تدارک بستر امن مجازی برای نوجوانان

مدیریت این شبکه به مهدی سالم سپرده شده که پیش از این پژوهش‌هایی در زمینه سیاستگذاری فرهنگی در فضای سایبر و تاثیرات فرهنگی رسانه بر نوجوانان داشته است. سیاست‌های کلی و برنامه‌های شبکه امید به بهانه افتتاح این شبکه تشریح شده و در این گفت‌وگو، سالم به پرسش‌هایی درباره زیرساخت‌ها و پیش‌نیازهای شبکه امید و برنامه‌سازی برای نوجوانان پاسخ داده است.

یکی از نیازهای هر شبکه‌ای برای رسیدن به اهدافش، تولید برنامه است. شبکه امید در زمینه تولید و ساخت آثار نمایشی و غیرنمایشی به چه جایگاهی رسیده است؟

بعد از افتتاح رسمی، این شبکه روزانه بین شش تا شش ساعت و نیم برنامه تولیدی به مخاطبانش ارائه می‌کند. همچنین آثاری در دست تولید است که شامل برنامه‌های نمایشی و غیرنمایشی است و حداکثر تا چهار ماه آینده نتیجه این برنامه‌سازی‌ها را خواهیم دید.

آیا به اندازه کافی نیروی برنامه‌ساز برای نوجوانان داریم؟ کسانی که نوجوانان امروز را بشناسند و با نیازها و خواسته‌هایشان آشنا باشند؟

متاسفانه در این زمینه نیروی متخصص کم داریم و شاید مهم‌ترین چالش ما در حوزه تولید برنامه همین مساله باشد. زمانی برنامه‌سازان متخصص در این زمینه کم نبودند، اما طی این سال‌ها یا برنامه‌سازی را رها کرده‌اند یا تغییر مشی داده و به سمت تولید اثر برای دیگر اقشار رفته یا به سمت کار کودک گرایش پیدا کرده‌اند.

برای حل این مشکل برنامه‌ای دارید؟

زمانی که شبکه یا بستری برای نمایش آثار مربوط به نوجوانان وجود نداشت، به طور طبیعی افراد متخصص و علاقه‌مند به برنامه‌سازی برای این قشر، پراکنده شدند، اما حالا با تاسیس شبکه امید، قطعا فضا برای کار و فعالیت برنامه‌سازان و متخصصان این حوزه فراهم شده و باب همکاری باز است. در حال برگزاری جلساتی با برنامه‌سازان هستیم و امیدواریم بتوانیم هم از همکاری با نیروهای متخصص مجرب بهره‌مند شویم و هم برنامه‌سازان علاقه‌مند را با مختصات کار برای نوجوانان آشنا کنیم.در کنار این اقدامات، یکی از برنامه‌های ما جذب نیروهای خلاق و مستعد از بین جوانان و نوجوانان است. این افراد در آینده نزدیک کمک بزرگی برای شبکه امید خواهند بود. تربیت نیروی برنامه‌ساز برای نوجوانان باید در گذشته انجام می‌شد که امروز بتوانیم از تخصص این افراد بهره‌ بگیریم، اما حالا تلاش می‌کنیم این خلأ جبران شود و در آینده‌ای نه چندان دور بتوانیم از نیروهای خلاق و مستعد بهره بگیریم.

این استعدادها را چطور شناسایی می‌کنید؟

از طریق باشگاه امید، دانشگاه صدا‌وسیما و از هر امکانی که افراد مستعد را به ما معرفی کند.

