استان‌های رکورددار «سل» در کشور

دکتر مهشید ناصحی در گفت‌و‌گو با ایسنا، درخصوص عوامل شیوع بالای سل در استان‌های گلستان و سیستان و بلوچستان گفت: ما درهمه استا‌ن‌های کشور موارد ابتلا به سل داریم، اما در بعضی از استان‌ها شیوع این بیماری بیشتر است. رتبه اول و دوم به ترتیب متعلق به استان‌های سیستان و بلوچستان و گلستان است. بر اساس گزارشات سازمان جهانی بهداشت، 80 درصد موارد سالانه سل دنیا در 22 کشور بروز کرده است. دو کشور افغانستان و پاکستان که میزان شیوع سل در آنها بیش از 10 برابر کشور ما است و با استان سیستان و بلوچستان نیز هم مرزند در زمره این 22 کشور قرار دارند. این همجواری و ترددهای مرزی در دهه‌ها و سال‌های گذشته می‌تواند بر میزان ابتلا به سل در این استان تاثیر داشته باشد.

سوء تغذیه و همجواری؛ دوپای حرکت به سمت سل در سیستان و گلستان

ناصحی با اشاره به تاثیر سوء تغذیه در افزایش احتمال ابتلا به سل گفت: سیستان و بلوچستان با مساله همجواری با کشورهای پر شیوع سل روبرو است و در دهه‌های گذشته میزبان جمعیت قابل توجهی از اتباع کشورهای افغانستان و پاکستان بوده است. همچنین این استان دست به گریبان خشکسالی، فقر و سوء تغذیه نیز در چند دهه گذشته بوده است، به طوری که بر اساس آمارهای موجود رتبه اول از نظر شاخص‌های سوء تغذیه نیز متعلق به این استان است.

ناصحی در مورد علل احتمالی بالا بودن سل در استان گلستان نیز گفت: این استان علاوه بر همجواری با کشور ترکمنستان که میزان شیوع سل بالایی دارد و همچنین شیوع برخی از علل ضعیف کننده سیستم ایمنی، تحت تاثیر مهاجرت‌های 40 سال قبل هموطنان سیستان و بلوچستان که به دنبال بروز یک دوره خشکسالی شدید رخ داد، نیز بوده است.

آمادگی شبکه بهداشت کشور برای رویارویی با سل

رییس اداره کنترل سل و جذام وزارت بهداشت با بیان اینکه کلیه سطوح در شبکه بهداشت کشور اعم از خانه‌های بهداشت در مناطق روستایی و مراکز بهداشتی درمانی در شهرها، آموزش‌های لازم برای شناسایی موارد مبتلا به سل را دریافت کرده‌اند، ادامه داد: ‌در زمینه برنامه کنترل سل، برخی فعالیت‌ها و خدمات بصورت جاری در کشور ارائه می‌شوند؛ مثلا اگر کسی با علایم مشکوک به سل به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کند، پرسنل بهداشتی مطلع هستند که باید برای چنین فردی آزمایش تشخیصی رایگان انجام دهند. اگرنتیجه این آزمایش مثبت باشد و ابتلا به سل در فرد تائید شود، درمان را نیز بطور رایگان ارائه می‌دهند و در طول دوره درمان نیز نظارت‌ لازم برای اطمینان از مصرف منظم و روزانه داروها انجام می‌شود. همچنین اگر بیمار مبتلا به سل ریوی تشخیص داده شود، افراد خانواده او هم به صورت رایگان مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

ابتلا به سل در زندان‌ها، 100 برابر بیشتر از جامعه عمومی

ناصحی درباره روند غربالگری سل در زندان‌ها نیز گفت: ما به دلایل مختلفی انتظار داریم سل در زندان‌ها آمار بیشتری داشته باشد؛ چراکه ساختار زندان طوری است که افراد به طور متراکم زندگی می‌کنند. زندانیان از سطح بالاتری از استرس نسبت به جامعه عمومی رنج می‌برند. سابقه اعتیاد به موادمخدر، محرک و دخانیات در این افراد به مراتب بیشتر از عموم مردم است و ما هم می‌دانیم که تمامی این موارد از عوامل ایجاد بیماری سل در یک فرد هستند. این افراد ممکن است به صورت مبتلا وارد زندان شوند یا این که در زندان به دلایلی مبتلا شوند. در کل دنیا گفته می‌شود ابتلا به سل در زندانیان حدود 100 برابر بیشتر از جامعه عمومی است. در کشور ما چندین سال است که بیماریابی از نظر ابتلا به سل هنگام ورود به زندان‌ها انجام می‌شود و درمان نیز بطور رایگان ارائه می شود.

