غیر قابل قبول!

پس ازاتمام پاسخ‌های حسن روحانی، هر پنج سؤال در صحن علنی مجلس به رأی گذاشته شد که در پایان نمایندگان به غیر از سؤال درباره ادامه تحریم‌های بانکی، از پاسخ‌های روحانی به چهار سؤال دیگر قانع نشدند و این سوال‌ها به قوه قضاییه ارجاع داده شد.

روحانی درباره قاچاق کالا و ارز اظهار کرد در عرض چهار سال اخیر قاچاق از ۲۵ میلیارد دلار به ۱۲ میلیارد دلار کاهش یافته است. درباره ادامه تحریم‌های بانکی هم رئیس دولت دوازدهم گفت: باوجود همه گشایش‌های برجامی، کارشکنی‌هایی که در برجام به وجود آمد بویژه از سوی آمریکا مانع رفع کامل تحریم‌های مالی علیه ایران شد.

وی درباره مساله بیکاری هم تصریح کرد: در دولت‌های یازدهم و دوازدهم دو میلیون و ۷۰۰ هزار شغل ایجاد شده است. روحانی رکود اقتصادی هم را رد کرد و از رشد بالای اقتصادی خبر داد و التهابات ارزی را هم نتیجه ناآرامی‌های سیاسی دانست و تصمیمات ارزی دولت در فروردین را تصمیم مورد اجماع اقتصاددانان اعلام کرد. درباره توضیحات روحانی با اقتصاددانان گفت‌وگو کرده‌ایم.

آدرس غلط

دکتر آلبرت بغزیان اقتصاددان درباره جلسه دیروز گفت: رئیس‌جمهور دیروز در مجلس به موضوعاتی اشاره کردند که نشان داد هنوز به مشکلات اقتصادی واقف نیستند. گرانی‌های بی‌سابقه‌ای که در بازارهای مختلف رخ‌داده، کاهش ارزش پول ملی و مشکلات تأمین ارز از جمله مسائلی است که انتظار می‌رفت به صورت ویژه رئیس قوه مجریه به آن بپردازد اما با دفاع از تیم اقتصادی دولت موضوع به سمتی پیش رفت که گویی هیچ اشتباهی رخ نداده است.

وی افزود: از سوی دیگر باید توجه داشت عامل اصلی گرانی در بازارهای مختلف مربوط به نقدینگی موجود در جامعه است که اصلا به آن پرداخته نشد. عامل اصلی گرانی کالاها ناشی از افزایش نرخ ارز است که آن هم به واسطه نقدینگی زیاد سرگردان در جامعه. در این شرایط نباید آدرس غلط به مردم بدهیم که دلیل گرانی چیز دیگری بوده است.

این عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران افزود: سال گذشته اقتصاددان‌های نزدیک به رئیس‌جمهور، رئیس‌کل بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی پیشنهاد دادند نرخ سود بانکی کاهش یابد و رئیس‌جمهور هم با مداخله‌ای که در اقتصاد دارد با این موضوع موافقت کرد. این در حالی است که رئیس‌جمهور نباید به صورت مستقیم در مسائل اقتصادی ورود کند بلکه باید از افراد اقتصاددان دلسوز مردم بهره ببرد تا بتواند کارنامه قابل قبولی برای خود داشته باشد.

بغزیان اضافه کرد: متاسفانه رئیس‌کل بانک مرکزی به جای این‌که یک فرد اقتصاددان باشد یک حسابدار بود و اقتصاددان‌های نزدیک به دولت هم به اقتصاد آزاد اعتقاد دارند که این موضوع با شرایط فعلی مردم سازگاری ندارد. به نظر می‌رسید آقای روحانی باید گزارش جامع‌تر و دقیق‌تری را ارائه می‌کردند تا این‌که از اقدامات نادرست حمایت کنند. اگر از یک بچه‌دبستانی سؤال شود نرخ سود بانکی کاهش پیدا کند چه تغییری در اقتصاد رخ خواهد داد بدون شک افزایش قیمت‌ها را پاسخ خواهد داد اما همین اقدامات به ظاهر ابتدایی در دولت دوازدهم به کار گرفته شد.

