درد دل کردن با قلب

شاید یکی از مهم‌ترین سوالاتی که در رابطه با سلامت قلب، ذهن را درگیر می‌کند، مساله دردهای قلبی باشد.

دکتر محمد صادقیان، متخصص قلب و عروق، فلوشیپ اینترونشنال کاردیولوژی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، نکاتی را در این رابطه می‌گوید.

تشخیص آسان نیست

این‌که یک فرد عادی بتواند دردهای قلبی را بفهمد و آن را از سایر دردهای قفسه سینه تشخیص دهد، چندان امکان‌پذیر نیست، ضمن این‌که هر دردی که در قفسه سینه ایجاد می‌شود، لزوما درد قلبی به حساب نمی‌آید. اما با این حال، درد قفسه سینه در افرادی که سابقه مشکلات قلبی یا شاخص‌های خطر را دارند، باید حتما مورد توجه و بررسی قرار بگیرد. برای مثال، آن دسته از افرادی که سابقه درد قلبی را داشته‌ و قبلا سکته را تجربه کرده‌اند، باید سریعا به بیمارستان مراجعه کنند چون احتمال این‌که درد قفسه سینه آنها به قلب مربوط باشد، زیاد است. علاوه بر این، افرادی که مشکلات قلبی در بستگان درجه اول آنها وجود دارد (آقایان زیر 50‌سال و خانم‌ها زیر 60‌سال)، دچار دیابت، فشار خون بالا، چربی خون و سابقه مصرف دخانیات هستند نیز باید دردهای قفسه سینه را جدی بگیرند و به پزشک مراجعه کنند.

یک درد نامشخص!

تشخیص دقیق درد قلبی، برای افراد عادی راحت نیست، اما با این حال می‌توان برخی از مشخصات این نوع درد را بیان کرد. درد قلبی، یک درد مبهم در قفسه سینه است و فرد نمی‌تواند محل دقیق بروز آن را نشان دهد چون این نوع درد اغلب حالت منتشر داشته و در قسمت خاصی از قفسه سینه احساس نمی‌شود. فرد معمولا با یک مشت بسته، درد خود را در قفسه سینه نشان می‌دهد. درد قلبی ممکن است به قسمت‌های دیگری چون شانه، دست، گردن، فک و قسمت تحتانی صورت، انتشار پیدا کند. احتمال این‌که درد قلبی در اطراف ناف انتشار پیدا کند، کم است. گاهی تظاهر دردهای قلبی بیشتر با انتشار به نواحی ذکر شده، نمود پیدا کرده و درد در این نواحی بیشتر از درد قفسه سینه جلب توجه می‌کند.

زمان اهمیت دارد

دردهایی که ادامه‌دار است و معمولا بیش از پنج تا ده دقیقه طول می‌کشد، می‌تواند درد قلبی باشد. این نوع درد، معمولا در حالت استراحت مطلق و خواب هم از بین نمی‌رود. دردهای چند ثانیه‌ای یا چند روزه که به صورت ثابت و بدون تغییر است، معمولا قلبی نیست. آن دسته از افرادی که دچار آنژین صدری ناپایدار هستند، یعنی درد شدیدی متفاوت با قبل را تجربه کرده‌اند یا این‌که بدون فعالیت قابل توجه علائم شروع شده و دچار درد در قفسه سینه شده‌اند، باید به صورت اورژانسی به بیمارستان مراجعه کنند.

درد از نوع گوارشی

اگر فردی مشکل گوارشی خاصی ندارد و پزشک هم مشکل گوارشی او را تائید نکرده، نباید با تصور درد گوارشی و نداشتن درد قلبی، خوددرمانی انجام دهد چون در برخی موارد ممکن است درد قلبی مطرح باشد و تنها پزشک باتجربه بعد از انجام بررسی‌های لازم می‌تواند این مساله را تشخیص دهد. درد قلب در خانم‌ها، مبتلایان به دیابت و افراد مسن، ممکن است علائم معمول را نداشته و شباهت زیادی به درد گوارشی یا سایر دردهای غیرقلبی داشته باشد.