برای شناخت نوجوانان امروز، رصد نیازها و خواسته‌های آنها، مطالعه یا پژوهشی صورت گرفته است؟

مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما در این زمینه مطالعات جدی داشته است و همچنین همکاران ما در شبکه امید، سال‌ها در حوزه نوجوانان فعالیت کرده‌اند. در بخش‌های مختلف شبکه از جمله در واحد طرح و برنامه، متخصصانی حضور دارند که به عنوان مشاور یا معلم در مدارس فعالیت آموزشی یا رسانه‌ای داشته‌اند. نتیجه دستاوردهای ما درباره ویژگی‌های نوجوانان امروز این است که آنچه باید تغییر کند، قالب برنامه‌هاست و همین حالا الگوی برنامه‌سازی در شبکه امید با الگو‌های 15 سال پیش کاملا متفاوت است. در نظر داشته باشید نیازهای دوران نوجوانی تقریبا یکسان است؛ شاید نوع ارائه و پاسخگویی به نیاز عوض شده باشد و ما به زبان و لحن تازه‌ای نیاز داشته باشیم، اما نیازها همان است. اتفاقات و تغییراتی که نوجوان در این سن تجربه می‌کند، احساس استقلالی که قرار است به آن برسد، گوشه‌گیری‌هایی که ممکن است برایش اتفاق بیفتد، پرخاشگری‌هایی که تجربه می‌کند و چیزهایی از این دست، برای متولدین تمام دهه‌ها یکسان است. بنابراین فقط نوع پرداختن به این نیازها متفاوت است که با کمک متخصصان در حال بررسی و آنالیز آن هستیم.

شما با نوجوانانی سر و کار دارید که تجربه زیست در فضای مجازی را دارند. در این زمینه چه برنامه یا سیاستی دارید؟

مدیریت شبکه امید از این بابت به بنده سپرده شد که در حوزه فضای سایبری سوابقی دارم. ریاست محترم سازمان و نیز معاونت سیما با آگاهی از این موضوع که نوجوانان امروز در فضای سایبری رشد کرده و با امکانات این فضا بزرگ شده‌اند، چنین مسئولیتی را به‌عهده من گذاشته‌اند و بر همین اساس دو مسیر طراحی کرده‌ایم که یکی از آنها برنامه‌سازی درباره فضای سایبری است. برنامه‌‌های «جویا»، «رسانش» و «کاربران» در همین زمینه هم‌اکنون از شبکه امید در حال پخش است. این برنامه‌ها زبان سایبری و مختصات این فضا را به نوجوانان آموزش می‌دهند. برای حضور در فضای مجازی هر آنچه احساس می‌کنیم نوجوانان نیاز دارند بدانند در قالب برنامه‌های متنوع به آنها ارائه خواهیم کرد.

مسیر دوم، پاسخگویی عملی به نیازهای نوجوانان است و به این منظور در حال آماده‌سازی یک بستر امن سایبری برای آنها هستیم. این بستر جدید به نوعی یک زیست‌بوم مجازی است که بعدا درباره‌اش اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.

منظور شما یک بستر ارتباطی در فضای مجازی است که نوجوانان بتوانند از آن به جای شبکه‌های اجتماعی عمومی استفاده کنند؟

در واقع یک زیست‌بوم فعالیت رسانه‌ای برای نوجوانان در فضای مجازی، توسط متخصصان کشورمان طراحی شده و سازمان صدا و سیما قصد دارد آن را خریداری کند. نوجوان در این زیست‌بوم می‌تواند از امکاناتی متعدد مانند تماس گرفتن، پیام فرستادن، تعامل و گفت‌وگو و ... بهره بگیرد. این زیست بوم جدید نرم‌افزار مورد نیاز نوجوانان، مطالب درسی، کمک درسی، نکات آموزشی، آموزش‌های مربوط به باشگاه امید و بسیاری موارد دیگر را در دسترس قرار می‌دهد.

این فضا زمینه را برای پدیده «نوجوان‌ـ‌خبرنگاری» نیز فراهم می‌کند و نوجوانان می‌توانند با ورود به آن محتوا تولید کنند، عکس و فیلم بگیرند، ارسال کنند، آثارشان را به نمایش بگذارند، آثار یکدیگر را ببینند، لایک یا دآوری کنند و حتی درخواست شرکت در برنامه‌های شبکه امید را ارائه بدهند.

این امکانات در یک نرم‌افزار پیش‌بینی شده که محصول داخل کشور است. اقدامات حقوقی آن در حال پیگیری است و در زمان مناسب به صورت کامل معرفی خواهد شد.

آذر مهاجر