هدف واحد با تاکتیک‌های متفاوت

به گزارش فارس، کنث کزمان تحلیلگر ارشد مسائل ایران در مرکز تحقیقات کنگره آمریکا در این گزارش به شرح بودجه‌هایی پرداخته که دولت‌های متوالی این کشور از سال 2004 برای ایجاد تغییرات مطلوب واشنگتن در داخل ایران در قالب برنامه‌هایی موسوم به «پیشبرد دموکراسی» و حقوق بشر اختصاص داده‌اند.

کزمان در این گزارش ادعا کرده نام تلاش‌های دولت‌های آمریکا و کنگره آمریکا را نمی‌توان براندازی حکومت ایران دانست، زیرا آنها به دنبال تحول سیاسی در ایران از طریق ترویج دموکراسی و تحریم‌های حقوق بشری بوده‌اند.

وی با وجود این نوشته است: در برخی مقاطع زمانی، عده‌ای در داخل کنگره آمریکا از اتخاذ سیاست رسمی براندازی حکومت ایران توسط ایالات متحده طرفداری کرده‌اند و یک طرح قانونی در کنگره صدویازدهم خواستار آن بود که سیاست رسمی آمریکا براندازی حکومت ایران باشد.

ادعای کزمان مبنی بر این‌که برنامه‌های موسوم به ارتقای دموکراسی ارتباطی با براندازی حکومت در ایران نداشته‌اند، در حالی است که مستندات بی‌شماری در استفاده دولت‌های آمریکا از این برنامه‌ها برای براندازی در کشورهای مختلف وجود دارد.

ترویج دموکراسی فقط در کشورهای غیرهمسو

دکتر فواد ایزدی، استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در همین رابطه به جام‌‌جم گفت: ایران تنها کشوری نیست که برنامه‌های ترویج دموکراسی در آن پیگیری می‌شود و کشورهایی مثل روسیه، چین و چند کشور دیگر هم شامل این برنامه‌ها می‌شوند اما در مجموع تعداد کشورهایی که از نظر ایالات متحده آمریکا مشمول چنین برنامه‌هایی هستند، زیاد نیست. اما نکته جالب در میان کشورهایی که برنامه ترویج دموکراسی در مورد آنها دنبال می‌شود، این است که نام برخی کشورها که اثری از دموکراسی در آنها دیده نمی‌شود در فهرست کشورهای هدف ایالات متحده قرار ندارد.

دلیل این مساله نوع نگاهی است که دولتمردان آمریکا به مسائل دارند و آن‌طور که دکتر ایزدی می‌گوید برنامه‌های آمریکا در مورد کشورهایی اجرا می‌شود که آمریکا با دولت‌های مستقر در آنها مشکل دارد.

وی با بیان این‌که این برنامه‌ها ارتباط چندانی با موضوع دموکراسی ندارد، می‌افزاید: مثلا اگر بودجه 2016 آمریکا مورد بررسی قرار گیرد، متوجه می‌شویم برنامه ترویج دموکراسی درباره عربستان، قطر و بحرین اساسا پیگیری نمی‌شود. نکته قابل تامل این‌که در هر سه کشور دیکتاتوری حاکم است و اساسا زمامداران آن میانه‌ای با موضوع دموکراسی و مردم‌سالاری ندارند.

دکتر محمدعلی بصیری، عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان و استاد روابط بین‌الملل هم با بیان این‌که برنامه‌های ترویج دموکراسی تنها محدود به ایران نیست، به جام‌جم گفت: با وجود این در مجموعه کشورهایی که در فهرست هدف ایالات متحده قرار دارند، بیشترین تمرکز در منطقه روی ایران بوده است.

وی می‌افزاید: دولت‌های مختلف ایالات متحده آمریکا برای پیشبرد اهداف این برنامه، هزینه‌های فراوانی صرف تبلیغات و همچنین راه‌اندازی رسانه‌های برون‌مرزی، جذب دانشجو، اعطای بورس، و... می‌کنند تا در بلندمدت به اهداف خود در کشورهای هدف برسند.