درد مهم است

شاید خیلی از افراد تصور کنند که درد در قفسه سینه، تنها نشان‌دهنده سکته قلبی است در حالی‌که این باور درست نیست و درد قفسه سینه تنها به دلیل سکته ایجاد نمی‌شود و گاهی می‌تواند ناشی از علل اورژانسی و خطرناک دیگری از قبیل پارگی شریان آئورت، وارد شدن لخته به ریه (آمبولی ریوی)، وارد شدن هوا به داخل بافت ریه و... باشد.

بنابراین درد قفسه سینه را نباید نادیده گرفت و تا انجام بررسی‌های کامل پزشکی نسبت به آن بی‌تفاوت بود.

اگر سکته باشد

این‌که درد قفسه سینه ناشی از قلب است یا دلیل بروز آن سکته محسوب می‌شود، مساله بسیار پیچیده‌ای است.

حتی گاهی امکان دارد در افراد مسن، خانم‌ها و افراد دیابتی با بروز برخی از علائم مانند درد سردل، تعریق سرد، احساس بی‌حالی، ضعف شدید و کاهش هشیاری تظاهر کند و درد قفسه سینه وجود نداشته باشد. این افراد باید سریعا به پزشک یا مراکز اورژانس مراجعه کنند چون ممکن است به سکته قلبی دچار شده یا در آستانه آن باشند.

منتظر اورژانس بمانید

چنانچه احتمال سکته قلبی وجود داشته باشد، باید سریعا با اورژانس تماس گرفت تا فرد در کمترین زمان ممکن مورد بررسی قرار گرفته و در صورت نیاز به بیمارستان منتقل شود. در صورت نبود دسترسی به آمبولانس، انتقال سریع بیمار به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مهم‌ترین اقدام لازم محسوب می‌شود. بهترین کار در زمان سکته قلبی، دخالت نکردن افراد عادی است بویژه در شرایطی که آموزش‌های لازم را هم ندیده باشند چون هر‌گونه دخالت می‌تواند وضعیت بیمار را بدتر کند. اگر شرایط به‌گونه‌ای باشد که تا آمدن اورژانس زمان زیادی بگذرد در این شرایط می‌توان برخی اقدامات را انجام داد. برای مثال، فرد باید به حالت دراز کشیده قرار بگیرد و اطراف او کاملا خلوت باشد تا دچار استرس نشود. دادن سه آسپیرین بچه به فرد، می‌تواند در زمان سکته قلبی تا حدودی موثر باشد، ولی بیمار باید حتما به بیمارستان منتقل شود. اگر فردی سابقه بیماری قلبی و استفاده از قرص زیرزبانی را داشته باشد، بهتر است این قرص در شرایطی به فرد داده شود که از وضعیت فشار خون بیمار اطلاع داشته باشیم؛ چون در صورت وجود افت فشار با مصرف این داروها، علائم بیمار تشدید خواهد شد. انجام بعضی اقدامات از قبیل این‌که از فرد بخواهیم سرفه کند یا با مشت روی قفسه سینه او بکوبیم، پایه علمی ندارد و گاهی این اقدامات می‌تواند شرایط بیمار را بدتر کند.

چند توصیه مهم

یک توصیه علمی برای افراد با سن بالای 30 سال وجود دارد که باید چربی و قند خونشان بررسی شود و فشار خونشان نیز به صورت سالانه مورد ارزیابی قرار بگیرد. چنانچه فردی ریسک فاکتورها را داشته باشد، باید قبل از بروز عارضه قلبی، بررسی شود و تحت درمان قرار بگیرد. کنترل ریسک فاکتورها، فشار خون، چربی و قند خون، بسیار ضروری است، ولی این‌که بگوییم همه افراد تست ورزش یا اکوی قلبی انجام بدهند، مبنای علمی ندارد. افراد باید حداقل پنج روز از هفته را به مدت 30 دقیقه، به پیاده‌روی تند اختصاص بدهند تا دچار مشکلات قلبی و عروقی نشوند. کنترل وزن، مصرف دارو در صورت ابتلا به فشار خون بالا، کنترل دیابت و داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، در پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی موثر است.

مصرف نکردن غذاهای سرخ کردنی، پر‌چرب، فست‌فودها و غذاهای پر‌نمک یا دارای قندهای ساده (شیرینی  و بیسکویت و ...)، می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی، موثر باشد.

بهاره جلالوند