«شهید» عنوانی شایسته برای آتش‌نشان‌ها

داستان مردان فداکار

شهید علی قانع، شهید امید عباسی، شهید برکت جوذری، شهید حمید آذری و... این نام‌ها هیچ وقت فراموش نمی‌شوند؛ آتش‌نشان‌هایی که نامشان در فهرست بلندبالای شهدای آتش‌نشان می‌درخشد. مردان فدارکاری که با شجاعت تمام جانشان را برای نجات جان هموطنانشان فدا کردند. برای خانواده‌های این شهدا و دیگر شهدای آتش‌نشان در گوشه گوشه کشور، داغ مرگ عزیزشان هیچ وقت کهنه نمی‌شود. حتی اگر روزها و هفته‌ها پشت سر هم بگذرند و سال‌های دوری یکی یکی از راه برسند. خانواده‌های که وقتی خبر شهادت یک آتش‌نشان دیگر را می‌شنوند هر طور شده خودشان را به مراسم ختم او می‌رسانند‌؛‌ انگار تازه عزیز خودشان را از دست داده‌اند. خانواده‌هایی داغداری مثل خانواده شهید داوود جعفریان. مثل مادرش مهری گلشن که وقتی پای حرف هایش می‌نشینیم از دوازدهم مهرماه سال 80 می‌گوید: «پسرم متولد 58 بود، تازه دو سال بود به استخدام آتش‌نشانی در آمده بود. سربازی‌اش را تازه تمام کرده بود، در این فکر بودیم که برایش آستین بالا بزنیم و سروسامانی به زندگی‌اش بدهیم، اما یک دفعه این اتفاق افتاد.»

مادر شهید داوود جعفریان هم گفت: «همان موقع با خودم گفتم پسر من که به مرگ طبیعی از دنیا نرفته،‌ چرا نباید اسمش ماندگار شود. چرا نباید شهادتش جایی ثبت شود... بعد‌ها که من خیلی پیگیری کردم اسم کوچه ما را عوض کردند.»

حالا مدت‌هاست اسم یکی از کوچه‌های خیابان شمشیری در محله مهرآباد تهران به نام شهیدی مزین شده که یک آتش‌نشان فداکار بوده؛ آتش‌نشانی 22 ساله که روی سنگ مزارش در قطعه شهدای آتش‌نشان بهشت زهرای تهران، یک عبارت بزرگ نوشته شده است: شهید داوود جعفریان.

پیگیری‌های بی نتیجه

حرف‌های این مادر شهید حرف‌های تازه‌ای نیست؛‌ ما آنها را کیلومترها آن طرف‌تر از تهران هم می‌شنویم از زبان همسر دو شهید آتش‌نشان دیگر؛ دونفر از نیروهای ایستگاه شماره ده شیراز که از ظهر روز چهارشنبه اول خرداد 92 همراه با پنج نفر دیگر از عوامل شهرداری شیراز، حین انجام ماموریت و اطفای حریق در سایت دفن زباله برمشور در جنوب شرقی شیراز، آسمانی شدند؛ شهید حسین بهروز و شهید عبادالله فولادی. همزمان با این اتفاق بود که مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس گفت: بر اساس تبصره چهار ماده 20 آیین‌نامه اجرایی قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران، کسانی که حین بحران جان خود را از دست می‌دهند می‌توانند از مزایایی قانونی شهید استفاده کنند و ما هم در حال دنبال کردن این موضوع هستیم. از آن اتفاق تلخ سه سال و یک ماه می‌گذرد.

جمیله ظرافت کار، همسر شهید بهروز درباره این حادثه به جام‌جم می‌گوید: همسر من بیشتر از 18 سال سابقه خدمت در آتش‌نشانی را داشت، یک سال و هشت ماه دیگر بازنشسته می‌شد. نیروی تازه‌کار نبود، نیروی قراردادی نبود، سابقه کمی نداشت، اما بعد از این اتفاق هرچقدر که ما پیگیری کردیم که حداقل تسهیلات بنیاد شهید شامل حال ما هم بشود کسی جوابگو نبود.

ظرافت کار ادامه می‌دهد: بعد از این اتفاق یک تابلو زدند و اسم ایستگاه آتش‌نشانی را به اسم شهید بهروز و شهید فولادی تغییر دادند، اما از شهادت فقط همین عنوان به این دو نفر رسید. من دو بچه چهارماهه را در این مدت به تنهایی بزرگ کرده‌ام و حداقل خواسته‌ام این است که تسهیلاتی برای آینده شان در نظر گرفته شود. من باید آنها را با مستمری‌ای که بعد از شهادت پدرشان در نظر گرفته شد بزرگ کنم و به سروسامان برسانم، اما این کار راحتی نیست. همسر من برای انجام وظیفه‌ای که به او محول شده بود از جانش گذشت، در حین ماموریت دچار حادثه شد، بالاخره بین او و افرادی که به مرگ عادی از دنیا می‌روند نباید تفاوت وجود داشته باشد؟!

درددل‌های همسر شهید بهروز، دغدغه مشترکی است که آنها را از زبان همسر شهید عبادالله فولادی هم می‌شنویم. از زبان معصومه آزوری که می‌گوید: همیشه این سوال برای ما مطرح بوده که چرا شهدای آتش‌نشان تحت پوشش بنیاد شهید قرار نمی‌گیرند؟ بعد از این حادثه ما خیلی پیگیری کردیم، به خیلی جاها سر زدیم، اما به ما گفتند این عنوان شهید فقط یک اسم است که به عزیزان شما داده شده، درحالی که آنها حین ماموریت جانشان را از دست دادند. این همسر داغدار ادامه می‌دهد: هفته‌های اول مسئولان به خانه ما می‌آمدند، اما بعد همه چیز تمام شد و الان مدت‌هاست کسی نمی‌پرسد خانواده‌های این شهدا در چه حالی هستند؟!