تفاوت در تاکتیک‌ها

پیگیری‌ این برنامه‌ها در دولت‌های دموکرات و جمهوریخواه نیز چندان تفاوتی نمی‌کند و آمار منتشره نشان می‌دهد که با اندکی تفاوت، هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات در زمان در اختیار داشتن دولت، دغدغه‌های مشترکی را در این زمینه پیگیری کرده‌اند.

بصیری در همین زمینه می‌گوید: هر کدام از احزاب جمهوریخواه و دموکرات اهداف مشترکی را در عرصه سیاست خارجی آمریکا دنبال می‌کنند و برنامه‌هایی برای تغییر نظام،‌ براندازی و ترویج آنچه از آن به عنوان دموکراسی یاد می‌کنند در کشورهای هدف دارند اما روش آنها متفاوت است.

وی می‌‌افزاید: دموکرات‌ها در تاکتیک‌ها از ابزارهای نرم و غیرمستقیم برای ترویج دموکراسی و حقوق بشر آمریکایی استفاده می‌کنند و عمدتا بر رسانه‌ها، آموزش، حمایت از جنبش‌های مردم‌نهاد کشورهای هدف تمرکز دارند در حالی که جمهوریخواهان از ابزارهای سخت ‌استفاده می‌کنند.

به گفته بصیری، ضربه زدن، ایجاد شورش و راه‌اندازی جنگ از جمله روش‌هایی است که جمهوریخواهان از آنها بهره می‌برند.

دکتر ایزدی هم در نگاهی مشابه با بصیری معتقد است: دموکرات‌ها و جمهوریخواهان در پیگیری ماجرا اشتراک نظر دارند، اما دموکرات‌ها برای اجرایی کردن این برنامه هوشمندانه‌‌تر رفتار می‌کنند و دغدغه بیشتری نسبت به جمهوریخواهان در این حوزه دارند.

وی برای توضیح این تفاوت‌ها می‌گوید: توجه به اظهارات خانم هیلاری کلینتون درباره ترویج دموکراسی نشان می‌دهد که وی بیش از دونالد ترامپ، دیگر نامزد انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا به این موضوع اهمیت می‌دهد.

این استاد دانشگاه با بیان این‌که دموکرات‌ها از ادبیات نرم‌تری بهره می‌گیرند، ادامه می‌دهد: مثلا آقای اوباما با شروع سال جدید اقدام به انتشار پیام نوروزی برای مردم ایران می‌کند، اما چنین شیوه‌ای در دوره ریاست جمهوری بوش قابل مشاهده نبود.

وی در مثالی دیگر می‌افزاید: زمانی که جمهوریخواهان، بودجه برنامه ترویج دموکراسی را تنظیم می‌کردند عنوان ایران در بالای این برنامه قرار داشت اما دموکرات‌ها عنوان ایران را برداشتند و از عناوین عمومی‌تری نظیر خاورمیانه استفاده می‌کنند.

هدف نهایی

با وجود تمام این بحث‌ها همان‌طور که کارشناسان تاکید دارند هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات با توجه به سیاست‌های تهران، تلاش دارند تغییرات مورد نظر خود را در جهت‌گیری‌های جمهوری اسلامی ایران اعمال کنند. در همین راستا گاهی نام ترویج دموکراسی را بر برنامه‌های خود می‌گذارند و گاهی برچسب پیشبرد حقوق بشر بر آن می‌زنند، اما آنچه مسجل است این‌که تمام این اقدامات با یک هدف صورت می‌گیرد و همان‌طور که فواد ایزدی تاکید می‌کند منظور جمهوریخواهان و دموکرات‌ها از ترویج دموکراسی و حقوق بشر، همان سرنگونی نظام جمهوری اسلامی ایران است.