پولی که در قمار باختید را با استناد به این قانون پس بگیرید

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، نیازعبدی وکیل پایه یک دادگستری به سوالاتی درباره قمار و شرط بندی پاسخ داد.

قمار یک نوع بازی نامشروع و مخرب است که از نظر اسلام علاوه بر عدم مشروعیت از گناهان کبیره محسوب می‌شود. مواد ۷۰۵ تا ۷۱۱ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات به مبحث قمار پرداخته، اما باید توجه داشت به دلیل تفاوت و فرق‌هایی که بین قمار و شرط بندی وجود دارد نمی‌توان موارد مربوط به قمار را به شرط بندی تعمیم داد و بنابراین به نظر می‌رسد ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری بر موضوع قمار حاکم است.

با ظهور تکنولوری روش های قمار نیز دستخوش تغییر و تحولات زیادی شده است.  برای مثال مسابقات در قالب پیامک و یا پیش بینی مسابقات ورزشی شیوه‌هایی از قمار است، در روش اول هزینه‌های جوایز از طریق کسر اعتبار شارژ سایر شرکت کنندگان در این مسابقات تامین می‌شود. این کار وجاهت شرعی و قانونی ندارد و در نهایت نیز کسانی که سود هنگفتی از این راه کسب می‌کنند برگزار کنندگان و گردانندگان این گونه مسابقات هستند.

این وکیل دادگستری در ادامه گفت: روش دوم که  در حال گسترش است به این صورت است که افراد با پرداخت حق عضویت قادر به پیشبینی نتایج مسابقات می‌شوند و در صورت درست حدس زدن نتیجه در لیست قرعه کشی قرار خواهند گرفت. عمل گردانندگان این سایت‌ها نیز مصداق ماده ۷۰۸ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات و عنوان مجرمانه کار آن‌ها دایرکردن قمارخانه اینترنتی است.

باید بین قمار و شرط بندی قائل به تفکیک شد به این دلیل که در شرط بندی وقوع نتیجه مشروط به یک امر خارجی است و نیازی به مهارت ندارد در حالی که در جرم قمار مهارت و بازی کردن عنصر اصلی است.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در طرح اصلاح موادی از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی نسبت به اصلاح ماده ۷۰۵ اقدام کردند. در تبصره یک این ماده بیان شده که قماربازی عبارتست از هر نوع بازی‌ای که طبق قواعد خاصِ آن، بازنده یا بازندگان وجه، مال، منفعت خدمت یا امتیاز مالی را به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به برنده یا برندگان پرداخت می‌کنند. در تبصره ۲ همین ماده تعریفی از شرط بندی ارائه شده که بیان می‌کند شرط بندی عبارت است از هر نوع مشارکت ۲ یا چند شخص در پیش بینی وقوع امری که بازنده یا بازندگان آن ملزم به پرداخت وجه، مال، منفعت خدمت یا امتیاز مالی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به برنده یا برندگان باشند.

در ادامه تبصره تصریح شده است که شرط بندی بر روی نتیجه مسابقات بین اشخاص شرکت کننده در مسابقه مانند سوارکاری، تیراندازی و شمشیر بازی و مسابقه با تانک و هواپیما و ... مشمول مجازات این ماده نخواهد بود. به نظر می‌رسد طبق مصوبه جدید مجلس هر کس به شکلی مرتکب قماربازی یا شرط بندی شود و یا در بخت آزمایی شرکت نماید مشمول مجازات مندرج در این ماده خواهد بود.

در واقع تا پیش از این اصلاح، در قوانین از قمار تعریفی ارائه نشده بود اما در مواد مذکور که کلیات آن توسط نمایندگان محترم مجلس تصویب شده تعریف خاصی از حرم بیان شده است و علاوه بر جرم انگاری آن، مجازاتی نیز برای تبلیغ کنندگان و فعالان فضای مجازی و افراد مشهوری که اقدام به تبلیغ سایت‌های شرط بندی می‌کنند در نظر گرفته شده است.

نکته قابل توجه این است که در حقوق ما عقود احتمالی اصولا باطل هستند مگر استثنائاتی مانند بیمه که قانونگذار ان را پذیرفته است  از قمار نیز یک عقد احتمالی و بنابر این باطل است. ماده ۶۵۴ قانون مدنی قمار و گروبندی را باطل می‌داند و در تفسیر مضیق (بسته، تفسیری که قابل بسط و تعمیم دادن نیست) از مواد قانون مدنی در این خصوص نیز به این پی خواهیم برد که گروبندی فقط بین شرکت کنندگان صحیح است نه بین تماشاچیان. در ماده ۶۵۴ قانون مدنی آورده شده که دعاوی راجع به این موضوعات مسموع نیست یعنی پس از مطرح شدن در دادگاه ر می شوند، اما باید توجه داشت منظور قانونگذار این است که اگر شخصی مطالبه‌ای راجع به مال برده شده در قمار داشته باشد این دعوا رد می‌شود و علت آن باطل بودن  قمار است. اساسا منشا ایجاد تعهد (تعهدِ پرداخت مال به برنده) مشروع نبوده است، اما دعوای بازنده تحت عنوان استراد مال از باب ایفای ناروا( انجام تعهدی که وجه قانونی نداشته) شنیده خواهد شد.

در فضای حقیقی و مجازی تنها در صورتی امکان مطالبه و طرح دعوای استرداد وجه ناشی از قماروجود دارد که فرد اغفال شده یا کاری را از روی سهو و جهل به موضوع انجام داده باشد؛ بنابراین اگر شخص مالباخته در جرم شرط بندی سهیم بوده و با علم به موضوع و قصدِ شرط بندی این را عمل را انجام داده باشد خودش نیز مشمول قوانین فعلی خواهد بود.