ناصحی تاکید کرد: در مورد بعضی از جمعیت‌های پرخطر مانند زندانیان و افراد اچ آی وی مثبت، در هر بار مراجعه، فرد باید از نظر سل بررسی شود.

بیماریابی فعال در سیستان و بلوچستان، برای تمام خانواده‌ها

وی همچنین به فعالیت‌های ویژه‌ای نظیر بیماریابی فعال خانه به خانه در سیستان و بلوچستان بویژه در حوزه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی زابل در سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: نیروهای بهداشتی همزمان با سرشماری بهداشتی سالانه در مناطق روستایی و برخی مناطق شهری، از خانواده‌ها درباره داشتن علائم مشکوک به سل مثل سرفه طولانی مدت، تب، تعریق شبانه و کاهش وزن سوال می‌شود و در صورت وجود علایم برای آنها آزمایش رایگان انجام می‌دهند.

فعالیت دو آزمایشگاه پیشرفته سل در سیستان و گلستان

رییس اداره کنترل سل و جذام وزارت بهداشت همچنین در خصوص امکانات این دو استان برای کنترل وضعیت سل، گفت: استان‌های سیستان و بلوچستان و گلستان به طور خاص مد نظر قرار گرفته‌اند. دو مورد از 9 مورد آزمایشگاه‌های مرجع منطقه‌ای سل در کشور که دارای تجهیزات و سطح ایمنی زیستی پیشرفته هستند در این دو استان راه‌اندازی شده‌اند و آزمایشگاه دیگری نیز در همین سطح تا سال 1395 در شهرستان زابل راه‌اندازی خواهد شد. آزمایشگاه‌های مزبور، جدای از شش آزمایشگاه کشت و .... آزمایشگاه میکروسکوپی رایگان سل فعال در این دو استان هستند.

ارائه خدمات غربالگری سل در حاشیه شهر‌ها

وی با اشاره به برنامه وزارت بهداشت درباره اجرای غربالگری سل در مناطق حاشیه نشین گفت: به دلیل احتمال بالاتر بروز سل در جمعیت‌های حاشیه نشین، برنامه سل جزو بسته‌های خدمت تیم‌های سلامت برای حاشیه نشین‌ها دیده شده است.

سرفه طولانی، شاه علامت ابتلا به سل

ناصحی درباره علایم ابتلا به سل نیز گفت: اگرچه بیماری سل هر عضوی از بدن را می‌تواند درگیر کند، اما در 85 درصد موارد ریه‌ها را مبتلا می‌کند و به همین دلیل علایم آن هم عمدتا تنفسی است. شاه علامت شک به سل ریوی، داشتن سرفه طولانی به مدت دو هفته یا بیشتر است. البته این سرفه ممکن است با تب، خلط، عرق شبانه، کاهش اشتها، ضعف و کاهش وزن همراه باشد.

وی ادامه داد: از آنجا که بیماری سل کاملا قابل درمان است، ضرورت دارد همه کمک کنند تا تصویر قدیمی و اشتباهی که مردم نسبت به این بیماری دارند، اصلاح شود. اگرچه طول دوره درمانی این بیماری حداقل شش ماه است، اما این بیماران غالبا پس از دو هفته از آغاز رژیم درمانی استاندارد، می‌توانند به شغل و زندگی عادی خود در کنار سایرین بازگردند.

برنامه وزارت بهداشت تا 2035، کاهش 95 درصدی مرگ و میر و 90 درصدی ابتلا به سل

رییس اداره کنترل سل و جذام وزارت بهداشت درباره همکاری وزارت بهداشت ایران برای اجرای استراتژی جهانی بیماری سل تا سال 2035 گفت: سال گذشته در مجمع جهانی بهداشت وزرای بهداشت کشورها متعهد شده‌اند که استراتژی جدید جهانی بیماری سل را پذیرفته و از آن تبعیت کنند. مضمون این استراتژی این است که ما تا سال 2035، باید 95 درصد مرگ و میر سل و 90 درصد بروز موارد جدید سل را نسبت به سال 2015 کاهش دهیم. برنامه‌های جاری ما به دلیل این تعهد جدید تغییر کرده و بصورت تقویت شده بازطراحی شدند.