رستوران هایی که دیکشنری لازمند! / سواد نداری نخور!

به گزارش جام​​ جم آنلاین ، حالا کم نیستند کافه​​ ها و رستوران​ های بزرگ و کوچکی که در گوشه و کنار شهرها، فهرستی دارند پر از اسامی غیرمتعارف که حتی تلفظ شان خیلی​ وقت​ها راحت نیست. اسامی​ که فقط همانجا می​توان شنید و انگار هرچه عجیب و غریب​تر باشند ، پرطرفدارترند. آن​وقت خیلی ​ها هم فلت وایت و لته آرت و اوراماکی سفارش می​دهند، بدون اینکه بدانند محتویات چیزی که سفارش داده ​​اند چیست؟! سفارشی که معمولا با محتویاتی آشنا و اسمی نا آشنا و غریب و البته قیمتی به مراتب زیادتر، روی میز مقابل چشم حیرت زده شان قرار می‌گیرد.

جلب مشتری با اسامی عجیب غربی

هدف از این کار چه جلب مشتری باشد چه متفاوت نشان دادن خود از سایر رقبا، نتیجه اش افزایش روز به روز تعداد اسامی غیر متعارف در فرهنگ غذایی مردم ماست؛ اتفاقی که در نهایت از تغییر سبک زندگی خبر می دهد که دغدغه بسیاری از مسئولان و متولیان فرهنگی و اجتماعی کشور در این روزگار است.

موضوعی که مورد توجه دکتر اصغر مسعودی نایب رئیس اول کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی قرار می گیرد. مسعودی این اتفاق را ناشی از نفوذ نوعی فرنگی مآبی در سبک زندگی اسلامی- ایرانی می​داند و به ما هشدار می دهد:« با وجود اینکه در آموزه های دینی و اسلامی و همچنین در فرهنگ غنی ایرانی ما ، شیوه عملی و رفتاری اصیل ، ارزشمند و دارای هویتی برای ما تعریف شده است با این حال می بینیم که در موارد متعددی از جمله در زمینه سلیقه غذایی مردم، ما به نوعی به سمت و سوی غذاهای غربی و غیرسنتی پیش می رویم.»

دلیل این اتفاق به گفته نایب رئیس اول کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، اهمیت ندادن به ارزش های اصیل و سنت های فرهنگی و دینی رایج در جامعه است که از فقدان خودباوری نشات می گیرد. مسعودی می گوید:« وقتی ما این نگاه ارزشمند را به آنچه که خود داریم ، نداشته باشیم احساس می کنیم که دستمان خالی است و در نتیجه دست به سوی آنچه که بیگانه دارد دراز می کنیم، که بعقیده من اینجا، نهادها و متولیان فرهنگی کم کاری کرده اند و عقب نشینی آنها باعث پیشروی فرهنگ بیگانه شده است.»

نشانه ​های خطرناک برای سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی

این چالش جدید، به گفته دکتر عباس گلدوست ، جامعه شناس و استاد دانشگاه نیز ناشی از تغییراتی است که سبک زندگی ما را تهدید می​کند. گلدوست با اشاره به این موضوع به ما می​گوید:« نشانه های تغییر در سبک زندگی را در زوایای مختلف یک جامعه می توان مشاهده کرد، از رواج تجمل گرایی و مصرف گرایی گرفته تا همین موضوع اقبال عمومی جامعه به سمت غذاهایی که اسامی غربی و بیگانه تری دارند.»

گلدوست البته تاکید می کند که این قصه سر دراز دارد و فقط در تغییر اسامی غذاها و نوشیدنی های ما دیده نمی شود بلکه نشانه هایش را در حتی در تغییر اسامی کودکان و در ابعادی وسیعتر در استفاده بیش از اندازه از کلمات غربی و آن ور آبی در مکالمات روزمره افراد هم می توان دید.

پیروی از دیگران دلیل رواج اسامی بیگانه

استفاده از الفاظ نامانوس و بیگانه از اسکرمبلد اگز گرفته تا اگپلنت پنه ، معضل فراگیر این روزهاست. معضلی که خیلی​ ها خواسته یا ناخواسته درگیرش می​شوند ، مخصوصا وقتی که بعنوان مشتری چشم شان روی اسامی عجیب و غریب نوشته شده در منوها می​افتد.

