آل بحران!

وقوع کودتای اخیر در اردن، این کشور را برای نخستین بار طی سال‌های اخیر به کانون توجهات بین‌المللی تبدیل کرده است. اردن میان کشورهای عضو اتحادیه عرب، از جمله کشورهای با ثبات محسوب می‌شود و مقامات این کشور نیز در برخی موارد سعی دارند از همان رویکرد محافظه‌کارانه و در مواردی واسطه‌گرایانه کشورهایی مانند عمان در حوزه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل پیروی کنند.

 

صورت مساله در اردن تا حدود زیادی روشن است. کودتایی در این کشور شده که ناموفق مانده است. حمزه بن حسین، ولیعهد سابق اردن، همراه تعدادی از دیگر اعضای خانواده سلطنتی و مقام‌های سابق این کشور به اتهام تلاش برای کودتا علیه ملک عبدا...، پادشاه اردن بازداشت شده‌اند. نکته حائز اهمیت این‌که در میان بازداشت شدگان، نام شریف حسن بن زیاد فرستاده ویژه سابق اردن در ریاض و یکی از نزدیک‌ترین سیاستمداران اردنی به دربار سعودی مشاهده می‌شود.

 

اگرچه مقامات اردنی فعلا در خصوص جزئیات کودتا و زمان آگاهی نسبت به این کودتا سکوت کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد پادشاه اردن و همراهانش از مدت‌ها قبل در جریان مناسبات خاص برخی افراد حکومت با رژیم‌سعودی و رژیم‌صهیونیستی قرار گرفته‌اند. بسیاری از تحلیلگران با تجمیع آنچه امروز در اردن می‌گذرد و رفتارهای سلبی و گارد بسته و غیرقابل انتظار مقامات اردنی در مقابل ریاض و تل‌آویو در ماه‌های گذشته ( از جمله ممانعت از عبور هواپیمای حامل نتانیاهو از آسمان اردن ) به این نتیجه رسیده‌اند که مستندات کودتا به مراتب زودتر از روزهای اخیر به دست سران حکومت اردن رسیده و دستگیری برادر ناتنی پادشاه اردن و برخی مقامات نظامی و سیاسی این کشور، یکی از آخرین حلقه‌های این ماجرا محسوب می‌شود.

 

در پشت پرده بحران بی‌سابقه‌ای که امروز در اردن شاهد آن هستیم، نام دو بازیگر بحران‌ساز در منطقه یعنی بن سلمان و نتانیاهو خودنمایی می‌کند. در این میان نام بن سلمان بیشتر قابل اعتناست، زیرا سران سعودی در بیشتر نابسامانی‌ها و بحران‌هایی که در جهان عرب رخ می‌دهد، نقش پررنگی ایفا می‌کنند. امروز عربستان سعودی در حالی به عنوان متهم اصلی و پشت پرده کودتای ناکام اخیر در اردن شناخته می‌شود که به صورت همزمان در کشورهای عراق، یمن، سوریه و حتی کشورهای شمال آفریقا مشغول تقویت گروه‌های تروریستی -تکفیری است. فراتر از آن، رژیم‌سعودی نقش به سزایی در ایجاد گره‌های کور سیاسی در بیروت، پایتخت لبنان داشته است. سعودی‌ها در طول دهه‌های گذشته و اخیر همواره معتقد بوده‌اند حفظ موجودیت آنها تابعی از تشدید بحران‌های جاری در منطقه است. بر همین اساس، پادشاهان سعودی همواره یکی از تولیدکنندگان بحران در کشورهای مختلف عربی در منطقه بوده‌اند. این روند در دوران حضور ملک سلمان و پسرش محمد بن‌سلمان تشدید شده است.

 

آشکارسازی ارتباطات نهان دستگاه‌های امنیتی و اجرایی عربستان با رژیم‌صهیونیستی نیز نقش به‌سزایی در تسریع این روند داشته است. بدون شک در آینده‌ای نزدیک، ابعاد گسترده و عمیق‌تری در خصوص نقش رژیم‌سعودی و رژیم‌صهیونیستی در ایجاد بحران اخیر در اردن افشا خواهد شد. دیگر زمان آن فرا رسیده است که افکار عمومی جهان عرب، بیش از پیش با ماهیت آل‌سعود یا همان آل‌بحران آشنا شوند.  

 

حنیف غفاری دبیر بین‌الملل / روزنامه جام جم