آتش در معده

بدن خانم‌ها در دوران بارداری، دچار تغییر و تحول زیادی خواهد شد که همین تغییرات می‌تواند برخی از خانم‌ها را نگران کند. بازگشت اسید از معده به مری، ویار، یبوست و ... مشکلات گوارشی‌ای هستند که بسیاری از خانم‌های باردار آن را تجربه می‌کنند که ممکن است برایشان بسیار ناخوشایند باشد. «دکتر محمدجعفر فره‌وش»، فوق‌تخصص گوارش و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، به مساله رفلاکس (بازگشت اسید از معده به مری) در بارداری می‌پردازد.

اسید در بارداری!

بازگشت اسید از معده به مری (رفلاکس)، یکی از مشکلات گوارشی است که برخی از خانم‌های باردار، دچار آن می‌شوند. هنگام رفلاکس، اسید و ترشحات معده به سمت مری برمی‌گردد که این حالت برای خانم‌های باردار ناخوشایند است. شاید در ابتدای بارداری، خانم‌ها چنین مشکلی را تجربه نکنند یا به مقدار خفیف این مشکل را داشته باشند ولی به‌مرور و با گذشت ماه‌های اول بارداری، این مساله می‌تواند شدت پیدا کند. آن دسته از خانم‌هایی که در بارداری اول دچار مشکل رفلاکس می‌شوند، در بارداری‌های بعدی، احتمال رفلاکس در آنها بیشتر است.

علائم را بشناسید

شایع‌ترین علائمی که در رابطه با رفلاکس وجود دارد، احساس سوزش در سینه، سوزش سردل، سوزش گلو، احساس طعم اسید در دهان، درد معده، تهوع، استفراغ، بلع دردناک، گرفتگی صدا یا احساس سوزش در گلوست. البته هر فرد می‌تواند به یک یا چند علامت دچار شود و برای این‌که پزشک تشخیص بدهد که فرد دچار رفلاکس است، لازم نیست فرد همه علائم را داشته باشد.

به درمان نیاز دارم؟

شاید این سوال به ذهن خیلی از خانم‌های باردار برسد که به درمان خاصی نیاز دارند. در پاسخ به این سوال باید گفت که این نوع رفلاکس، لزوما به درمان نیاز ندارد. پزشک با معاینه و یک شرح حال خوب از فرد، این مشکل را تشخیص می‌دهد و به بیمار این اطمینان را می‌دهد که جای هیچ نگرانی نیست و این نوع رفلاکس در اثر بارداری ایجاد شده است. خانمی که دچار رفلاکس بارداری می‌شود باید به برخی از توصیه‌ها عمل کند. برای مثال، بعد از مصرف غذا دراز نکشد و زمان شام خوردن را به سه ساعت قبل از خواب موکول کند. از مصرف غذاهایی که می‌تواند رفلاکس را تشدید کند باید خودداری کرد. قهوه، سس گوجه‌فرنگی، رب، غذاهای تند، نوشیدنی‌های گازدار مثل نوشابه، چای، آب مرکبات، شکلات و غذاهای سرخ‌کردنی می‌تواند باعث تشدید مشکل فرد شود. این دسته از افراد باید از پوشیدن لباس‌های تنگ بپرهیزند. همچنین سر تخت یا رختخواب خود را 15 تا 20 سانتی‌متر بالا بیاورند یا از تشک‌هایی که حالت شیب‌دار دارد و باعث می‌شود فرد از کمر به نسبت پاها بالاتر قرار بگیرد، استفاده کنند. خانم‌های باردار همچنین باید از خم شدن بیش از اندازه و ورزش‌هایی که به شکم فشار زیاد وارد می‌کند، بپرهیزند. خوردن غذا با حجم کم و در وعده‌های بیشتر، به خانم‌های باردار مبتلا به رفلاکس توصیه می‌شود. با توجه به این‌که چاقی یکی از عواملی است که در ایجاد رفلاکس نقش دارد، خانم‌های باردار باید حتما زیر نظر پزشک ورزش کنند و پیاده‌روی داشته باشند تا در اثر چاقی رفلاکس در آنها تشدید نشود.

مصرف دارو در بارداری

از آنجا که بارداری دوران حساسی محسوب می‌شود، خانم‌های باردار مصرف هر نوع دارو را باید تحت نظر پزشک مصرف کنند ولی به‌طور کلی، داروهای کنترل‌کننده رفلاکس می‌تواند از گروه آنتی‌اسیدها، داروهای محافظت‌کننده سطح مخاط، مهارکننده‌های هیستامین یا مهارکننده پمپ اسید باشد. خانم‌های باردار قبل از هر چیز باید از آنتی‌اسیدها کمک بگیرند که برخی از این آنتی‌اسیدها در قالب شربت معده است و برای بارداری ضرری ندارند. البته باید توجه داشت که مصرف شربت‌های معده‌ای که در آنها بی‌کربنات سدیم یا سایمتیکون وجود دارد، ممنوع است به همین دلیل توصیه می‌شود که برای تهیه این شربت‌ها هم از پزشک مشاوره گرفته شود تا شربت مناسب برای فرد تجویز شود. علاوه بر این، در صورتی که مصرف داروها عوارض خاصی را برای فرد ایجاد کند، باید این مساله را با پزشک خود در میان بگذارد تا در صورت لزوم، نوع دارو را
تغییر بدهد.

یک نکته بسیار مهم

از آنجا که دردهای گوارشی بویژه در ناحیه معده، شباهت بسیار زیادی با سایر دردها دارد، خانم‌های باردار باید در شرایطی که درد آنها شدید بود و با داروهای معمول که پزشک تجویز کرده از بین نرفت، حتما برای بررسی به پزشک مراجعه کنند و از انجام هر نوع خوددرمانی بپرهیزند. علاوه بر این، سوزش معده شدید همراه با سردرد، تهوع و استفراغ نیز نیاز به بررسی دارد. مشکل در بلع و احساس گیر‌کردن چیزی در گلو، کاهش وزن، خون روشن در استفراغ یا محتویات قهوه‌ای در استفراغ و مدفوع قیری‌رنگ ، مواردی است که نیاز به بررسی دارد.

از بارداری نترسید

شاید برخی خانم‌ها به دلیل رفلاکس یا برخی مشکلات دیگر در زمان بارداری از باردار شدن بترسند، در حالی‌که این ترس بی‌مورد است و با رعایت برخی نکات و کمک پزشک جای هیچ نگرانی وجود ندارد، چون بیشتر این مشکلات بعد از بارداری از بین می‌رود.

آن دسته از خانم‌هایی که قصد بارداری دارند، باید حتما پیش از بارداری به وزن متعادل برسند و یک رژیم غذایی مناسب تحت نظر پزشک داشته باشند. حتی در صورتی که در دوران بارداری نیاز به انجام آندوسکوپی یا کولونوسکوپی، تصویربرداری یا حتی جراحی باشد، باید این کار را انجام داد .

رابطه بارداری و رفلاکس

یکی از دلایلی که می‌تواند در ابتلا به رفلاکس خانم‌های باردار نقش داشته باشد، افزایش هورمون پروژسترون است. علاوه بر این، بزرگ شدن رحم و افزایش فشار در شکم، می‌تواند باعث شل شدن اسفنگتر مری و به طور کلی رفلاکس در خانم‌های باردار شود.

بهاره جلالوند