مسکن‌های دردآور!

این داروها با ممانعت از تولید ترکیباتی به نام پروستاگلاندین در بدن موجب کاهش درد، التهاب و تب می‌شوند. از طرف دیگر، عدم ساخت پروستاگلاندین ها، باعث ایجاد عوارض مختلف این داروها می‌شود،‌ زیرا پروستاگلاندین‌ها وظایف فیزیولوژیک زیادی در بدن دارند. با آن که مکانیسم تاثیر این داروها یکسان است ولی در افراد مختلف، اثرات درمانی و عوارض جانبی آنها متفاوت است. از مهم‌ترین داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی می‌توان به آسپرین، ایبوپروفن، ایندومتاسین، پیروکسیکام، دیکلوفناک، ناپروکسن و سلکوکسیب اشاره کرد.

این داروها برای تسکین دردهای مختلف ازجمله دردهای عضلانی، سردردهای میگرنی، دردهای مربوط به قاعدگی، دردهای بعد ازعمل جراحی یا برای از بین بردن التهاب در بیماری‌هایی که احتیاج به درمان طولانی دارند، مانند آرتریت روماتوئید، آرتروز و اسپوندیلیت‌ها تجویز می‌شوند. به عنوان مسکن، مقدار کمی از هر کدام از این داروها ممکن است کافی باشد، ولی برای این که اثرات ضدالتهابی آن در بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید پدیدار شود، مقدار بیشتری دارو لازم است.

عارضه جانبی اصلی این داروها مشکلات گوارشی است. این مشکلات می‌تواند از یک ناراحتی ساده معده تا خونریزی شدید گوارشی باشد که مورد اخیر بیشتر در سنین بالاتر اتفاق می‌افتد. هرچه مقدار مصرف این داروها و طول دوره درمان بیشتر باشد، احتمال بروز خونریزی گوارشی بیشتر است، اما نباید از یاد برد که حتی با مصرف یک قرص آسپرین یا سایر داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی ممکن است عوارض گوارشی اتفاق بیفتد. از دیگر عوارض جانبی این داروها آسیب کلیوی است که از یک التهاب قابل برگشت ساده کلیوی تا آسیب پایدار جدی می‌تواند متغیر باشد. از جمله عوارض دیگر آسپرین و سایر مسکن‌های ضدالتهاب غیراستروئیدی، بالا رفتن فشارخون بخصوص در کسانی است که از داروی ضد فشارخون استفاده می‌کنند. این عارضه گاه به دلیل تداخل دارویی اتفاق می‌افتد. دوز بالای این داروها در کسانی که بیماری کبدی دارند یا مبتلا به آرتریت جوانان یا تب روماتیسمی (روماتیسم قلبی) هستند، می‌تواند ریسک آسیب‌های کبدی را بالا ببرد. در بعضی بیماران قلبی، داروی ضد التهاب غیراستروئیدی گزینه مناسبی برای برطرف کردن درد نیست.

در افرادی که مبتلا به بیماری عروق قلب یا مغز هستند، مصرف هر داروی ضد‌التهابی غیر‌استروئیدی ممکن است خطر بروز سکته قلبی یا مغزی را زیاد کند. این خطر با مصرف سلکوکسیب بیشتر است. در حال حاضر به بیمارانی که مبتلا به بیماری‌های عروقی قلب یا مغز هستند، توصیه می‌شود سلکوکسیب مصرف نکنند. اگر در این بیماران، استفاده از این داروها ضروری باشد، بهتراست یکی از داروهای قدیمی با حداقل مقدار و در مدت کوتاه مصرف شود. البته مصرف آسپیرین با مقدار کم که برای پیشگیری از ایجاد لخته خون در بیماران قلبی عروقی تجویز می‌شود، شامل این توصیه نیست و بیماران می‌توانند آن را ادامه دهند. همچنین کسانی که از داروهای ضد‌انعقاد مانند وارفارین استفاده می‌کنند، نباید از آسپرین و سایر داروهای ضد‌التهابی غیراستروئیدی استفاده کنند.

به یاد داشته باشید، هرچه مدت زمان مصرف این داروها بیشتر باشد، احتمال عوارض هم بیشتر می‌شود و افراد بیش از 65 سال و کسانی که سابقه زخم یا خونریزی گوارشی دارند، باید داروهای ضدالتهابی را با احتیاط زیاد و فقط زیر نظر پزشک یا با مشورت داروساز مصرف کنند.

دکتر کاوه سالارمند

داروساز