مهمان داریم...

چه کسی پا پیش می‌گذارد؟

کسانی هستند که ارتباطات خوبی دارند، احتمالا هنر می‌شناسند و قطعا با هنرمندان خارجی یا مدیر برنامه‌هایشان آشنایی دارند. این افراد بین نهادهای برگزارکننده برنامه‌های هنری و هنرمندان خارجی واسطه می‌شوند و زمینه را برای گفت‌وگو و دعوت اولیه فراهم می‌آورند. معمولا پیشنهاد اولیه از سوی مراکز یا برگزارکنندگان برنامه‌های فرهنگی مانند فرهنگسراها، جشنواره‌ها، ناشران، گالری‌داران و امثال آن مطرح می‌شود و گاهی هم ممکن است یک کیوریتور (نمایشگاه گردان) یا یک برگزارکننده کنسرت، پیشنهاد برگزاری یک برنامه هنری را به مراکز فرهنگی هنری ارائه کند. بعد از عیارسنجی‌های طرفین از همدیگر و تعامل‌های اولیه، وقتش می‌رسد که قدم‌های بعدی در این باره برداشته شود.

درها به روی چه کسانی باز می‌شود؟

اگر نهادی بخواهد یک مهمان خارجی برای اجرای یک برنامه اعم از کنسرت، نمایشگاه یا کارگاه آموزشی به کشور دعوت کند، لازم است در گام اول این موضوع را به اطلاع متولی اصلی فرهنگ و هنر برساند. برگزاری نمایشگاه‌ها به اداره کل تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مربوط است و کنسرت‌های موسیقی به اداره کل موسیقی این وزارتخانه. اوراق هویتی هنرمند مورد نظر، بیوگرافی و سابقه حرفه‌ای به اداره کل مربوط ارائه می‌شود. اینها قرار است هندسه‌ای تقریبی از شخصیت مورد نظر را برای ارشاد ترسیم کنند. امید خاکباز، معاون بنیاد آفرینش‌های هنری نیاوران درباره این مدارک به جام‌جم می‌گوید: اگر هنرمندی از حوزه تجسمی دعوت شود، باید عکس آثاری که قرار است در ایران نمایش بدهد و اگر آهنگساز، خواننده یا نوازنده است باید فهرست قطعات و متن اشعار هر قطعه را برای دریافت مجوز در اختیار ما بگذارد تا به اداره کل مربوط ارائه کنیم. این قطعات و اشعار در شورای شعر و موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بررسی خواهند شد و بعد از آن است که مجوز لازم صادر می‌شود.

این بروکراسی طبیعی است؟

هر برنامه‌ای که توسط هنرمندان خارجی در کشورمان اجرا شده، مقدمات مفصلی داشته و اقدامات متعددی برایش صورت گرفته است. این مراقبت‌ها طبیعی به نظر می‌رسد و به گفته خاکباز، نهادهای فرهنگی و برگزارکنندگان برنامه‌ها با این بروکراسی آشنا هستند و معمولا در زمان مناسب دست به کار می‌شوند و اقدام می‌کنند. حضور هنرمندان خارجی در کشور و تعاملات فرهنگی و هنری، هم خواسته دولت در دوره‌های مختلف بوده و هم خواست مردم و نهادها و سازمان‌های فرهنگی است. به عنوان نمونه، برگزاری برنامه‌هایی با حضور هنرمندان خارجی در اساسنامه فرهنگسرای نیاوران آمده است و نهادها و مراکز عمومی و خصوصی متعددی به این کار علاقه‌مند هستند و می‌خواهند مراودات و تعاملات هنری و فرهنگی با دیگر هنرمندان جهان برقرار باشد.

مهمانان چطور عیارسنجی می‌شوند؟

ادارات کل زیر مجموعه معاونت فرهنگی و هنری وزارت فرهنگ و ارشاد، درباره مهمانان خارجی از وزارت خارجه استعلام می‌گیرند. به همین دلیل است معمولا شش ماه قبل از اجرای هر برنامه‌ای باید برای دریافت مجوز اقدام شود چون لازم است سابقه و پیشینه مهمانان خارجی در وزارت خارجه بررسی و نتیجه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ادارات تجسمی یا موسیقی این وزارتخانه ابلاغ شود. وزارت خارجه همچنین استعلام‌های دیگر مانند استعلام‌های امنیتی و موارد مشابه را هم از نهادهای ذی‌ربط پیگیری و در نهایت نتیجه را به وزارت ارشاد اعلام می‌کند تا این وزارتخانه هم به نوبه خود، نتیجه را به میزبان اعلام کند. هر میزبانی، در خانه‌اش را به سوی مهمانی باز خواهد کرد که به او اعتماد و اطمینان داشته باشد. طبیعی است آن دسته از هنرمندان خارجی که پیشه و سابقه قابل قبول دارند، از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز برگزاری برنامه‌های هنری خواهند داشت، اما گاهی ممکن است برخی آثار این هنرمندان به دلایلی چون ناهمخوانی با فرهنگ کشورمان یا بعضی سوابق سوء، امکان ارائه آثار خود را در ایران نداشته باشند که این مورد به اطلاع هنرمندان خارجی می‌رسد و از او خواسته می‌شود اثر مورد نظر را از مجموعه آثارش حذف کند. بعد از این مراحل است که برگزارکننده برنامه هنری با در دست داشتن مجوز لازم می‌تواند اقدامات لازم برای صدور روادید مهمان و کارهای اجرایی برای هنرنمایی او را به انجام برساند.

تکمیلی

مهمان‌ها با هم چه فرقی دارند؟

مهمان با مهمان فرق می‌کند! برای برخی‌ها باید تدارک بیشتری دید؛ مثلا مقدمات پذیرایی از یک هنرمند تجسمی با یک خواننده پاپ، زمین تا آسمان متفاوت است و گاهی پای پلیس امنیت و نهادهای انتظامی هم به این دعوت‌ها باز می‌شود!

به عبارتی ارائه مجوز به برنامه‌هایی که در سالن‌های کوچک برگزار می‌شود و مخاطبانی کمتر از 500 نفر دارد، نیازمند هماهنگی با پلیس امنیت نیست، اما برای برنامه‌هایی که در سالن وزارت کشور با ظرفیت 3000 نفر برگزار می‌شود، لازم است هم در سالن و هم در مبادی ورودی و خروجی آن امنیت برقرار شود و این کار در ید توانای پلیس امنیت است و بس!

خاکباز در توضیح این مطلب می‌گوید: کنسرت یک آهنگساز که وجهه پژوهشی و مطالعاتی دارد با کنسرت گروه جیپسی‌کینگز یا شیلر که طرفداران زیادی دارند، بسیار متفاوت است. در کنسرت‌های پاپ که علاقه‌مندان زیادی دارند و جمعیت زیادی از آن استقبال می‌کنند وقوع اتفاقات ناگوار اصلا بعید نیست.