از رویا تا واقعیت

شرکت‌های قدرتمندی که دیگر حتی به چشم نمی‌آیند و پیش‌بینی‌هایی از آینده که حالا یا به واقعیت تبدیل شده‌اند یا به آنها بسیار نزدیک شده‌ایم. بررسی این تاریخ 12 ساله و نگاه کردن به روزهایی که گذشت می‌تواند لذتبخش و خاطره‌انگیز باشد، برای همین در دوازدهین سالگرد تولد کلیک نگاهی می‌اندازیم به 12 اتفاق مهم در دنیای دیجیتال که روزی سوژه داغی برای این نشریه و مخاطبانش بوده است. همچنین در ادامه نگاهی خواهیم انداخت به پیش‌بینی 12 اتفاق در دنیای فناوری که باید به انتظار آنها بنشینیم.

یک قدم تا جیمیل مجانی

شاید با داشتن جیمیلی با 25 گیگابایت حافظه رایگان، خبر داشتن جیمیل رایگان خنده‌دار باشد، اما اسفند سال 83 این یک خبر هیجان‌انگیز بود! در آن سال گوگل تنها از طریق دعوتنامه به کاربران اجازه استفاده از سرویس جیمیل را می‌داد، اما با ارسال هزاران دعوتنامه جدید، تعداد زیادی از اهالی اینترنت را به کاربران جیمیل تبدیل کرد. همین کافی بود تا کلیک رایگان شدن جیمیل را پیش‌بینی کند.

پزشکان آنلاین

در شماره 35 کلیک پرونده‌ای درخصوص نقش فناوری در آینده علم پزشکی کار شده و در این گزارش اشاره شده آی‌تی می‌تواند به تشخیص پزشک‌ها در درمان بیماران کمک کند. حال سرویس‌های سلامت، گجت‌های پوشیدنی و پرونده‌های پزشکی آنلاین در تشخیص و درمان بیماری به پزشکان کمک می‌کنند.

خودروهای هوشمند

خودروی هوشمند گوگل به مرحله عملیاتی رسیده، خودروهای بدون راننده تسلا از حالا پیش‌فروش شده‌اند و درواقع می‌توان گفت خودروهای هوشمند جزوی از فناوری امروز هستند، اما 11 سال پیش اوایل سال 84 که خودروی هوشمند بیشتر یک رویا بود، کلیک در مقاله‌ای با عنوان «فناوری روز به کمک ترافیک شهری می‌آید» از ماشین‌های هوشمند به‌عنوان بخشی از آینده خبر داد.

مانیتوری که لوله می شود

دو شرکت ال‌جی و سامسونگ با ارائه گوشی‌های هوشمندی با صفحه‌های خمیده، فصل جدیدی از فناوری گوشی‌های هوشمند را رقم زدند. فناوری که در آینده به تولید گوشی‌هایی با صفحه‌های خمیده ختم خواهد شد، اما سال 86 کلیک از تولید رایانه‌هایی با مانیتورهای لوله شونده در آینده خبر داد. این خبر هیجان‌انگیز بعدها با انتشار خبری از تولید نمایشگرهای انعطاف‌پذیر رنگ و بوی واقعیت گرفت.

اینترنت روی موبایل

عمر اینترنت تلفن همراه نسل 3 و 4 در کشور به سه سال هم نمی‌رسد، اما در همین چند سال رشد قارچ‌گونه این فناوری باعث شده تعداد کاربران اینترنت پرسرعت همراه روز به روز بیشتر شود. شهریور 84 در شماره 62‌ کلیک در مقاله‌ای نوشت: «رویای کاربران دستگاه‌های همراه به حقیقت می‌پیوندد: با تلفن همراه در اینترنت.»

خانه هوشمند

کلیک در سال 87 با انتشار تصویر شخصی روی صندلی که با صفحه‌نمایش مقابل خود در حال کنترل وسایل اطراف بود، نوشت: «یکی از اعضای موزه ارتباطات لیسبون روی صندلی چرخدار خود در حال استفاده از اینترنت و کنترل وسایلی از قبیل سیستم گرمایش، لامپ‌ها و... است.» این شروع مفهوم اینترنت اشیا و فناوری خانه‌های هوشمند بود. فناوری‌ای که سال‌های بعد بارها در کلیک در مورد آن صحبت و از پیشرفت‌های آن خبر داده شد.