وی گفت: در بخشی از گزارش آقای رئیس‌جمهور اشتغال خالص مطرح شد و این در حالی است که وضعیت تولید بسیار نامطلوب است و هر روز بنگاه‌های اقتصادی یا تعطیل می‌شوند یا کاهش ظرفیت می‌دهند.

نقدینگی را نگفتند

محمد بحرینیان که از جمله اقتصاددان‌هایی است که اخیرا به روحانی نامه نوشته‌اند، در این باره گفت:‌ صحبت‌های آقای روحانی رئیس‌جمهور در مجلس با ابهاماتی همراه بود که به نظر می‌رسد تغییر مسیر دادن موضوعات از اصلی به فرعی بود. رئیس‌جمهور مطرح کرد که اقتصاددان‌ها به این اجماع رسیدند که در تاریخ 20 فروردین‌ماه ارز به صورت تک‌نرخی اعلام شود و این درست بیان شد اما باید اشاره می‌کردند که اقتصاددان‌های نزدیک به رئیس‌جمهور این تصمیم را گرفته بودند و نه شخصیت‌های دانشگاهی دیگر.

وی افزود: همچنین دلایل افزایش نقدینگی را شلوغی‌ها و اعتراضات و اغتشاشات دی‌ماه مطرح کردند که البته بی‌تأثیر هم نبود اما اگر به صورت ریشه‌ای بخواهیم به این موضوع بپردازیم باید تاکید کرد تا وقتی نقدینگی سرگردان و بدون هدف در جامعه نباشد هیچ تلنگر کوچکی نمی‌تواند تاثیرات بزرگ در اقتصاد بگذارد.

بحرینیان اضافه کرد:‌ سیاست‌های اشتباه ارزی و نقدینگی زیادی که در جامعه وجود دارد عواملی هستند که باعث افزایش قیمت کالاها در بازارهای مختلف شده است و مردم برای این‌که بتوانند از پس‌انداز پولی خود بهره بیشتری ببرند به بازارهایی وارد می‌شوند که قیمت آن کالاها رو به افزایش است.

اشتباهات را بپذیرنددکتر مسعود دانشمند عضو اتاق بازرگانی و استاد دانشگاه هم گفت:‌ آقای روحانی رئیس‌جمهور دیروز در مجلس عنوان کرد گرانی نرخ ارز مربوط به اعتراضات و اغتشاشات دی‌ماه است اما بهتر بود نگاهی به اغتشاشات گسترده سال 88 انداخته می‌شد و نرخ ارز در آن زمان مورد بررسی قرار می‌گرفت. در سال 88 با وجود این‌که اغتشاشات خیابانی چندین ماه به طول انجامید نرخ ارز تغییر چندانی نداشت و چندین سال بعد با اعمال تحریم‌های ظالمانه غرب علیه ایران نرخ ارز با تغییر همراه شد و ارتباطی با آن موضوع نداشت.

وی با ریشه‌یابی مشکلات اقتصادی کشور و تمایز آن با سخنان رئیس‌جمهور افزود: باید توجه داشت که مشکل اصلی گرانی کالاها مربوط به نقدینگی سرگردان در جامعه است که آن هم ناشی از تصمیمات اشتباه است. در دولت یازدهم مسئولان اقتصادی با حبس نقدینگی بازار را کنترل کردند و مانع سرعت گردش پول شدند اما اشتباهی که رخ داد این بود که به سمت تولید هدایت نشد. اگر بانک‌ها پول‌هایی را که در قالب سپرده از مردم دریافت کرده بودند به بخش تولید تزریق می‌کردند و سود سپرده‌ها از سود تولید پرداخت می‌شد در آن صورت هم چرخ اقتصاد به چرخش درمی‌آمد و هم بخشی از مشکل اشتغال حل می‌شد. اما سیاست‌های اشتباه باعث شد تا نرخ سود بانکی کاهش یافت و همه نقدینگی که در بانک‌ها قرار داشت به سمت بازارهای مختلف سرازیر شد و نتیجه آن افزایش سطح عمومی قیمت‌ها بود.