دلیل این اتفاق را ما از میرجلال​الدین کزازی پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی هم می​پرسیم و این استاد دانشگاه در پاسخ می گوید:« من اگر بخواهم به این پرسش پاسخی کوتاه بدهم، آنچه می توانم گفت این است: اگر ما در خورش​خانه​های ایران در این روزگار با فهرستی از نام خوراک​ها روبه​روییم که پاره​​ای از این نام​ها یا بسیاری از آنها شناخته ما ایرانیان نیست، برمی​گردد به آنچه می​توان آن را پیروی از دیگران نامید.»

کزازی تاکید می​کند:« نام​​هایی که ناشناخته​​اند، بیشتر از زبان​های فرنگی ستانده شده​اند- به دریغ ​می​​باید گفت -که از این روی برگزیده می​شوند که این گمان را در خورندگان، کسانی که به خورش​خانه آمده ​اند تا بر خوان بنشینند پدید می​​آورد که آن خوراک، خوراکی است دیگرسان. خوراکی است خوشمزه​تر، گواراتر. اما هنگامی که آن خوراک را بر میز می​نهند شما آشکارا می​بینید که همان خوراک آشناست که بارها خورده​​اید یا دست بالا آن خوراک آشنا را با اندکی دگرگونی فراپیش شما نهاده​اند.»

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی ادامه می​دهد:« نام​​های شگفت​آور برخوراک​های آشنا چنین خاستگاهی دارد. می​توانم گفت، شگردی است در آوازه​افکنی یا تبلیغ. اما نکته​ای دیگر بنیادین که در پیوند می​تواند بود با این پدیده، در خوراک شناسی ایرانی این است که خوان و خوراک دستاوردی فرهنگی است بویژه خوان و خوراک ایرانی. در سرزمین​هایی که پیشنیه​ای دیرینه و تاریخی دیریاز دارند، خوان و خوراک چونان پدیده​ای فرهنگی ارج و ارزشی بسیار افزون​تر دارد از آنچه نیاز خورنده را برمی​آورد.»

به گفته کزازی ، خوان و خوراک ایرانی دستاورد هزاران سال زیستن ،​آزموندن ، بررسیدن ،​چشیدن ایرانیان است. به آسانی نمی​توان خوراک ایرانی را به گونه​ای دگرگون کرد که برتر ، گواراتر ، مایه​ورتر از آنچه بوده است بشود.

این استاد دانشگاه می​افزاید:« شاید در کشورهای دیگر که نو آمده​اند ، ​چند سده پیش گام به پهنه تاریخ و فرهنگ نهاده​اند به آسانی بتوان خوراک​ها را دگرگون کرد، ما در کشورهای باخترینه با این پدیده رو​به​روییم . کسی خوراکی را اندکی دیگرگون می​کند نام خود را برآن می​نهد. اما آشپز ایرانی اگر بخواهد در کار آشپزی نوآور باشد می​باید در این فن که من خوش می​دارم آن را هنر بنامم ،​سرآمد باشد و استاد تا بتواند اندکی خوراک ایرانی را دگرگون کند به گونه​ای که به کام ایرانیان که خوگیر به این خوراک​های سخته ، پخته ، پروده ،​سنجیده هستند خوش بیفتد.»

برخورد اتحادیه با اسامی غیرمتعارف در کافی شاپ ها

فهرست اسامی عجیب و غریب مخصوصا در کافی شاپ ها از هرجای دیگری طولانی تر است. دلیل این اتفاق را از محمد خوش نیت نیک خوی بازرس اتحادیه بستنی آبمیوه و کافی شاپ تهران می پرسیم و خوش نیت در جواب می گوید:« بیشتر اسامی که در منوی کافی شاپ ها استفاده می شود ، بین المللی است؛ مثلا گلاسه ها که ترکیبات شیر و بستنی و ...هستند معادل فارسی ندارند و ما نمی توانیم کلمه دیگری به جای آنها به کار ببریم. اما بعضا در مواردی هم دیده شده که بعضی ​ها در انتخاب اسامی فراتر می روند که این حرکت مورد تایید ما نیست.»

خوش نیت در ادامه از برخورد با کافی شاپ هایی که اسامی غیرمتعارف انتخاب می کنند خبر می دهد و می گوید:« در مواردی که توسط بازرسان اتحادیه نمونه هایی از اسامی این چنینی گزارش شود از سوی اتحادیه مورد رسیدگی قرار می گیرد و به افراد خاطی اخطار داده می شود.»
اتفاقی که البته در آشفته بازار فعلی اسامی در منوی کافی شاپ ها، به نظر می رسد که با جدیت زیادی دنبال نمی شود.

مینا مولایی - خبرنگار جام جم آنلاین