دختر من آن موقع 12 ساله بود و حالا 15 ساله شده، پدرش 18 سال سابقه خدمت در آتش‌نشانی داشت، همان موقع ما اصرار کردیم هزینه دوسال باقیمانده را بریزیم تا حداقل بازنشسته محسوب شود و حقوق کامل به ما تعلق بگیرد، اما گفتند طبق قانون نمی‌شود.

نگاه‌ها به مجلس

مدیرکل امور ایثارگران شهرداری تهران در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: این موضوع چند سالی است در شهرداری تهران مورد پیگیری قرار گرفته و حتی پیشنهادش از طریق شورای شهر تهران به شورای عالی استان‌ها هم ارائه شده تا از آن طریق به مجلس شورای اسلامی ارائه شود، اما متاسفانه هیچوقت اهتمام کافی و لازم به این موضوع وجود نداشته است.

مهدی محمدباقری ادامه می‌دهد: درخواست می‌کنم مجلس شورای اسلامی نگاهش را به موضوع آتش‌نشانان ایثارگر مسئولانه‌تر کند. معتقدم تعریف واژه ایثارگر غیر از این نیست که عزیزان ما در آتش‌نشانی شبانه‌روز در حال ایثار هستند و این که عنوان شهید را از نظر قانونی فقط به افرادی اختصاص بدهیم که از نظر چارچوب قانونی شهید شناخته می‌شوند کمی جفاست در حق آنها.

حادثه خبر نمی‌کند

حرف‌های مدیرکل امور ایثارگران شهرداری تهران را، ابوالفضل قناعتی عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر تهران هم تایید می‌کند. بخصوص وقتی به ما می‌گوید: من به عنوان نماینده مردم تهران معتقدم هرکسی که برای مردم ایران، برای اعتقادات مردم ایران و دین اسلام جانش را فدا می‌کند، شهید است و انتظار ما از مسئولان بنیاد شهید و دولت و مجلس این است که این افراد را هم از نظر قانونی شهید به حساب بیاورند.

قناعتی ادامه می‌دهد: امیدوارم بزودی در سیستم هماهنگ خدمات و تسهیلات بنیاد شهید و ایثارگران، این افراد هم گنجانده شوند تا خانواده‌هایشان حداقل بعد از مرگ عزیزشان یک دلگرمی داشته باشند. البته ما انتظار نداریم این اتفاق‌ها در آینده تکرار شود، اما می‌دانیم حادثه خبر نمی‌کند و حداقل با اصلاح این قانون، به آتش‌نشان‌های زنده هم یک دلخوشی بدهیم.

ضرورت وجود تعریف قانونی

سررشته همه این انتظارها را که می‌گیریم به مجلس شورای اسلامی می‌رسیم؛ جایی که نمایندگان مردم وظیفه قانونگذاری و نظارت را به عهده گرفته‌اند. ما موضوع انتظار خانواده‌های شهدای آتش‌نشان و مسئولان شهری را با رئیس فراکسیون شاهد مجلس دهم در میان می‌گذاریم و محمدمهدی مفتح در جواب می‌گوید: بنده معتقدم کار این افراد بسیار ارزشمند و قابل تقدیر است ولی برای این که یک نفر شهید محسوب شود و خانواده‌اش از تسهیلات شهدا استفاده کنند باید برایش تعریف قانونی وجود داشته باشد. یعنی در قانون مصادیق شهادتش تعریف شود. همان طور که برای افرادی که در صحنه انقلاب یا دفاع در جبهه‌ها به شهادت می‌رسند تعریف قانونی وجود دارد.

مفتح ادامه می‌دهد: اگر این خواسته و انتظار بین خانواده‌های آتش‌نشانان و مدیریت شهری وجود دارد، باید این موضوع به مجلس بیاید تا عنوان شهید یا عنوانی مشابه برای آنها مانند در حکم شهید، در قانون تعریف شود.

رئیس فراکسیون شاهد مجلس دهم تاکید می‌کند: این موضوع حتما باید در قانون تعریف بشود، اما از آنجا که مشمول اصل 75 قانون اساسی می‌شود و برای دولت بار مالی دارد نماینده‌های مجلس نمی‌توانند خودشان موضوع را در مجلس مطرح کنند و بهتر است این موضوع از طریق دولت و به صورت لایحه به مجلس بیاید چراکه به دنبال تصویب این قانون، یک سری امتیازات و منابع مالی به وجود خواهد آمد که باید محل تامین آنها مشخص باشد.

آیین‌نامه احراز مصادیق شهید و در حکم شهید

براساس ماده یک این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح به کار می‌روند:

1 ـ شهید: کسی که جان خود را در راه تکوین، شکوفایی، دفاع و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و کیان جمهوری اسلامی ایران و استقلال و تمامیت ارضی کشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضدانقلاب و اشرار نثار نموده یا می‌نماید.

2 ـ در حکم شهید: کسی که از نظر ماموریت، وظایف و اهداف تعیین شده همانند شهید است، ولی از لحاظ شرایط وقوع یا محل شهادت متفاوت است.

مینا مولایی

جامعه