برنامه ارائه شود

دکتر ســــــــاســـــــان شاه‌ویســــــــــــــــــــی اقتصاددان به جام‌جم گفت:‌ زمانی که برجام به نتیجه رسید دولت همه توان و ظرفیت‌های خود را معطوف به بخش خارجی کرد در حالی که می‌توانستیم با ادامه روند گذشته و توجه به ظرفیت‌های داخلی اقتصاد را به سمت درون‌زایی و برون‌نگری ببریم اما دقیقا عکس این موضوع عمل کردیم.

وی با تاکید بر نقش سیاست‌های نادرست پولی و بانکی در ایجاد التهابات اقتصادی اخیر افزود: وقتی صحبت از گرانی و عدم کنترل در بازار به میان می‌آید قطعا پایه اصلی آن مربوط به سیاست‌های نادرست است. چه در بخش تصمیم‌گیری و چه در بخش اجرا. زمانی که نرخ سود بانکی کاهش یافت نقدینگی موجود در جامعه افزایش پیدا کرد. از سوی دیگر آمارهای بیکاری با آمارهای اشتغالی که رئیس‌جمهور دیروز اشاره کرد تفاوت‌هایی داشت که به نظر می‌رسد گزارش‌های اشتباه به شخص رئیس‌جمهور دادند. در شرایط فعلی بهتر بود رئیس‌جمهور با قبول اشتباهات گذشته برنامه‌های جدیدی برای کنترل اقتصاد ارائه می‌دادند تا این‌که بخواهند از سیاست‌های اشتباه اقتصادی دفاع کنند.

این همه شغل کجاست؟

جمشید پژویان اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه علامه در گفت‌وگو با «نود اقتصادی» در واکنش به آمارهایی که حسن روحانی در جلسه مجلس بیان کرد، گفت: صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور باید در بطن اقتصاد ظاهر شود. با انتشار و خواندن چند عدد نمی‌توان اعلام کرد وضعیت اقتصاد سامان دارد. اگر کســــــــــــــــــی اظهار می‌کند اوضاع خوب است، باید انعکاسش را در اقتصاد ایران مشاهده کرد. لذا هر تغیر مثبتی در اقتصاد ایجاد شود باید انعکاس تغییر را دید.

وی درباره آمار ایجاد بیش از دو میلیون و 700 هزار شغل در پنج سال اخیر اضافه کرد: مثلا اگر 20 هزار شغل در کشور ایجاد شده باشد، حتما با سرمایه‌گذاری و تولیدات همراه بوده، اما متاسفانه هیچ رونقی در اقتصاد نمی‌بینیم. این‌که آقای رئیس‌جمهور گفته است در 5-4 سال اخیر دو میلیون و 700 شغل خالص در کشور ایجاد شده است، به نظرم خیلی عجیب است، چون آن رونقی که با دو میلیون و 700 هزار شغل ایجاد می‌شود در جامعه مشاهده نمی‌شود.

این اقتصاددان با جمع‌بندی نظراتش درباره جلسه دیروز گفت: اظهارات آماری آقای روحانی یک مقدار تکراری است.

چطور ممکن است دولت آقای روحانی اینقدر شغل ایجاد کرده باشد، اما برای مردم ملموس نباشد؟!

آمارهایی که با واقعیات زندگی مردم همخوانی ندارد

دکتر خسرو پیرایی اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه شیراز نیز درباره سخنان رئیس‌جمهور مبنی بر اجماع کارشناسی روی بسته ارزی دولت در فروردین‌ماه به جام‌جم گفت: در هر جای دنیا اگر دو اقتصاددان کنار هم بنشینند سه تئوری از دل مباحث آنها بیرون می‌آید آن وقت چطور ممکن است چنین بسته‌ای آن هم با این حجم از ایرادات و نواقص مورد اجماع کارشناسی بوده باشد. تنها احتمال این است که این بسته مورد اجماع و تایید کارشناسان اقتصادی حاضر در دولت بوده باشد.

