قانون‌گریزی مدارس غیردولتی

حالا بعد از دو ماه که فکر می‌کردیم آموزش و پرورش این بار میخش را محکم به زمین کوبیده، برخی مدارس پوزخندزنان کارشان را می‌کنند، شهریه‌های مصوب را پشت‌سر می‌گذارند و اعداد و ارقام را به سلیقه خود تغییر می‌دهند، آنچه در این میان نیز معطل می‌ماند، الگوی تعیین شهریه است که سازمان مدارس غیردولتی مدت‌ها برای نهایی کردنش وقت گذاشته.

چه می‌دانیم، شاید منبع آگاهی که به ما گفت مدارس متخلف زورشان زیاد است و از توپ و تشرها نمی‌ترسند، درست می‌گوید و شاید شخص مطلع دیگری که به شرط ذکر نشدن نامش توضیح داد که برخورد با متخلفان به قدری زمانبر است و برخوردها به اندازه‌ای بی‌تاثیر که تخلف‌ها متوقف نمی‌شود.

تخلف از یک میلیون تا 7 میلیون

سر رشته تخلفات مالی در مدارس غیردولتی را می‌توان با جستجویی ساده در سایت سازمان مدارس غیردولتی پیدا کرد؛ این جدول اصلا برای اطلاع اولیای دانش‌آموزان در سایت بارگذاری شده است.

آنجا می‌شود نام و نشان مدرسه موردنظر را تایپ کرد و شهریه مصوب هر مدرسه را دید. ما نام چند مدرسه غیردولتی مطرح تهران را در این سامانه نوشتیم و سیستم، شهریه‌ای را نشان داد که با شهریه‌های دریافتی این مدارس فاصله‌ای داشت از زمین تا آسمان.

یکی از این مدارس طبق الگوی تعیین شهریه مجاز است سه میلیون و 600 هزار تومان شهریه دریافت کند، اما ما که پیگیری کردیم به شهریه پنج میلیون تومانی رسیدیم. سراغ مدرسه‌ای دیگر می‌رویم، از آن مدارس غیردولتی شمال شهری که مردم برایش سر و دست می‌شکنند.

شهریه قانونی این مدرسه برای دوره ابتدایی چهار میلیون تومان است، اما برای مهر 94 از مردم 9 میلیون تومان دریافت کرده، درست شبیه یکی دیگر از مدارس مشهور و پرطرفدار تهران که شهریه مجازش برای دوره متوسطه دوم شش میلیون تومان است، اما از دانش‌آموزان 13 میلیون تومان دریافت کرده است.

ما فقط توانستیم رد چند تخلف را بگیریم، اما اگر کسی وقت بگذارد و دامنه بررسی‌هایش را گسترده‌تر کند حتما به تخلفات بیشتری می‌رسد، ولی با این حال دانستن تخلف یک چیز است و برخورد با تخلف چیز دیگر و البته متوقف کردن تخلف موضوعی مهم‌تر و ضروری‌تر که فعلا لنگ می‌زند.

آموزش و پرورش: تخلف است

برای این‌که بدانیم آموزش و پرورش چه برخوردی با این متخلفان خواهد داشت با دو مسئول تماس گرفتیم، اول مدیرکل مدارس غیردولتی و دوم سخنگوی آموزش و پرورش شهر تهران.

آقای مدیرکل البته حاضر به انجام گفت‌وگو نشد، ولی روابط عمومی سازمان به نقل از وی توضیح داد اگر تخلفی گزارش و محرز شود با متخلفان برخورد خواهد شد.

سخنگوی آموزش و پرورش شهر تهران نیز پاسخ را در این دو جمله خلاصه کرد که‌رفتار این مدارس تخلف است و اگر در شورای نظارت بر مدارس غیردولتی اثبات شود، قابل پیگیری است.

در واقع ما در ازای تخلفات آشکار و درشت برخی مدارس غیردولتی به دو پاسخ همیشگی و کلیشه‌ای رسیدیم که بر برخورد با متخلفان تاکید داشت، به یک زنجیره قهری که لازمه به کار افتادنش، وقوع تخلف است و بعد هم برخورد با متخلف نه برنامه‌ریزی برای حذف تخلفات یا به حداقل رساندن آنها.