اینترنت اینجا، اینترنت آنجا

اینترنت بی‌سیم، اینترنت شهری، اینترنت همگانی و اینترنت ماهواره‌ای. همه اینها راه‌هایی است که می‌توان به وسیله آن در هر نقطه‌ای کاربران را به دهکده جهانی وصل کرد. اتفاقی که هنوز هم به نقطه نهایی خود نرسیده، اما با وجود اینترنت همراه امکان‌پذیر شده است. کلیک در تیر 84 با انتشار مقاله‌ای درباره فناوری وای‌مک اینتل تیتر زد: «اینترنت اینجا، اینترنت آنجا، اینترنت همه جا».

قدرت جادویی اثر انگشت

تنها دو شماره از انتشار کلیک می‌گذشت که این نشریه از فناوری جدیدی در یک ریزتراشه خبر داد که به کاربران اجازه می‌داد به‌جای استفاده از پول و کارت‌های اعتباری تنها با احراز هویت خود به وسیله اثر انگشت به حساب‌های بانکی خود دسترسی پیدا کنند. حالا با وجود Apple Pay و فناوری‌هایی از این جنس این مساله دیگر یک فرضیه نیست. همچنین در شماره 8 کلیک، در مقاله دیگری با عنوان «امنیت روی پوست انگشتان» به جایگزین شدن اثر انگشت به‌جای رمز عبور در ابزارهای دیجیتال اشاره شد.

تلویزیون های هوشمند و 3 بعدی

مانیتورهای تخت دوبعدی را بی‌خیال شوید؛ تلویزیون‌های سه‌بعدی در راهند. شماره 98 کلیک درست زمانی که مانیتورهای تخت تازه داشتند جای نمایشگرهای سی‌آرتی نسل قبل و بزرگ را می‌گرفتند، از آمدن نمایشگرهای سه‌بعدی خبر داد. در شماره 120 کلیک نیز مقاله دیگری با تیتر «تلویزیون‌های حرف گوش کن» به فناوری قریب‌الوقوع تلویزیون‌های هوشمند پرداخت.

ربات های قاتل

ترس از ربات‌ها در آینده و این‌که این دست‌ساز‌های انسانی زمانی به قاتلان بشر تبدیل شوند در شماره 137 کلیک به یک گزارش بلند تبدیل شد تا نگرانی دانشمندان درباره آینده انسان‌ها و ربات‌ها سوژه این نشریه شود. تیتر مقاله این بود: «ربات‌های قاتل می‌آیند». حال در سال 2016 ارتش‌های کشورهای مختلف، از دِرون‌ها، پهپاد‌ها و یو‌ای‌وی‌های مختلفی استفاده می‌کنند که می‌توانند پرواز کنند، منطقه‌ای را بمباران کرده یا با شناخت دشمن آنها را مورد هدف قرار دهند.

گوگل با شما صحبت می‌کند

افشاگری‌های کلیک در مورد گوگل به یکی دو مورد ختم نمی‌شود، جلو افتادن گوگل از یاهو اولین پیش‌بینی‌های کلیک در سال 83 بود. پس از آن نقشه‌های گوگل یا همان گوگل‌مپ در شماره 36 و راه‌اندازی مترجم گوگل در شماره 145 از دیگر خبرهایی بود که در مورد آینده گوگل در کلیک منتشر شد. همچنین در شماره 61 مطلبی منتشر شد با تیتر «گوگل با شما حرف می‌زند». نگاهی به کنفرانس I‌/‌O امسال گوگل بیندازید، این شرکت هنوز دارد روی Google Now کار می‌کند تا به این موفقیت برسد.

ترکیب آی پاد و تلفن همراه

با انقلابی که اپل در صنعت انتشار موسیقی آنلاین و دستگاه‌های پخش موسیقی انجام داده بود، همه انتظار داشتند این شرکت در تقویت دو پدیده آی‌تیونز و آیپاد سال‌ها در این بخش فرمانروایی کند، اما یک سال قبل‌تر از ارائه اولین آیفون، کلیک از احتمال ترکیب آیپاد و تلفن همراه خبر داد. همچنین در شماره 126 کلیک همزمان با رونمایی از تلفن همراه اپل نوشت: «گوشی جدید اپل یعنی آیفون، پنج سال جلوتر از هر تلفن همراهی است. این گوشی آینده تلفن‌های همراه را متحول می‌کند.»

