89 سالگی آقای بــازیگر

سال‌های پس از پیروزی انقلاب، بهترین بازی‌های کشاورز در آثار زنده‌یاد علی حاتمی رقم خورد، به خصوص در سریال هزار دستان و فیلم مادر که اوج هنر کشاورز به نمایش گذاشته شد.
کفش‌های میرزا نوروز از جمله فیلم‌های ماندگار با بازی محمدعلی کشاورز و علی نصیریان، به کارگردانی محمد متوسلانی است که سال‌ها پیش ساخته شد، اما هنوز که هنوز است در خاطره جمعی بسیاری از ما حضور دارد. قصه همان میرزا نوروز عطاری که حاضر نیست کفش‌های کهنه و پر از وصله خود را دور بیندازد و کفش‌هایی نو بخرد و همین امر باعث می‌شود مردم شهر او را دست بیندازند و باقی ماجراها. در آن زمان سینمای ایران مانند امروز در جهان شناخته شده نبود و فیلم‌های ایرانی مخاطب چندانی نداشت، اما جالب است بدانید کفش‌های میرزا نوروز هواداران جهانی و جشنواره‌ای هم داشته، با این توضیح که این فیلم در جشنواره تاشکند تجلیل شد و همچنین در افتتاحیه جشنواره فیلم استانبول هم به نمایش درآمد.
کشاورز چند سالی است به علت بیماری حوصله چندانی برای مصاحبه مفصل ندارد و به همین دلیل ما سراغ محمد متوسلانی، کارگردان فیلم کفش‌های میرزا نوروز رفتیم و او برایمان از روزهای دور همکاری و دوستی با کشاورز گفت.
انسانی بی‌غرور
محمد متوسلانی، کارگردان و هنرپیشه پیشکسوت سینمای ایران از محمدعلی کشاورز به عنوان دوست قدیمی‌اش یاد می‌کند. او به جام‌جم می‌گوید: من با آقای کشاورز در دو فیلم جست‌وجوگر و کفش‌های میرزا نوروز همکاری داشتم. رابطه‌مان کارگردان و بازیگری نبود، دوست بودیم و هستیم. ایشان جزو بازیگران قدرتمند و حرفه‌ای و مسلط سینمای ایران هستند که به معنای واقعی کلمه «افتاده» است. من هیچ‌وقت هیچ غرور کاذبی در ایشان ندیدم و همیشه به قول معروف مردم را از خودش می‌دانست.
کارگردان سریال‌های گاهی به پشت سر نگاه کن و در جست‌وجوی آرامش درباره پروسه انتخاب بازیگر توضیح می‌دهد: همیشه وقتی قرار بود نقشی را به بازیگری محول کنم در درجه اول به این فکر می‌کردم آن بازیگر چقدر به نقش موردنظرم از نظر فیزیکی، رفتاری و فکری نزدیک است و دیگر آن‌که آیا آن بازیگر توانایی ایفای تمام جزئیات نقش را دارد یا نه! بارها پیش آمده هنرپیشه‌ای مشهور و معتبر را برای ایفای نقشی در نظر گرفته‌ام، اما بعدا دیده‌ام یک هنرپیشه معمولی برای آن نقش مناسب‌تر است. کلا در انتخاب بازیگر توجه چندانی به شهرت و اعتبار ندارم.
متوسلانی درباره چگونگی آغاز فیلم سینمایی کفش‌های میرزا نوروز می‌گوید: طرح اولیه کار را آقای هوشنگ نوراللهی تهیه‌کننده در اختیار من قرار دادند که آن را خانم سوسن تسلیمی بر مبنای یک قصه کهن به نام کفش‌های ابوالقاسم تنبوری نوشته بودند. سال ۶۲ همه‌چیز را نهایی کردیم، پیش تولید طولانی باعث شد تقریبا اصل کار را سال ۶۳ آغاز کنیم و در‌نهایت سال ۶۴ هم فیلم به نمایش درآمد. در آن زمان بازخوردی که این فیلم بین مردم داشت خوب بود و بعدا در تلویزیون هم رکورددار نمایش را داشت و جالب است هنوز هم مردم از تماشای آن لذت می‌برند.
او ادامه می‌دهد: خاطرم هست زمان فیلمبرداری فیلم جست‌وجوگر، کشاورز کمردرد داشت، اما درد هیچ تاثیری در کارش نداشت.
او درد را تحمل می‌کرد، اما به نحو احسن کارش را انجام می‌داد. الان هم چند سالی است به علت بیماری کم کار شده است ولی من گاهی تلفن می‌زنم و از ایشان باخبرم. دوست داشتم زود به زود به ایشان سر بزنم و کنارشان باشم، اما حالشان دائم در نوسان است و گاهی خوب هستند، گاهی نه. به هر‌حال فرصت‌ها محدود است و تنهایی هم که خب، برای هر کسی و البته برای ایشان آزار‌دهنده است. امروز که روز تولدشان است برایشان آرزوی سلامت دارم، به قدری که بتوانند دوباره کار کنند و می‌دانم کار برای ایشان نوعی حیات دوباره است.
متوسلانی در پایان درباره شرایط کاری خودش می‌گوید: الان سریالی را به کارگردانی آقای لبافی برای شبکه یک تمام کردم. این سریال متشکل از قصه‌های جداگانه‌ای است که در جزایر جنوب می‌گذرد که من در مفصل‌ترین قسمت این سریال بازی کردم.

ساناز قنبری

سینما