌های آمریکا علیه ایران قرار گرفته است. از این گفتمان، به نظر می‌رسید که دولت پیشین بیشتر از این‌که برای توسعه اقتصادی چابهار تصمیمی داشته باشد، می‌خواهد دروازه‌ای برای توسعه افغانستان به عاملیت هند باز کند. به هر ترتیب دولت وقت توافق‌هایی را با هند و افغانستان صورت داد تا هندی‌ها به تعهدات خود در مورد سرمایه‌گذاری در چابهار عمل کنند، اما از آن زمان با بدعهدی مکرر «دهلی‌نو» مواجه شدیم؛ به‌طوری که به ادعای هندی‌ها در این مدت تنها ۲۰میلیون دلار در چابهار سرمایه‌گذاری شده است. به تازگی هندی‌ها فشار را بر دستگاه دیپلماسی ایران تشدید کرده‌اند تا تکلیف چابهار را برای آن‌ها روشن کند.

روزنامه جام جم