یک دنیا تفاوت در یک حرف!

QLED چیست؟
به زبان ساده، QLED تلویزیون‌های LED هستند (بدون O در ابتدا!) که از تکنولوژی نقطه کوانتومی برای بهبود کارکرد، نور بهتر و بازه رنگی وسیع‌تر بهره می‌گیرند. این مزایا به دلیل آن است که نقاط کوانتومی عملا مانند یک فیلتر روی نور پس‌زمینه LED عمل می‌کنند و باعث تابش نور خالص‌تری از صفحه نسبت به LED معمولی می‌شوند. بررسی دقیق‌تر نحوه عملکرد نقاط کوانتومی مطلب‌مان را کمی پیچیده و از حوصله مخاطب خارج می‌کند،‌ بنابراین از آن می‌گذریم. تا اینجا کمی روشن شد QLED چیست، اما برای این‌که مطلب واضح‌تر شود، بگذارید توضیح دهیم QLED چه نیست؟ نکته مهمی که باید بدانید آن است که QLED یک تکنولوژی صفحه ساطعی (Emissive) نیست. به این معنا که نقاط روی صفحه از خودشان نوری ساطع نمی‌کنند، بلکه روی یک صفحه بسیار نازک پخشند که مانند یک فیلتر رنگی عمل می‌کند. هنگامی که صفحه روشن می‌شود، یک پس‌زمینه LED نور را به صفحه حاوی نقاط می‌تاباند. این نور که از صفحه عبور می‌کند، به نوعی تصفیه می‌شود تا دمای رنگی (Color Temperature) آن به حد ایده‌آل برسد. ولی از آنجا که صفحات QLED ساطعی نیستند، پس‌زمینه LED همیشه روشن است و این به آن معناست که این‌گونه صفحات به سختی می‌توانند رنگ سیاه را به عمق صفحات OLED نمایش دهند.

OLED چیست؟
تکنولوژی OLED پیچیدگی کمتری نسبت به QLED دارد. OLED مخفف Organic Light-Emitting Diode است، یعنی «دیودهای ارگانیک ساطع نور». می‌توان گفت یک تلویزیون OLED حاوی میلیون‌ها OLED یا همان دیودهاست که پیکسل‌ها را تشکیل می‌دهند. هر کدام از این دیودها هنگامی که جریان دریافت کنند، روشن می‌شوند و نور می‌دهند، به همین دلیل به آنها ساطع نور گفته می‌شود.
با توجه به این ساختار، هنگامی که به یک پیکسل OLED جریان نرسد، خاموش خواهد بود و در نتیجه کاملا سیاه به نظر می‌رسد؛ مثل خود تلویزیون زمانی که خاموش باشد.
برخلاف QLEDها که پس‌زمینه‌های نوری‌شان همیشه روشن است و بخش‌های مشکی باید به‌صورت مصنوعی تولید شود.
تکنولوژی OLED نکته خاص دیگری ندارد، جز این‌که تلویزیون‌های آن می‌تواند حتی از QLEDها باریک‌تر تولید شود. دلیل آن هم بار دیگر به صفحه اضافه‌ای برمی‌گردد که QLED دارد. به همین دلیل است که ساخت OLED‌های انعطاف‌پذیر و خمیده بسیار آسان‌تر انجام می‌شود و شرکت‌هایی مثل ال‌جی می‌توانند ایده‌های خلاقانه‌ای برای طراحی آنها داشته باشند.

عمق مشکی
توانایی یک صفحه‌نمایش در تولید رنگ مشکی عمیق و تاریک از جمله مهم‌ترین عوامل کیفیت تصویر آن به شمار می‌رود. مشکی‌های عمیق‌تر باعث ایجاد کنتراست بالاتر و رنگ‌های غنی‌تر می‌شود و درنتیجه تصویر هم واقعی‌تر و چشم‌گیرتر خواهد بود.
وقتی صحبت از عمق مشکی (‌Black Level) می‌شود، صفحات OLED حاکم بلامنازع هستند! دلیل ضعف صفحات QLED در این زمینه وجود نور LED سفید در پس‌زمینه صفحه نقاط کوانتومی برای نوردهی بیشتر و بازه رنگی وسیع‌تر است. در این صفحات، قسمت‌های سیاه با کم‌نور کردن پیکسل‌ها به‌صورت نرم‌افزاری ایجاد می‌شود که گاهی به بروز پدیده‌ای به نام «نشت نور» (Light Bleed) یا عبور نور در بخش‌هایی که باید کاملا سیاه باشند، منجر می‌شود.
ممکن است بپرسید آیا این مسأله واقعا بارز است؟ پاسخ این است که کاملا! تصور کنید مشغول دیدن یک فیلم اکشن هستید و در شب تاریک، کاراکترها در حال دویدن در یک پارکینگ باشند، در این صحنه ممکن است هاله محوی از نور در قسمت‌هایی که باید کاملا تاریک باشند مشاهده کنید یا روشنایی محوی را در دو نوار سیاه بالا و پایین فیلم‌هایی که نسبت تصویرشان باریک‌تر از رزولوشن تلویزیون است، ببینید.
البته سامسونگ متوجه این نقطه ضعف مهم صفحات QLED است و زمان و هزینه زیادی برای بهبود سطوح سیاه تلویزیون‌های QLE‌ خود کرده است تا جایی که در مدل‌های جدیدتر، یک لایه ضدبازتابش به این تلویزیون‌ها افزوده که گفته می‌شود کمی شدت مسأله را کاهش داده است.
اما به هر روی، فعلا OLED از این نظر برتر است؛ وقتی پیکسلی جریان دریافت نکند، هیچ نوری تولید نمی‌کند و بنابراین یک پیکسل کاملا سیاه خواهید داشت.

شدت نور
دقیقا همان‌گونه که سامسونگ می‌گوید، تلویزیون‌های QLED در شدت نور (Brightness) قوی‌تر هستند. این به دلیل نکته نرم‌افزاری خاصی نیست، بلکه نقاط کوانتومی توانایی تولید رنگ‌های درخشان‌تری را بدون از دست دادن میزان اشباع (Saturation) دارند. این نقطه قوت به‌خصوص در مکان‌هایی که نور محیطی زیاد است، بسیار به کار می‌آید.
همچنین گفته می‌شود تلویزیون‌های QLED در زمینه ایجاد کنتراست HDR هم بهتر عمل می‌کنند. به دلیل این‌که تضادهای رنگی و قسمت‌هایی در تصویر که «برق‌می‌زند» و بازتابش دارد، در این تلویزیون‌ها بهتر ایجاد می‌شود.
البته حول این موضوع بحث وجود دارد و عده‌ای معتقدند صفحات OLED به دلیل سیاهی‌های کامل، بهتر می‌توانند تصاویر HDR را نمایش دهند.
حال این‌که کدام‌یک در این زمینه برنده است، تا حدودی به شرایط محیط برمی‌گردد. در یک اتاق تاریک، صفحه OLED با نور کمتری نسبت به QLED می‌تواند تضاد تصویری ایجاد کند، ولی در فضایی با نور محیطی بالا، نوردهی بیشتر QLED کمک‌کار آن در تولید تصاویر واضح و چشم‌گیر خواهد بود.
فضای رنگی
زمانی در زمینه فضای رنگ‌ها، OLED تمام رقبایش را از میدان به در می‌کرد، اما استفاده از نقاط کوانتومی در تلویزیون‌های QLED کفه این فناوری را هم سنگین کرده است. بنا به گفته سامسونگ، دقت رنگی (Color Accuracy)، نور رنگ‌ها و حجم رنگی (Color Volume) در این تلویزیون‌ها در سطح بالایی قرار دارد.
نمی‌توان انکار کرد که QLEDها رنگ‌های فوق‌العاده‌ای را به نمایش می‌گذارند، ولی این‌که رنگ‌ها در سطوح نوری بالا اشباع خوبی دارند چیزی است که باید دید واقعا چقدر مزیت حساب می‌شود، بنابراین در این بخش، بین دو تکنولوژی تساوی اعلام می‌کنیم!

زمان پاسخ و تأخیر عملکرد
زمان پاسخ (Response Time) زمانی است که برای هر دیود طول می‌کشد تا حالتش از «روشن» به «خاموش» تغییر کند. با زمان پاسخ سریع‌تر، میزان محوشدگی کمتر می‌شود و فیلم‌ها (به‌خصوص با فریم‌های با تغییر زیاد) واضح‌تر نمایش داده می‌شود. با توجه به آنچه تا این‌جا گفتیم، می‌دانید تلویزیون‌های OLED از میلیون‌ها دیود مستقل تشکیل شده‌اند که هر کدام می‌توانند به‌صورت مجزا فعال شوند. در تلویزیون‌های QLED اما دیودها در ارائه‌هایی چیده شده‌اند و به صورت مجموعه‌ای روشن می‌شوند. این چیدمان به‌طور کلی سبب می‌شود تغییر میان دو حالتشان کندتر انجام شود. در واقع، OLED در حال حاضر سریع‌ترین زمان پاسخ را میان تمام تکنولوژی‌های تلویزیون دارد که آن را برنده این مورد می‌سازد. البته، تلویزیون‌های QLED جدید سامسونگ همگی نرخ رفرش (Refresh Rate) متغیر دارند که کمی مسأله زمان پاسخ را بهبود می‌بخشد، با این حال نزدیک زمان پاسخی که OLED ارائه می‌کند هم نمی‌شود! پس اگر این نکته برایتان اهمیت دارد، بهتر است سراغ تلویزیون‌های OLED ال‌جی یا سونی بروید.

زاویه دید
در صفحات QLED، بهترین زاویه دید (Viewing Angle) کاملا در وسط است و وقتی به دو طرف یا بالا و پایین حرکت کنید، از کیفیت تصویر، چه از نظر رنگ و چه کنتراست، کاسته می‌شود. با وجود تفاوت میزان آن در مدل‌های مختلف، این افت کیفیت همیشه قابل مشاهده است؛ حتی با وجود تلاش‌های سامسونگ برای حذف آن در تلویزیون‌هایش. در مقابل، تصویر صفحات OLED را می‌توان در زاویه‌های بسیار باریک (تا ۸۷ درجه) هم بدون هیچ افتی در نور و رنگ به‌خوبی تماشا کرد.

اندازه
وقتی تکنولوژی OLED تازه به بازار آمده بود، این صفحات با محدودیت در اندازه (حداکثر ۵۵ اینچ) مواجه بودند، ولی در حال حاضر این حد بالاتر رفته و OLEDهای ۸۸ اینچی هم تولید می‌شوند. در مورد صفحات QLED اما محدودیت‌های بسیار کمی برای اندازه وجود دارد و حتی می‌توانند در ابعاد ۱۰۰ اینچ یا بالاتر هم تولید شوند. آخرین مدل‌هایی که سامسونگ برای مشتریان عادی به بازار عرضه کرده تا ۹۸ اینچ هم هستند، بنابراین در بحث اندازه، QLED بالاتر از OLED قرار می‌گیرد.

عمر مفید
شرکت ال‌جی در مورد تلویزیون‌های OLED خود اعلام کرده که با ۵ ساعت روشن بودن در روز، ۵۴ سال طول می‌کشد تا میزان نور آن ۵۰ درصد افت کند. ولی با توجه به آن‌که اولین تلویزیون‌های OLED از سال ۲۰۱۳ به بازار آمده‌اند، راهی برای راستی‌آزمایی این ادعا وجود ندارد. در سوی دیگر، تلویزیون‌های QLED از OLEDها هم جدیدتر هستند، بنابراین در این زمینه برنده‌ای نمی‌توان تعیین کرد.

مصرف برق
پنل‌های OLED برخلاف رقیبشان، بسیار باریک هستند و نیازی به نور پس‌زمینه ندارند. بر این اساس، علاوه بر سبک‌تر و باریک‌تر بودن نسبت به QLED، تلویزیون‌های OLED برق کمتری مصرف می‌کنند و کاراتر هستند.

قیمت
زمانی در این زمینه QLED به‌راحتی برنده می‌شد، ولی قیمت تلویزیون‌های OLED از آن زمان پایین‌تر آمده و اگر مدل‌های سطح بالا را در دو تکنولوژی در نظر بگیریم، تلویزیون‌های QLED تقریبا هم‌قیمت و حتی گران‌تر از OLED هستند. با این اوصاف، قیمت دیگر در این رقابت چندان موضوعیت ندارد و نتیجه مساوی است.

نتیجه‌گیری
همان‌طور که احتمالا با دنبال کردن زمینه‌های مطرح‌شده، متوجه شده‌اید، نمی‌توان به‌راحتی یک برنده قطعی در این رقابت تعیین کرد. در بحث شدت نور، فضای رنگی و اندازه، تلویزیون‌های QLED از OLEDها پیشی می‌گیرند و حتی در بخش‌هایی که این تکنولوژی دارای ضعف است، پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای برای بهبود آن انجام شده است.
اگر در حالت کلی بخواهیم کیفیت تصویر را در نظر بگیریم، باید بگوییم OLED برنده است، زیرا سطوح مشکی بهتری دارد، کنتراست قوی‌تر ارائه می‌کند و با زاویه دید زیاد آن، همه چیز به چشم عالی می‌آید، ولی برای بسیاری از مشتریان، رنگ‌های شفاف و درخشان QLED به خصوص در نور عادی، عاملی برای ترجیح آن به OLED است.
پس قضاوت را به عهده شما می‌گذاریم که ببینید بسته به کارکردی که از این دو نوع از تلویزیون‌ها انتظار دارید و محیطی که می‌خواهید از آنها استفاده کنید، کدام‌یک برایتان مناسب‌تر است.

محمود صادقی