این اقتصاددان در واکنش به صحبت‌های رئیس‌جمهور در مجلس که درباره التهابات ارزی هیچ سهمی برای نقدینگی قائل نشده و این التهابات را ناشی از اغتشاشات دی‌ماه دانسته بود تصریح کرد: اگر التهابات ارزی ارتباطی با حجم نقدینگی ندارد ،پس این حجم از نقدینگی کجا رفته است؟ وی افزود: نمی‌خواهم از میزان یا سهم نقدینگی در التهابات ارزی حرفی بزنم اما قطعا وضعیت نقدینگی کشور در التهابات ارزی بی‌تأثیر نبوده است.

وی درباره این آمار که اشتغال خالص در دولت یازدهم و دوازدهم دو میلیون و هفتصد هزار نفر بوده در حالی که این رقم در دولت نهم و دهم ده هزار شغل بوده است به جام‌جم گفت: اولا این حرف‌ها هیچ مبنای علمی ندارد و ابتدا باید تعریف علمی و مشخصی از واژگانی چون اشتغال خالص یا خالص اشتغال صورت بگیرد. ضمن این‌که ارائه این آمارها هیچ همخوانی با واقعیت‌های موجود جامعه ندارد. باید بدانیم وقتی می‌خواهیم مساله‌ای را در جامعه مطرح کنیم در وهله اول باید یک پذیرش نسبی نسبت به آن در جامعه وجود داشته باشد که قطعا این موضوع در زمینه آمارهای ارائه‌شده رئیس‌جمهور در زمینه اشتغال صادق نیست.

کدام اجماع؟

پرویز دلداده جاوید، اقتصاددان درباره سخنان رئیس‌جمهور مبنی بر این‌که بسته ارزی فروردین‌ماه دولت مورد اجماع کارشناسان بوده است به خبرنگار ما گفت: بله این بسته مورد اجماع کارشناسان بوده است اما سؤال این است منظور آقای رئیس‌جمهور کدام کارشناسان است؟ آیا در تدوین این بسته‌های ارزی نظر فعالان بخش خصوصی یا اقتصاددانان خارج از دولت نیز گرفته شده است؟ به نظرم این طور نبوده و صرفا اقتصاددانان بدنه دولت در تدوین این بسته‌ها نقش داشتند. لذا این بسته‌ها و مجموعه تصمیمات دولت اتفاقا کارشناسی نبوده است که مشکلات بعدی را نیز ایجاد کرد.

عضو انجمن اقتصاددانان ایران در واکنش به صحبت‌های رئیس‌جمهور در مجلس که درباره التهابات ارزی هیچ سهمی برای نقدینگی قائل نشده و این التهابات را ناشی از اغتشاشات دی‌ماه دانسته بودند، افزود: این موضوع نیز صحیح نبوده و کاملا غیرمنطقی و غیراقتصادی است، قیمت دلار بین 6000 تا 7000 تومان دلایل اقتصادی و ارزی دارد اما نرخی بیش از این مقدار ناشی از حجم عظیم نقدینگی و تبعات آن بر اقتصاد کشور است. وی درباره این‌که وضعیت اشتغال‌زایی عالی بوده و اشتغال خالص در دولت یازدهم و دوازدهم دو میلیون و 700 هزار نفر بوده در حالی که این رقم در دولت نهم و دهم، ده هزار شغل بوده است به جام‌جم گفت: مجموع اشتغال خالص ایجاد شده از سال 92 تا به امروز 200 هزار شغل بوده است. لذا نه آمارهای آقای رئیس‌جمهور و نه حتی آمارهای نمایندگان درست نیست. ما در انجمن اقتصاددانان ایران یک کار علمی میدانی کردیم که به نرخ 200 هزار شغل رسیدیم.