معمای کج‌شدن خطوط ریلی در راه‌آهن جنوب

به گزارش جام‌جم، مدتی است که گرمای بیش از 50 درجه که با تبعاتی چون قطعی آب و برق در برخی نقاط این استان همراه بود، در کنار هجوم گاه به گاه گردوغبار، زندگی را برای مردم خوزستان سخت و نفسگیر کرده است؛ در این میان تنها چیزی که انتظارش نمی‌رفت و کافی بود تا مجموعه این مشکلات طبیعی را کامل‌تر کند، ذوب و کج و ماوج شدن خطوط ریل راه‌آهن و خارج شدن واگن‌های قطار از این ریل‌ها و نگران کردن مردم و سرگردانی آنها برای ساعات طولانی زیر آسمان داغ و آفتابی خوزستان بود.

درواقع در روزهای گذشته دو حادثه مشابه خروج واگن قطار از ریل در خطوط راه‌آهن خوزستان اتفاق افتاد که دلیل حادثه اول یعنی خروج چند واگن قطار خرمشهر ـ تهران در نزدیکی ایستگاه هفت‌تپه به دلیل گرمای هوا نسبت داده شد، اما علت حادثه دوم یعنی قطار خرمشهر ـ تهران در نزدیکی ایستگاه راه‌آهن شوش به علت نقص فنی در یکی از چرخ‌های قطار اعلام شد.

در هر روی این دو اتفاق واکنش‌های بسیاری در پی داشت که انگشت اشاره همه آنها متوجه گرمای جانفرسای خوزستان و پیامدهای آن بود و چاره‌اندیشی مسئولان برای آن که بیش از این به جان و مال مردم چنگ نیندازد.

چرا امسال؟

اما یک نکته مهم در این میان مغفول ماند و آن این‌که، خوزستان تقریبا هرساله در تابستان چنین گرمایی را تجربه می‌کند، بدون این‌که در سال‌های گذشته سابقه‌ای از تاثیر این گرما روی خطوط راه‌آهن و ذوب و کج و ماوج کردن آنها گزارش شده باشد. تفاوت امسال با سال‌های گذشته نیز فقط در این بود که دمای هوا چند درجه فقط چند درجه بیشتر شد و گرمای تابستان یک ماه زودتر و در بهار از راه رسید. با این حال عقیده نسبت دادن اتفاق امسال به گرما بیش از سایر اظهارنظرها و تحلیل‌ها بود. جام‌جم هم که به سراغ واکاوی این ماجرا رفت با اظهارنظرهای متفاوتی در این خصوص مواجه شد؛ از عامل گرما گرفته تا پارامترهای مداخله‌گر متعدد، اظهار بی‌اطلاعی کامل و... که مجموع آنها نشانگر تناقضات آشکار در این میان بود و پیچیده‌تر کردن ماجرا. و البته این درحالی است که احتمال تکرار این اتفاق و نگرانی‌های حاصل از پیامدهای جانی مالی آن همچنان وجود دارد و نمی‌توان از کنار این موضوع که ممکن است سرمایه‌های انسانی و مالی کشور را تهدید کند، بی‌تفاوت گذشت.

تغییر اقلیم و پیامدهای خطرناک آن

سیدراضی نوری، نماینده مردم شوش در مجلس از جمله افرادی بود که بدون اشاره مستقیم به عامل گرما در رخداد این اتفاق، به جام‌جم گفت: متخصصان فنی و مهندسی و مسئولان حوزه راه‌آهن باید پیش‌بینی‌های لازم را برای انبساط و انقباض در خطوط ریلی و پیامدهای احتمالی آن (بویژه در هوای گرم خوزستان) بکنند تا از تکرار آن و خطرات احتمالی‌اش جلوگیری کنند. ماجرایی که اخیرا در مسیر اندیمشک- اهواز در بخش شوش هم روی داد، می‌تواند هشداری در این زمینه به مسئولان مربوط باشد.