اینترنت رایگان برای همه

بعد از ماشین‌های تسلا و پروژه اسپیس ایکس، قطعا پروژه بعدی ایلان ماسک، اینترنت همگانی خواهد بود. ارسال 4000 ماهواره به پایین‌ترین مدار زمین که با ارسال سیگنال‌های مخابراتی اینترنت را به تمام نقاط جهان برسانند، هدفی است که ماسک انتظار دارد تا سال 2020 به آن برسد. از طرف دیگر گروه ویرجین می‌خواهد این کار را با وای فای در تمام نقاط جهان به واقعیت تبدیل کند. گوگل نیز هنوز به فکر تقویت بالون‌هایش است تا بتواند از طریق این پرنده‌های در حال حاضر موقت، اینترنت همگانی را راه‌اندازی کند.

تعطیلات فضایی

ناسا از همین حالا برای سفر بی‌بازگشت به مریخ، داوطلب ثبت‌نام کرده است. ویرجین گلکتیک فضاپیماهای خود را برای گشتزنی در خارج از جو آماده کرده است. بتازگی نیز سه سیاره جدید همسان زمین کشف شده که احتمال امکان زندگی دوتای آنها بسیار بالاست. پس اصلا تعجب نکنید اگر تا ده سال دیگر برای آخر هفته و اقامت در یک سیاره دیگر برنامه‌ریزی کردید!

مغز به‌جای اثر انگشت

تاچ آیدی یا همان حسگر اثر انگشت به اصلی‌ترین وسیله در گوشی‌های همراه برای تائید هویت کاربر تبدیل شده و در پرچمداران مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. احتمال استفاده از اسکنر عنبیه چشم برای جایگزینی رمز نیز بسیار بالاست، اما آنچه به آینده تعلق دارد جایگزینی امواج مغزی به‌جای پسوردهای امروزی است. تیمی در دانشگاه بینگهامتون توانسته با کار روی امواج مغزی افراد مختلف به این امکان با دقت 94 درصد برسد. سال 2025 زمان پیش‌بینی شده برای استفاده از این قابلیت است.

گجت هایی در بدن

پیش‌بینی می‌شود بعد از فناوری گجت‌های پوشیدنی این بار نوبت به گجت‌هایی می‌رسد که در بدن جاسازی می‌شود. درحال‌حاضر دیود‌های زیر‌پوستی بسیار نازک یکی از دستاورد‌هایی است که به مرحله آزمایشی رسیده است. از طرف دیگر شرکت‌های مختلفی روی دوربین‌هایی که روی عنبیه چشم قرار بگیرد کار می‌کنند. هیچ بعید نیست تا ده سال آینده شاهد ظهور ابزارهایی باشیم که در کف دست، گوش و چشم جاسازی شده و کار گوشی‌ها و ساعت‌های هوشمند را انجام ‌می‌دهند.

ماشین های هوشمند اجباری

آمارها و احتمالات نشان می‌دهد خودروهای خودران و هوشمند می‌توانند تا 70 درصد از تصادفات جاده‌ای بکاهند. این در حالی است که این ماشین‌ها هنوز به مرحله تولید و عرضه عمده نرسیده‌اند. پیش‌بینی می‌شود تا پنج سال آینده 8 درصد خودروهای جهان به سیستم خودران مجهز باشند و پس از آن این رشد با شیبی شدیدتر ادامه پیدا کند. احتمال دیگر هوشمند شدن حمل و نقل‌های سنگین و کانتینرها تا 20 سال آینده است. اگر مسیر فناوری ماشین‌های هوشمند به همین شکل پیش برود باید انتظار داشت که داشتن سیستم‌های هوشمند و خودران برای بالا رفتن امنیت حمل و نقل اجباری شود.

چاپ 3 بعدی اعضای بدن

فناوری پرینترهای سه‌بعدی با سرعتی برق‌آسا به سمت جلو در حرکت هستند و در حال حاضر هر شیء بی‌جانی را می‌توانند دوباره‌سازی کنند و یک نمونه عینی از آنها بسازند. یک تیم تحقیقاتی در دانشگاه آکسفورد انگلستان که روی تولید اندام مصنوعی و مهندسی پزشکی به وسیله پرینترهای سه‌بعدی کار می‌کند، بتازگی در کنفرانسی علمی در همین دانشگاه، از تحقق رویای تولید اعضای بدن واقعی با استفاده از پرینترهای سه‌بعدی خبر داد. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 پرینترهای سه‌بعدی بتوانند بافت‌های سلولی نه‌چندان پیچیده را کنار هم قرار داده و اعضای داخلی، پوست یا حتی لاله گوش و لب را تولید کنند.

