توانمند‌سازی با شناخت سرمایه‌های نهفته

بنابراین در طرح‌های اشتغالزایی کشورمان نیز این نکته باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد و نباید شغل‌هایی ایجاد شود که جایی در دنیای مدرن آینده ندارند. به عبارت دیگر، مسئولان نباید مردم را سوار قطاری کنند که خیلی زود ناچار به پیاده شدن از آن هستند.

همچنین باید در نظر گرفت نزدیک به یک قرن است تکیه اصلی معیشت و اشتغال ایرانیان بر درآمدهای نفتی است و این موضوع باعث شده تاکنون کمتر به اشتغالزایی براساس ایده‌های خلاقانه توجه شود و ذهن بیشتر مردم از ابتکار و نوآوری خالی مانده است؛ در حالی که در جهان پیشرفته امروز، بهترین راه کسب ثروت، بهره‌گیری از اندیشه و ایده‌های جدید است و کشورهای بسیاری که از منابعی همچون نفت برخوردار نیستند، توانسته‌اند با سرمایه‌گذاری بر میلیون‌ها ایده کوچک و بزرگ شهروندانشان به رونق اقتصادی برسند.

رسیدن به توسعه اقتصادی برای کشور ما نیز چندان دور از دسترس نیست، چراکه ایران بیش از 10 درصد منابع دنیا را در اختیار دارد و تنها یک درصد جمعیت جهان در آن زندگی می‌کند. البته باید توجه داشت منابع ملی ایران فقط به نفت، گاز و معادن محدود نمی‌شود و سرمایه‌های طبیعی همچون کوه، دشت، کویر، جنگل و دریا نیز جزو ثروت‌های ملی ایرانیان است؛ بنابراین سرمایه‌های نهفته در کشورمان بسیار است و برای رشد اقتصادی، فقط باید از این منابع بدرستی بهره‌برداری و آنها را به ثروت تبدیل کرد.

این نکته را نیز نباید از خاطر برد خلق ثروت از سرمایه‌های نهفته، هیچ‌گاه به دست هوش مصنوعی و ربات‌ها انجام نخواهد شد و فقط انسان‌ها هستند که می‌توانند برای تولید شغل از این منابع ایده‌پردازی کنند؛ بنابراین اگر مردم بدرستی با منابعی که در اختیار دارند آشنا شوند، فقر و بیکاری از کشورمان رخت بر خواهد بست.

از این رو می‌توان گفت معضل بیکاری در شرایط کنونی نیز حاصل غفلت از ظرفیت‌های متعدد اشتغالزایی در ایران است. همچنین چون اکنون نهادهای دولتی از کارآفرینی حمایت جدی نمی‌کنند، بیشتر مردم فرصتی برای تبدیل ایده‌های خلاقانه خود به کسب و کار نمی‌یابند.

در ضمن، نظام اقتصادی دولتی ایران باعث شده تفکر کارآفرینانه میان مردم جایگاهی پیدا نکند و بیشتر ایرانیان فقط از دولت انتظار ایجاد شغل داشته باشند. اما مردم باید متوجه شوند در شرایط اقتصادی و اجتماعی کنونی، دولت به تنهایی قادر به ایجاد شغل برای همه بیکاران نیست، چراکه سالانه بیش از یک میلیون نفر از دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند و دولت در بهترین حالت می‌تواند سالی700 هزار شغل ایجاد کند. یعنی با روند فعلی، نه‌تنها آمار بیکاری کاهش نمی‌یابد، بلکه چند صد هزار نفر نیز در سال به جمعیت بیکاران اضافه می‌شوند.

این آمارها نشان می‌دهد رویه جاری اشتغالزایی در ایران، کشور را به بیراهه می‌برد و حل معضل بیکاری از مسیرهای امتحان‌شده، امکان‌پذیر نیست و غول بیکاری جز با ترویج کارآفرینی مهار نمی‌شود بنابراین مسئولان باید با نگاهی جامع و علمی به مزیت‌های نسبی همه مناطق، در جهت گسترش کارآفرینی حرکت کنند و همچنین با سالم‌سازی فضای کسب و کار و ارائه آموزش‌های مدیریت و بازاریابی به کارآفرینان از آنان حمایت کنند.

دکتر علی‌اصغر جهانگیری - عضوهیات علمی دانشگاه تربیت مدرس