همایون یوسفی، نماینده اهواز در مجلس اما در گفت‌وگو با جام‌جم، روی موضوع گرما بیشتر تمرکز کرد و گفت: بحث گرمای شدید خوزستان ناشی از تغییر اقلیم است، تغییر اقلیم هم از جنوب غرب درحال ورود به ایران است و مطمئنا در آینده نه چندان دور کل فلات ایران را خواهد گرفت، با این تفاوت که سایر مناطق ایران چون نسبت به خوزستان کم آب‌تر است، اثرات گرمایش در آنها شدیدتر خواهد بود.

یوسفی به تغییر اقلیم و گرم‌تر شدن هوا در کل کشور اشاره کرد تا بگوید که ما از این پس باید زیرساخت‌های کشورمان را مناسب با این تغییر اقلیم و گرمای هوا تعبیه کنیم و ماجرای کج و ذوب شدن خطوط ریلی خوزستان نیز می‌تواند هشدار و اعلام خطری در این خصوص باشد که از خوزستان شروع شده و بسرعت در کل کشور درحال گسترش است.

گرما به تنهایی عامل مخرب نیست

در کنار پاسخ‌هایی که کج شدن خطوط ریلی خوزستان را مستقیم و غیرمستقیم به عامل گرما گره زدند، اظهارنظرهایی هم بود که گرما را عامل اصلی و فنی این ماجرا نمی‌دانست. به طور مثال محمدرضا احمدی، مدیرکل روسازی شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور وابسته به وزارت راه، در این خصوص به جام‌جم گفت: این مساله یکی از اتفاقات نادر در دنیاست که اینک در خوزستان رخ داده و چیزی نیست که براحتی بتوان درمورد آن نظر داد، با این حال آنچه می‌توان با اطمینان بیان کرد این است که گرما به تنهایی نمی‌تواند باعث ذوب شدن و تغییر شکل دادن خطوط آهنی ریل‌ها شود و حتما پارامترها و عوامل متعددی در این زمینه دخیل بوده است.

جوشکاری نامناسب؟

به عقیده احمدی، یکی از این عوامل می‌تواند جوشکاری نامناسب برای تنش‌زدایی در خطوط راه‌آهن باشد که گرما باعث شده این عملیات فنی نادرست و احتمالا غیرعلمی، خود را با شکستن و کج شدن و ... نشان دهد.

وی ضمن تاکید بر این مساله که گرمای 50 درجه خوزستان، نمی‌تواند آهن را ذوب کرده و تغییر شکل دهد، و لازم است که کارشناسان شرکت بهره‌بردار در این زمینه تحقیق و اطلاع‌رسانی کنند، افزود: شرکت ما به عنوان شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل، خطوط ریلی را مطابق با استانداردهای جهان ساخته و تحویل بهره‌بردار می‌دهد و آنها هستند که اکنون باید پاسخگو باشند که دقیقا چه اتفاقی در نصب و تعمیرات خطوط رخ داده که با یک گرمای 50درجه چنین بلایی سر خطوط آهنی آمده است.

شرکت راه‌آهن، و در این مورد بخصوص، شرکت راه‌آهن جنوب، شرکت بهره‌بردار است که به گفته احمدی، باید به این موضوع رسیدگی و اطلاع‌رسانی کند، اما شرکت راه‌آهن جنوب در تماس جام‌جم، هیچ توضیح خاصی در این زمینه نداد و اطلاع‌رسانی دقیق را به بعد و پس از انجام تحقیقات علمی دقیق موکول کرد.

در هر روی به نظر می‌رسد که باید این موضوع هرچه سریع‌تر و با تشکیل کمیته‌ای علمی مورد بررسی و واکاوی فنی دقیق قرار گیرد تا مانع بروز خطرات و حوادث مشابه احتمالی باشد که می‌تواند سرمایه‌های ملی کشور و جان هموطنانمان را به خطر بیندازد.

فاطمه مرادزاده