در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
علامت سوالها اما درباره اصالت این شیرها و وضعیتشان کم نیست؛ سوالهایی که علاوهبر کارشناسان محیط زیست و حیات وحش، ذهن مردم عادی را هم به خودش مشغول کرده است و خیلیها از خودشان میپرسند که آیا این دو قلاده شیر واقعا ایرانی هستند؟!
جواب ایمان معماریان، دامپزشک باغوحش تهران به این سوال یک بله محکم است. او به ما میگوید: همه حیوانات تحت نظر اتحادیه باغوحشهای اروپا، شجرهنامه کامل دارند، آزمایشهای ژنتیکیشان مشخص است و این دو شیر کاملا خالص و زیرگونه شیر ایرانی ما هستند و اجدادشان برمیگردد به شیرهایی که یک زمانی در طبیعت کشور ما زندگی میکردند.
با اینکه از زمان ورود این شیر نر به ایران و با شنیدن خبر آمدن جفت مادهاش، خیلیها حرف از طرح احیای نسل شیر ایرانی به میان آوردند و گمانهزنیها بر این بود که قرار است شیر ایرانی دوباره احیا شود، اما دامپزشک باغوحش تهران میگوید این شیر ایرانی به کشور آمده تا توجه مردم کشورمان را بیشتر از قبل به حیات وحش کشورمان جلب کند! تا به مردم ایران نشان بدهند حیوانی که یک زمانی سمبل کشورشان بوده به خاطر بیتوجهی از دست رفته و اگر این بیتوجهی ادامه داشته باشد این سرنوشت در انتظار بقیه گونههای درمعرض خطر کشورمان هم هست.
معماریان با اشاره به این موضوع میگوید: ما برنامهای برای احیا و معرفی این شیرها به زیستگاه نداریم. فعلا اینها در کنار بقیه گونههای در معرض خطر انقراض تحت نظر نگهداری میشوند و شاید اگر روزی واقعا زیستگاه مناسبی برایشان وجود داشت به طبیعت برگردند، ولی درحال حاضر این امکان برایشان وجود ندارد.
دامپزشک باغوحش تهران میگوید: هماکنون در طبیعت ایران هیچ زیستگاه طبیعی ای که شیر بتواند در آن زندگی کند، وجود ندارد چراکه تمام زیستگاههای قدیمیای که شیر در آن زندگی میکرده، الان یا به کارخانه تبدیل شده یا معدن یا جاده از آن گذشته و از آنجا که شیر جزو حیوانهایی است که بیشترین تعارض را با انسان دارد، ما هیچ جایی را نداریم که در آنجا شیر ایرانی را به دامن طبیعت برگردانیم .
نتیجه این اتفاق یعنی نبود زیستگاه مناسب، زندگی شیرهای وارد شده به کشور در حصار باغوحش است؛ در جایگاهی که هزار متر فضای باز دارد و 300 متر فضای بسته. گرچه به گفته معماریان، این موضوع اصلا جای نگرانی ندارد. وی با اشاره به همین موضوع میگوید: استانداردهای نگهداری این حیوانات را متخصصان تشخیص میدهند و براساس نیازهای حیوان آزمایشهای خاصی انجام میشود و برهمین مبنا استانداردهای نگهداری تعیین میشود. درحال حاضر هم جایگاهی که برای این شیرها درنظر گرفته شده براساس استانداردهای بینالمللی است، ایرادهایش اصلاح شده و به همین دلیل پذیرفته شده که جایگاه نگهداری شیر ایرانی باشد.
چه چیزی در انتظار شیرهاست
در خاطره دوستداران محیط زیست و حیات وحش تهران، شرایط نگهداری شیرها در باغوحش همیشه با نگرانی همراه بوده؛ هنوز خیلیها یادشان نرفته که در زمستان 89، یعنی حدود 9 سال پیش چند قلاده شیر باغوحش تهران به دلیل ابتلا به بیماری مشمشه، معدوم شدند؛ حالا همین گروه نگرانند که نکند مشمشه در کمین این دو قلاده شیر ایرانی هم باشد؟! سوالی که دامپزشک باغوحش تهران در جوابش به ما میگوید: باغوحش تهران آن زمان با باغوحش الان بسیار متفاوت است؛ هم اهدافش تغییر کرده و هم شرایطش عوض شده. الان باغوحش تهران عضو اتحادیه باغوحشهای اروپاست و 80 درصد شرایط کل باغوحشهای استاندارد را دارد و در یکی دوسال آینده به استاندارد کامل میرسد و به همین دلیل برای این شیرها بهترین جایگاه ممکن درنظر گرفته شده است. آنها پنج روز در هفته غذا میخورند و درحال حاضر لاشه کامل گاو و مرغ برایشان در نظر گرفته شده یعنی همان گوشتی که مردم استفاده میکنند، البته در باغوحش قبلی در انگلیس از لاشه اسب استفاده میشد.