ربات های دارای شخصیت

همین چند هفته پیش بود که ربات انسان‌نمای چینی همه را انگشت به دهان کرد. این نمونه نزدیک‌ترین ساخته دست بشر در میان ربات‌های انسان‌نما بود که علاوه بر شبیه‌سازی حرکات، راه رفتن و صدا، به احساسات تعریف شده نیز واکنش نشان می‌داد. پس چیز عجیبی نیست اگر مانند فیلم EX Machina تا 30 سال آینده هوش مصنوعی به حدی برسد که ربات‌ها برای خود دارای شخصیت مستقل باشند و بتوانند با توجه به هوش خود با احساسات پاسخ داده و تصمیمات منحصر‌به‌فرد بگیرند. این مساله هم می‌تواند ترسناک باشد و هم مسیر جدیدی در زندگی انسان و فناوری ایجاد کند.

پایان عصر گوشی‌های هوشمند

به نظر می‌رسد هیچ چیز نمی‌تواند جلوی پیشرفت روزافزون گوشی‌های هوشمند را بگیرد؛ محصولاتی که به یار جدا‌نشدنی انسان‌ها تبدیل شده‌اند و زندگی بدون آنها در سخت‌ترین حالت ممکن قرار می‌گیرد. با این شرایط شاید پیش‌بینی پایان عصر گوشی‌های هوشمند کمی خنده‌دار به نظر برسد، اما احتمالا به واقعیت تبدیل می‌شود. ساعت‌های هوشمند در یک دهه آینده قطعا در جایی بالاتر از جایگاه فعلی قرار خواهند گرفت، پوشیدنی‌های دیگر مانند عینک نیز به شکلی جدی از راه می‌رسند، نتیجه این خواهد بود که یا گوشی‌های هوشمند به‌طور کامل راه خود را از جیب کاربران جدا می‌کنند یا دیگر به شکل‌های امروزی نخواهند بود.

دِرون‌ها، مسئول امنیت شهرها

توجه زیاد ارتش‌ها به ربات‌های پرنده و هوشمند نشان از ظرفیت بالای این فناوری برای انجام کارهای مختلف دارد. کوآدکوپترها با توجه به اندازه کوچک، قدرت مانور بالا و دقت پروازی که از الگوریتم‌های ریاضی پیروی می‌کند ابزارهای بسیار مناسبی به‌عنوان یک دستیار یا حامی هستند. می‌توان پیش‌بینی کرد اگر موانع قانونی برداشته شود، کارهای امنیتی مانند نگهبانی، محافظت، امداد و نجات، آتش‌نشانی و... در شهرهای بزرگ و پیشرفته به این ربات‌های توانا سپرده شود.

سقوط امپراتورهای بزرگ

تاریخ همیشه تکرار می‌شود؛ این یک قانون نانوشته است. پس نباید انتظار داشت امپراتوری‌های بزرگ دنیای فناوری برای همیشه پابرجا بمانند و به حیات خود ادامه دهند. مایکروسافت، اپل، سامسونگ یا حتی گوگل ممکن است در دو دهه آینده به سرنوشتی مشابه نوکیا دچار شوند. این پیش‌بینی است که حالا هم با قدرت گرفتن برندهای چینی برای شرکت‌های دیگر تولیدکننده گوشی‌های همراه در آسیا چندان از واقعیت دور نیست. رقابت در دنیای فناوری بسیار تنگاتنگ است.

هکرهای انسانی

بخشی از آینده فناوری قطعا به مغز انسان مربوط می‌شود. ایده انتقال و دریافت اطلاعات و خاطرات از مغز در کنفرانس تد (TED) سال 2015 جدی‌تر از همیشه از سوی یک محقق استرالیایی مطرح شد. در حال حاضر شاخه‌ای از علم با نام نوروتکنولوژی دقیقا با تمرکز بر این مساله در حال کار روی انتقال اطلاعات از مغز است. وقتی صحبت از اطلاعات و دسترسی به داده‌ها می‌شود همیشه پای هکرها به میان کشیده می‌شود. بخشی از تخلفات آینده دزدی هکرهای مغزی از اطلاعات انسان‌ها خواهد بود.

شهرهای هوشمند

در شماره‌های قبل در کلیک خواندید پروژه شهر هوشمند گوگل شروع شده و این شرکت دنبال جایی مناسب برای احداث این پروژه بزرگ است. حال تحقق ایده اینترنت همگانی و خودروهای هوشمند را هم به آن اضافه کنید تا متوجه شوید شکل‌گیری شهری که گوگل دنبال آن است چندان دور از دسترس نیست. در دهه آینده شاهد آن خواهیم بود که شهرهای بزرگ و پیشرفته، بسرعت در جهت هوشمندسازی حرکت خواهند کرد و عامل انسانی برای انجام کارهای مختلف از آن حذف خواهد شد.

آرش جهانگیری