این گزارش در دست تایپ است!

ماجرا از چه قرار است؟

خب بدیهی بود وقتی سخنگوی دستگاه قضا پشت تریبون می‌آید خبرنگارها سوال‌هایی درباره پرونده‌های قضایی معطل می‌پرسند و می‌خواهند جزئیات بیشتری در اختیارشان قرار بگیرد. در این نشست نیز، هم سر خبرهای درون‌قوه‌ای مثل تدوین دستورالعمل رعایت کرامت افراد باز شد و هم از پرونده‌های جنجالی مفسدان متعدد اقتصادی که می‌دانید چندتایی‌شان با صنعت سینما در ارتباط بوده‌اند سخن به میان آمد. هیچ‌کدام اینها اما نکته قابل‌توجهی که به کار ما بیاید نداشت تا این‌که آقای سخنگو وقتی به پرونده بانک سرمایه و متهم معروفش یعنی هادی رضوی که او را به عنوان سرمایه‌گذار در برخی آثار هنری می‌شناسیم رسید، برق سه فازمان پرید وقتی که گفت حکم این متهم صادر شده اما در حال تایپ است. البته اگر بخواهیم عین جملاتش را بیاوریم، می‌شود این: «برای پرونده بانک سرمایه نیز ۱۹ جلسه دادگاه برگزار شده و حکم هادی رضوی صادر شده و در حال تایپ است». و نیز درباره حکم محسن پهلوان، متهم مرتبط با پدیده شاندیز نیز گفته: «حکم وی صادر شده اما هنوز در فرآیند تایپ هستیم». شاید باورتان نشود اما ما شوخی‌مان نگرفته؛ متن خبر همین است، منتشرشده در اغلب خبرگزاری‌ها. حکم منتشرشده اما فعلا در دست تایپ است! یا اگر به عبارت دقیق‌تر بخواهیم بگوییم در حال طی فرآیند تایپ است!

چند نکته و یک عکس

در این باره، چند نکته به ذهن ما می‌رسد و البته از کار خبرنگاری خودمان هم تصاویری می‌آید و جلوی چشممان رژه می‌رود که همه‌اش را اینجا کوتاه برایتان می‌گوییم. راستی تا یادمان نرفته این را بگوییم که ما روزی سه چهار هزار کلمه تایپ می‌کنیم چون اینجا در این صفحه نمی‌توانیم به جای این گزارش این جمله را تایپ کنیم: «گزارش این صفحه در حال تایپ است!»
کار رسانه، گفتن است نه نگفتن!
دیدیم که ملت در توییتر پیله کرده‌اند که چرا «در دست تایپ‌بودن» یک پرونده، تبدیل به خبر شده است و مگر این ارزش خبری دارد و اینها. گفته‌اند مگر جزئیات حکم صادرشده، اعلام شده است که خبرش را منتشر کرده‌اید؟ بله، وقتی سخنگوی یک قوه درباره ماجراهای دستگاه متبوعش سخن می‌گوید ارزش خبری دارد حتی اگر در واقع چیزی نگوید و بگوید حرف‌هایش در دست تایپ است. همین خودش خبر است دیگر. شما فکرش را بکنید ما با همین یک خط خبر در حال تایپ یک گزارش هزار کلمه‌ای هستیم، آن‌وقت خبرگزاری‌ها حق نداشته باشند در قالب خبری کوتاه به آن بپردازند و چند کلمه‌ای تایپ کنند؟ چرا می‌خواهید حق قرار گرفتن در طول «فرآیند تایپ» را از یک رسانه بگیرید؟! نگفتن، کار رسانه نیست. کار رسانه گفتن است؛ حتی اگر گفتنِ چیزهایی باشد که گفتن‌شان به تاخیر افتاده چون گفته‌ها در دست تایپ بوده است.
پروسه بغرنج حروفچینی در ادارات!
لابد شما هم کارتان به ادارات افتاده است. می‌دانید که تایپ‌کردن نامه‌ها خودش مقوله و داستان و ماجرایی است و این‌طور نیست که حروفچینی یک نامه صد تا 200 کلمه‌ای، به‌سادگی صورت بپذیرد و اغلب مقوله‌ای بغرنج است که ممکن است از صبح تا ظهر طول بکشد. خدای ناکرده درباره همه ادارات سخن نمی‌گوییم بلکه درباره قاطبه نظام بروکراسی در حال سخنگویی هستیم! خب بدیهی است که وقتی کاری در اداره‌ای مدت‌ها طول می‌کشد، از پروسه انجام آن به «فرآیند» تعبیر شود. بنابراین این‌که برای شما عجیب به نظر می‌رسد که حکم صادرشده برای فلان پرونده در حال طی «فرآیند تایپ» است، از این روست که شما احتمالا گذرتان چندان به ادارات و اینها نیفتاده است.
ما می‌دویم، شما تایپ کنید!
یاد عکسی معروف افتادم از برگزاری دادگاه‌‌های نظامی پس از جنگ جهانی اول. عکس، تعدادی از خبرنگارهای آن روزگار را نشان می‌داد که برای رسیدن به دستگاه تلگراف، به‌شدت در حال دویدن و پیشی‌گرفتن از هم هستند. متاسفانه با هر نوع جست‌وجویی آن را نیافتم تا بگذارم اینجا و شما هم ببینید. اما خب نمونه مشابه نزدیک‌تری هم داریم. نه برای رسیدن سریع به دستگاه تلگراف، اما خب نمی‌دانم هم برای رسیدن به چه! منظورم عکس‌هایی است که چندی پیش از خبرنگاران آمریکایی منتشر شد در حالی که آنها را در حال خارج ‌شدن از دادگاه یکی از مشاوران دونالد ترامپ نشان می‌داد. البته خارج ‌شدن که چه عرض کنم، اگر ندانید ماجرا چیست گمان می‌برید داخل دادگاه خبر انفجاری قریب‌الوقوع را داده‌اند و به همه گفته‌اند الفرار! آنها برای این‌که رسانه‌شان اولین جایی باشد که اعترافات آقای مشاور را مخابره می‌کند، در حال دوی سرعت بودند. این را گفتیم که کمی از خودمان تعریف کنیم. البته دست پیش را نگیرید و نگویید که خب این سرعت‌ به ‌خرج‌ دادن‌ در خبررسانی وظیفه ماست و نمی‌تواند مایه مباهاتمان باشد، ما هم نخواستیم این را بگوییم. فقط منظورمان این است که خب حالا که ما مثل دونده‌های دوی سرعت می‌دویم و هر روز مثل یک ماشین تایپ خودکار هزاران کلمه تایپ می‌کنیم و البته که وظیفه‌مان را انجام می‌دهیم، کاش مسؤولان هم کمی سرعت تایپشان را بالا ببرند در انجام امور. همین! و من‌ا... توفیق.

صابر محمدی

ادبیات و هنر