خراشهای روی صورت هیرمان فعلی و کامران قبلی، یکی دیگر از دغدغههای دوستداران محیط زیست است؛ مشکلی که معماریان میگوید فقط به خاطر دوری راه و طولانی بودن مدت زمان حضور این شیر نر در جعبه انتقالش به وجود آمده است.
به گفته او، این شیر سه روز در راه بوده، از بریستول به صورت زمینی به لندن رفته و سپس به آلمان رسیده و از آلمان با پرواز به ایران. درنتیجه صورتش در جعبهای که در آن قرار داشته به این طرف و آن طرف برخورد کرده و کمی ساییده شده اما الان این زخم خوب شده است.
به گفته معماریان تا جمعه به احتمال زیاد، ایلدا یعنی همسر هیرمان هم از راه میرسد؛ قرار گرفتن این دو شیر در کنار هم، احتمال باروری آنها را به ذهن خیلیها میآورد اما دامپزشک باغوحش تهران میگوید: باغوحش ارم تحت نظر برنامه EEP یا تکثیر گونههای در خطر انقراض در باغوحشها کار میکند و برای تکثیر هر گونه باید توصیهنامه تکثیر داشته باشد و این یعنی براساس توصیهنامه تکثیر گونههای در خطر انقراض بانک ژن، نیاز به جایگاه مناسب و معرفی مجدد در طبیعت باید صورت گیرد و اگر هر کدام از اینها را باغوحشها داشته باشند میتوانند توصیهنامه را داشته و تکثیر را انجام دهد؛ اما فعلا برنامهای مشخص برای این هدف وجود ندارد.
احیا، اولویت محیط زیست نیست
حفاظت از گونههای جانوری موجود در حیات وحش ایران اولویت اول سازمان حفاظت محیط زیست است. این را مجید خرازیان مقدم، مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان محیط زیست، به ما میگوید؛ وقتی از او درباره برنامههای این سازمان برای احیای شیر ایرانی میپرسیم. مقدم به ما میگوید: شیر نری که به ایران رسیده و شیرماده ای که قرار است به ایران بیاید توسط یک باغوحش به کشور وارد شده اند نه سازمان محیط زیست. باید تاکید کنم که اولویت اول سازمان محیط زیست هم، حفاظت از گونههای جانوریای است که در کشور وجود دارد، بهویژه گونههای در معرض خطر انقراض. مقدم با این حال به نمایندگی از سازمان متبوعش میگوید ممکن است در سالهای آینده این سازمان نیمنگاهی هم به بحث امکان سنجی و احیای مجدد گونههای منقرض شده مثل همین شیر ایرانی داشته باشد. اما این موضوع فقط در حد یک احتمال است. با این حال این مقام مسؤول هم، اصالت ژنتیکی این شیرها را تایید میکند و میگوید: این دو شیر سرتیفیکیشنهای لازم و بینالمللی را دارند و تا جایی که من میدانم در زمان قاجار حدود 120سال پیش تعدادی شیر به انگلیس هدیه داده شده و این شیرها میتوانند از همان نسل باشند.
شیری با نژاد مخلوط
با این حال محمدعلی یکتانیک، کارشناس حیات وحش نظری خلاف این دو نفر دارد؛ او جزو منتقدانی است که میگوید وارد کردن این دو شیر به کشور در شرایط فعلی محیط زیست و حیات وحش کشورمان، بیشتر حالت نمایش دارد؛ نمایشی که میخواهد ذهنها را از کمبودها و نقصهای موجود، از یوزپلنگ در حال انقراض و محیطبانهای بیامکانات و دست خالی، منحرف کند.
این اما همه ماجرا نیست و این کارشناس حیات وحش در ادامه اصالت این دو شیر را هم زیر سوال میبرد. او به ما میگوید: درباره اینکه این شیرها واقعا ایرانی باشند جای تردید است؛ اینکه نسلشان از زمان قاجار به صورت خالص ادامه پیدا کرده باشد بیشتر حالت گمانهزنی دارد و این احتمال هم هست که درصدی از ناخالصی در ژن شان باشد. یکتانیک در توضیح بیشتر میگوید: اساسا شیری که الان به اسم شیر ایرانی وارد کشور شده، شیر آسیایی است. شیر آسیایی برای اولین بار در ایران نامگذاری شده (این روال است که هر گونه جانوری برای اولین بار در هر جایی نامگذاری شود اسم آنجا را میگیرد) اما نکته اینجاست که الان حدود 700 قلاده از این شیر آسیایی در هند وجود دارد و به خاطر از بین رفتن زیستگاه در ایران دیگر وجود ندارد.
این کارشناس حیات وحش ادامه میدهد: ما اصلا نمیتوانیم از واژه احیا برای شیر ایرانی استفاده کنیم؛ ما بیش از 80 سال پیش به طور قطعی شیر ایران را از دست دادیم و هیچ زیستگاه مناسبی دیگر برای آن وجود ندارد؛ پس امکان احیا هم وجود ندارد.
مینا مولایی
جامعه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»:
گفتوگوی «جامجم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد