حال دلتان چطور است؟

ورزش باید بخشی از زندگی باشد نه به عنوان یک کار تفریحی و سرگرم‌کننده، بویژه در شرایطی که زندگی شهرنشینی روز به روز در حال گسترش است و خطر بیماری‌های قلبی ـ عروقی و چاقی، افراد را تهدید می‌کند. تمرینات ورزشی اگر به‌صورت درست انجام شود، برای همه افراد حتی آن دسته از افرادی که بیماری‌های قلبی عروقی دارند، می‌تواند مفید باشد. دکتر شمس‌الدین تقوی، پزشک ورزشی و مدیر مرکز پزشکی ورزشی آکادمی ملی المپیک، برخی نکاتی را که در رابطه با ورزش باید بدانید، به شما می‌گوید.

هوای قلبت را داشته باش

بیماری‌های قلبی - عروقی، یکی از مهم‌ترین و اولین علل مرگ و میر در کشور ما به حساب می‌آید. یکی از مهم‌ترین ریسک فاکتورهایی که در بیماری‌های قلبی می‌تواند نقش داشته باشد، بی‌تحرکی محسوب می‌شود. علاوه بر این، تغییر در چربی‌های محلول در خون می‌تواند شرایطی را به وجود بیاورد که چربی‌ها در رگ رسوب کنند که به این مساله تصلب شرایین می‌گویند و می‌تواند منجر به سکته قلبی و مغزی شود. چاقی نیز یکی دیگر از عواملی است که در بیماری‌های قلبی ـ عروقی نقش دارد. ورزش می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های قلبی ـ عروقی، چاقی و رسوب چربی در رگ‌ها نقش بسیار مهمی را ایفا کند و همه افراد باید ورزش را متناسب با وضعیت جسمی و سن خود، در برنامه زندگی قرار بدهند.

ورزش بعد از سکته!

ورزش با توجه به شرایط جسمی هر فرد، تعریف خاص خودش را دارد، حتی منعی برای بیماران قلبی در رابطه با ورزش وجود ندارد. البته ورزش این دسته از افراد، تفاوت‌هایی با سایر افراد خواهد داشت. برای مثال، فردی که سکته قلبی کرده است، بعد از دوره استراحت و بنا بر تشخیص پزشک باید به‌عنوان توانبخشی فعالیت‌های سبک مانند راه رفتن داشته باشد. آن دسته از افرادی هم که بیماری‌های قلبی مادرزادی دارند، معمولا در شرایطی که مشکل‌شان شدید باشد، جراحی باید انجام بدهند و بعد از جراحی، اغلب مثل یک فرد عادی می‌توانند ورزش کنند. به‌طور کلی افرادی که بیماری‌های قلبی مادرزادی دارند باید زیر نظر پزشک ورزشی باشند چون انجام برخی حرکات‌ ورزشی باید در این دسته از افراد محدود شود.

از پزشک کمک بگیرید

برخی افراد باید حتما از نظر قلبی ـ عروقی مورد بررسی قرار بگیرند. چه این دسته از افراد ورزش کنند چه در برنامه زندگی خود ورزش نکنند، انجام این کار برایشان ضروری است. برای مثال، آن دسته از افرادی که در اقوام درجه یک فردی را داشته‌اند که در سنن کمتر از 50 سال به صورت ناگهانی فوت کرده است، باید از نظر قلبی ـ عروقی، بررسی شوند. همچنین برخی از اختلالات ژنتیکی احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی را بیشتر می‌کند. برای مثال، مبتلایان به سندرم مارفان، بیش از سایر افراد مستعد ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی هستند.

آن دسته از افرادی که به دنبال هر گونه فعالیتی دچار احساس درد، ناراحتی، تپش قلب، به هم خوردن توالی ضربان یا ریتم قلب، احساس تنگی نفس شدید، درد قفسه سینه، تعریق سرد و... می‌شوند، باید حتما برای بررسی وضعیت قلب و عروق خود به پزشک مراجعه کنند.

