مجلس، نظارت را جدی‌تر بگیرد

جایگاه مجلس در قانون اساسی هر کشور کاملا مشخص است. مهم‌ترین وظیفه مجلس شورای اسلامی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی کشور، قانونگذاری، وضع قوانین مورد نیاز و نظارت بر اجرای قوانین بوده و البته از دیگر وظایف مجلس نظارت بر بودجه دولت و بودجه جاری کشور و بحث پیرامون مسائل مهم سیاسی،‌ اقتصادی، نظامی و فرهنگی به شمار می‌رود که هر یک در شرایط خاص ممکن است اتفاق بیفتد.

کد خبر: ۱۰۹۸۵۷۶

این موارد کاملا مصرح در قانون اساسی است اما نه این‌که تصور کنیم آنچه که در شمول وظایف مجلس است در همه شرایط جلوه یکسانی دارد، چراکه اکنون نزدیک به چهار دهه از عمر مجلس شورای اسلامی می‌گذرد و بحث قانونگذاری فرع موضوع قرار می‌گیرد.

چون بعد از گذشت این سال‌ها به اندازه کافی قانون در کشور وجود دارد و اگر هم قوانین تازه در ارتباط با موضوعات جدید مطرح می‌شود فرع یک وظیفه مهم‌تر مجلس یعنی نظارت قرار می‌گیرد. برای مجلس ما نظارت بر اجرای قوانین موجود و نظارت بر اجرای منویات کشور از مهم‌ترین بحث‌هاست. در‌واقع مجلس بعد نظارتی مهمی را بر اجرای قوانین از سوی دولت دارد.

در شرایط فعلی از مراحل اولیه وضع قانون فراتر رفته‌ایم و مهم‌ترین وظیفه جاری مجلس نظارت بر اجرای قوانین از سوی دولت است.

این روند اگر به درستی اجرا شود اصلی‌ترین چالش‌های کشور را حل می‌کند و اگر ناقص باشد، چالش‌آفرین خواهد بود. معمولا اختلاف سلیقه‌ای که در کار مجلس و دولت‌ها ایجاد می‌شود از این نوع نظارت است. ناگفته نماند که نظارت بر ارائه لایحه بودجه از سوی دولت و تنظیم بودجه و ابلاغ آن به دولت از مهم‌ترین وظایف سالانه مجلس به حساب می‌آید.

به عبارت دیگر، بودجه‌نویسی در کشور ما اهمیت زیادی دارد و با توجه به موارد مختلفی که در بودجه مطرح می‌شود، نیاز به تخصص‌های بسیار برای نوشتن بودجه صحیح ضرورت پیدا می‌کند.

طرح این سوال البته مهم است، آیا نظارتی که از سوی مجلس صورت می‌گیرد در عمل موفق بوده یا خیر؟ اساسا مکانیزم این نوع نظارت با توجه به ساختار انتخابات در کشور و به نوعی وامدار شدن برخی جریان‌های سیاسی و نمایندگان به دولت و همین طور تحت‌فشار بودن نمایندگان از سوی مدیران اجرایی در حوزه‌های انتخاباتی‌شان می‌تواند در وضع قانونگذاری و نوع نظارت تاثیرگذار باشد.

برای ارزیابی عملکرد مناسب نمایندگان در بحث نظارت باید به مشکلاتی که نمایندگان با آن مواجه هستند، توجه داشت.

نمایندگان مجلس در حوزه‌های انتخاباتی خود با مجریانی سروکار دارند که از قدرت زیادی برخوردارند و حتی آنها می‌توانند در انتخابات آینده اعمال قدرت کنند و روی میزان موفقیت یا موفق نبودن نمایندگان تاثیرگذار باشند. طبعا این مساله می‌تواند در نحوه نظارت نمایندگان نسبت به عملکرد مدیران اجرایی تاثیرگذار باشد.

این موضوع را می‌توان چالش جدی برای نمایندگان دانست. در بسیاری از موارد تصمیم‌گیری مولفه‌های قدرت خارج از مجلس اثرگذار هستند و حتی باعث جریان‌سازی در مجلس می‌شوند. این موضوع درباره بسیاری از اتفاقات جاری مجلس مثل طرح سوال از وزیران و رئیس‌جمهور، استیضاح و نظارت بر اصل بودجه و ... تاثیرگذار است و به عنوان مثال می‌توان به موضوعاتی مانند ادغام یا جدا کردن وزارتخانه ها، مساله برجام، حقوق‌های نجومی و ... اشاره کرد. در مجموع به اعتقاد من، مجلس در بحث نظارت کارنامه موفقی ندارد.