شهریه مدارس غیردولتی به همین دلیل شباهت زیادی به تعرفه‌های پزشکی پیدا کرده، تعرفه‌هایی که سال‌ها با میل و خواست پزشکان تغییر می‌کرد و بهانه‌اش ناکارآمدی بیمه‌ها بود. اما این نابسامانی تعرفه‌ای بالاخره سروسامان گرفت، البته نه صددرصد بلکه در حدی امیدبخش و با تشدید نظارت‌ها و آگاه‌سازی مردم؛ اما آیا نمی‌شود این سامان را در شهریه‌های مدارس غیردولتی نیز برقرار کرد؟

مجلس: ناچاریم از تعزیرات کمک بگیریم

برخی مدارس غیردولتی صاحب یک امپراتوری‌اند، دارای قدرت، نفوذ و اقتدار ویژه است که رگه‌هایی از خودسری نیز میانشان دیده می‌شود. این مدارس معمولا بر کیفیت آموزشی خود مانورهای فراوانی می‌دهند و اگر شهریه‌های مازاد می‌گیرند نیز با اغراق درمورد کیفیت آموزشی‌شان توجیهش می‌کنند. اینها ریشه بروز تخلفات مالی در این مدارس است که البته ضعف بازرسی‌ها یا کم‌تاثیر بودن برخوردها نیز به آن دامن می‌زند.

بیهوده نبود که ماه قبل، سازمان تعزیرات حکومتی برای ورود به چرخه نظارت بر شهریه مدارس غیردولتی اصرار داشت و گرانفروشی خدمات آموزشی در این مدارس را مجوزی برای ورود به این مدارس می‌دانست.

بحث ورود تعزیرات به این مدارس البته فعلا با مذاکره مسئولان این سازمان و سازمان مدارس غیردولتی مسکوت است، ولی بعید نیست این بحث دوباره زنده شود.

قاسم جعفری، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس روز گذشته در گفت‌وگو با ما این گمانه را زنده کرد، این‌که دریافت شهریه بیش از قیمت مصوب را اگر آموزش و پرورش کنترل نکند، بناچار باید به دست تعزیرات مهار شود.

جعفری می‌گوید: وقتی در حق مردم اجحاف می‌شود و این اجحاف از جنس مالی است، باید تعزیرات وارد کار شود یا اگر تعزیرات هم نه، سایر نهادهای نظارتی وارد کار شوند؛ البته به این شرط که مردم گزارش‌ها و مستندات خود را به نمایندگان خانه ملت برسانند و آنها پیگیر کار شوند.

مردم گزارش دهند

تاکید جعفری بر واژه مردم، تاکید بجایی است. شکی نیست یکی از دلایل جسور شدن برخی مدارس غیردولتی در تخلفات شهریه‌ای سکوت مردم و تن دادن به شهریه‌های غیرقانونی است. با والدینی که مدارس فرزندانشان بیش از شهریه مصوب دریافت کرده‌اند، صحبت که کرده‌ایم این بی‌اعتنایی و سکوت را در آنها دیدیم؛ خانواده‌هایی که تصور می‌کنند اگر به دریافت‌های اضافه اعتراض کنند فرزندانشان به مشکل برمی‌خورند و از مدرسه اخراج می‌شوند، یا نه، برخی خانواده‌ها به‌قدری ثروت دارند که چند میلیون تومان شهریه اضافه لطمه‌ای به دارایی‌شان نمی‌زند. خانواده‌ها از هر کدام از این دو گروه که باشند با سکوت خود به تنومند شدن یک سیستم متخلف کمک می‌کنند، پس باید سکوت را شکست و به تخلفات واکنش نشان داد.

الگوی تعیین شهریه‌ چه می‌گوید؟

شهریه مدارس غیردولتی امسال براساس الگوی تعیین شهریه مشخص شده که دربرگیرنده 13 آیتم برای تعیین هزینه‌های یک مدرسه در طول سال است. بنابراین شهریه هر مدرسه مبلغی است دربرگیرنده هزینه‌هایی مثل اجاره ساختمان، حقوق پرسنل، هزینه‌های مربوط به انرژی و هر هزینه دیگری که در طول یک سال تحصیلی برای اداره مدرسه لازم است.

نکته مهم این‌که طبق این الگو، شهریه گران‌تر به معنی کیفیت بالاتر نیست بلکه نشانه هزینه‌های بیشتر یک مدرسه نسبت به سایر مدارس است، بویژه این که حداکثر تاثیر کیفیت آموزش در شهریه هر مدرسه حداکثر 5 درصد تعیین شده است.

در این میان برخی مدارس می‌گویند علت تفاوت شهریه دریافتی آنها با شهریه مصوب این است که آنها همه هزینه‌های تحصیل در طول سال را هنگام ثبت‌نام محاسبه و دریافت می‌کنند در حالی که این نیز تخلف است.

طبق اعلام آموزش و پرورش، دریافت هزینه‌های مربوط به سرویس ایاب و ذهاب، تغذیه، اردوی علمی، فرهنگی و تفریحی و آزمون‌های پیشرفت تحصیلی قبل از شروع سال تحصیلی غیرمجاز است و دریافت این هزینه‌ها در طول سال به شرطی مجاز می‌شود که انجمن اولیا و مربیان آن را مصوب و آموزش و پرورش نیز آن را تائید کند.

مریم خباز - جامعه