به بدنتان آسیب نزنید

اگر فردی قصد دارد برای سلامتی خود به ویژه سلامت قلب و عروق ورزش کند، باید پیش از هر چیز با یک مربی ورزشی که تخصص دارد، مشورت داشته باشد تا بار تمرینی مناسب را با توجه به سطح او تعیین کند. چنانچه افراد فراتر از سطح آمادگی خود ورزش کنند، دچار مشکلاتی خواهند شد. فردی که برای مدت طولانی ورزش نکرده است، باید با یک پیاده‌روی این کار را شروع کند. یک پیاده‌روی عصرگاهی در حدود ساعت 6 تا 7 بعد از ظهر در جایی با تهویه مناسب و به دور از بزرگراه (به‌دلیل آلودگی بیشتر هوا) می‌تواند مناسب باشد. البته پیاده‌روی باید در سطح صاف و با سرعت کم آغاز شود و به تدریج سرعت پیاده‌روی بیشتر شود. چنانچه در هفته بیشتر از 10 درصد افزایش سطح تمرین وجود داشته باشد، فرد مستعد آسیب‌ به قلب، مفاصل و... خواهد بود. به مرور، توان قلبی ـ عروقی بالاتر می‌رود و فرد می‌تواند سرعت و زمان پیاده‌روی خود را افزایش بدهد. اگر فردی قصد دویدن دارد، باید در ابتدا حدود نیم ساعت پیاده‌روی کند و بعد بدود. افرادی که با مشکل اضافه وزن مواجه هستند، باید حداقل 3 تا 5 بار در هفته ورزش هوازی داشته باشند. گرم کردن بدن قبل از ورزش (افزایش تدریجی درجه حرارت بدن) با انجام یک‌سری حرکات ورزشی سبک و ملایم به مدت 10 تا 15 دقیقه باید باشد. همچنین بعد از ورزش باید یک‌سری حرکات ورزشی سبک را برای کاهش تدریجی درجه حرارت بدن انجام داد تا بدن دچار آسیب نشود.

تست‌هایی برای قلب

چنانچه فردی هنگام ورزش یا در حالت عادی، علائمی داشته باشد و بررسی قلب و عروق برایش ضروری تشخیص داده شود، در چنین شرایطی باید با توجه به شرایط فرد و علائم او، تست و بررسی انجام شود. یکی از روش‌های متداول برای بررسی وضعیت قلب و عروق فرد، تست ورزش است. برای انجام این تست، به تدریج بار ورزشی را بالا می‌برند و با افزایش بار تمرین، ضربان قلب نیز بالا می‌رود و در کنار آن نوار قلب و فشار خون نیز بررسی می‌شود چنانچه تغییرات محسوسی دیده شود، در اصطلاح تست ورزش فرد مثبت است و فرد نتوانسته عملکرد خوبی داشته باشد. چنانچه با افزایش فشار وارد بر قلب، فرد علامت‌دار شود، بررسی‌های بیشتری باید صورت بگیرد که این بررسی‌ها بنا بر تشخیص پزشک می‌تواند آنژیوگرافی، سیتی‌آنژیو و... باشد.

توان قلبی ـ عروقی را بالا ببرید

برخی از افراد برای مدت طولانی ورزش نمی‌کنند و با انجام فعالیت‌های ورزشی، به سرعت، تعداد ضربان قلب‌شان بالا می‌رود و این مساله آنها را نگران می‌کند در حالی‌که به‌طور معمول، این افزایش تعداد ضربان قلب به دلیل پایین بودن توان قلبی ـ عروقی است و به مرور با افزایش توان قلبی ـ عروقی، این مساله حل خواهد شد. برای این‌که بتوان از این مساله مطمئن شد، فرد باید شدت ورزش را کاهش بدهد و ببیند باز هم تعداد ضربان قلبش به شدت بالا می‌رود یا نه، اگر بازهم افزایش تعداد ضربان قلب با کاهش شدت تمرینات ورزشی وجود داشت، در چنین شرایطی باید حتما فرد مورد بررسی قرار بگیرد.

مهیار عربی